Jak Polki i Polacy dzielą się zajmowaniem domem? Jak dzielą się obowiązkami?
W kwestii podziału obowiązków domowych w związkach w ostatnich latach następują duże zmiany. Jakie prace domowe wyłącznie lub częściej wykonują panie, a jakie są najważniejsze obowiązki panów. Zobaczmy, jak Polki i Polacy dzielą się pracami i obowiązkami domowymi.
Spis treści
- Badania “Czy obowiązki domowe mają płeć?”
- Jak było kiedyś, jak jest dziś?
- Co robią głównie kobiety?
- Co robią głównie mężczyźni?
- Co robimy wspólnie?
- Jak swoją pracę w domu widzą panie i panowie?
- Metodologia badań
W Polsce od lat obowiązywał tradycyjny podział obowiązków domowych, w którym kobiety zajmują się pracami powszechnie uważanymi za kobiece, a mężczyźni – męskimi. Udział kobiet w pracach domowych był i wciąż jest większy niż mężczyzn. Jednak trwają przemiany społeczne, w których kobiety dążą do większej samodzielności i równości, m.in. w podziale prac na rzecz domu i rodziny. Katarzyna Suwada, socjolożka, adjunktka w Instytucie Socjologii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, tak to skomentowała:
Wraz ze zmieniającymi się rolami płciowymi coraz częściej kobiety oczekują od swoich partnerów większego zaangażowania w sferę domową. W rezultacie praca w domu stała się obszarem dyskusji i negocjacji w rodzinach.
Badania “Czy obowiązki domowe mają płeć?”
Grupa INCO przeprowadziła badania społeczne zatytułowane “Czy obowiązki domowe mają płeć?” dotyczące podziału obowiązków domowych między Polkami i Polakami zamieszkującymi wspólnie w jednym gospodarstwie domowym. Grupa INCO jest producentem płynu do mycia naczyń Ludwik wprowadzonego na rynek w 1964 r. Jak przypomina Sławomir Józefiak, prezes zarządu Grupy INCO, 60 lat temu towarzyszyła temu kampania społeczna pod hasłem “Ludwiku, do rondla”, która miała zachęcić mężczyzn do pomagania kobietom w obowiązkach domowych. Jak obecnie wygląda podział obowiązków domowych? Jakie są wnioski z raportu z badań.
Jak było kiedyś, jak jest dziś?
Polacy biorący udział w badaniu przyznają, że znacznie częściej dzielą się obowiązkami domowymi niż to było w ich domach rodzinnych. Obecnie w prawie połowie gospodarstw kobiety i mężczyźni wspólnie zajmują się domem i jego otoczeniem - 45% badanych zadeklarowało, że równo dzielą się obowiązkami domowymi. Pokolenie wcześniej – w ich domach rodzinnych - tak funkcjonowało mniej niż ¼ gospodarstw domowych (22%). Zasadniczo kobiety brały na siebie więcej obowiązków, a im starsi respondenci, w tym większej liczbie domów zajmowały się nim wyłącznie kobiety. Tak było w 66% domów respondentów w wieku ponad 55 lat, ale w 47% domów uczestników badania, którzy mają 18-24 lata. Obecnie 44% kobiet stwierdziło, że biorą na siebie więcej obowiązków, w przypadku mężczyzn takie zdanie ma 4%, 7% respondentów nie potrafiło tego określić.
Co robią głównie kobiety?
Wciąż do najczęstszych wyłącznych obowiązków kobiet należą:
- gotowanie,
- gruntowne porządki,
- pranie,
- prasowanie.
Najwięcej kobiet zajmuje się praniem (69%) i prasowaniem (64%). Przygotowywanie posiłków to wyłączny obowiązek 54% pań, a wielkie sprzątanie – 52%. W tej grupie prac domowych tylko 3-6% mężczyzn zadeklarowało, że tylko oni się tym zajmują.
Co robią głównie mężczyźni?
Do obowiązków wyłącznie męskich należą:
- naprawa usterek,
- mycie samochodu.
Wykonuje to odpowiednio 77 i 76% panów. Trzecim wyłącznie ich obowiązkiem domowym jest wynoszenie śmieci, jednak liczba gospodarstw, w których to robią tylko mężczyźni, jest znacznie mniejsza i wynosi 45%. Tę pracę zaliczyło do swoich wyłącznych zadań 12% pań. W przypadku domowych napraw i mycia samochodu zajmuje się tym odpowiednio 3 i 4% kobiet.
Co robimy wspólnie?
Polki i Polacy najczęściej razem chodzą na zakupy. Tak odpowiedziało 61% badanych kobiet i mężczyzn. Nieco ponad połowa respondentów (52 i 51%) wspólnie na co dzień zajmuje się domem, czyli sprząta i zmywa naczynia lub obsługuje zmywarkę. Do obowiązków, które nieco rzadziej (43 i 40%) dzielą ze sobą panie i panowie, należą odpowiednio zajmowanie się zwierzętami domowymi oraz opieka nad dziećmi. Jeśli tę grupę prac domowych wykonuje bez wyjątku jedna płeć, to są nią kobiety. 41% kobiet odpowiedziało, że tylko one sprzątają w domu, a 37% - zmywają. W przypadku opieki nad dziećmi lub zwierzętami – jest to wyłączny obowiązek 14 i 13% pań.
Jak swoją pracę w domu widzą panie i panowie?
Wyniki badań pokazują, że w coraz większej liczbie gospodarstw domowych kobiety i mężczyźni dzielą się obowiązkami domowymi (model tradycyjny, w którym mężczyzna zarabia na dom i rodzinę, a kobieta się tym zajmuje, zadeklarowało tylko 10% respondentów. Dr hab. Katarzyna Suwada zwraca uwagę, że:
Jasno widać, że odczucia kobiet i mężczyzn dotyczące wspólnego wykonywania obowiązków znacznie się od siebie różnią. Mężczyźni znacznie częściej niż kobiety uważają, że obowiązki pełnią wspólnie ze swoją partnerką. A kobiety jednak częściej uznają, że to one są głównie za nie odpowiedzialne.
Jaka jest tego przyczyna? Według badaczki może to być efektem tego, że wciąż praca mężczyzn w domu jest często postrzegana, zarówno przez mężczyzn, jak i kobiety, jako pomoc, a nie jako ich obowiązek. Mężczyzni są dumni, że pomagają w domu, ale nie traktują tego jako bezwzględnego obowiązku, w razie potrzeby mogą tego nie robić. W przypadku kobiet prace domowe są na stałe do nich przypisane. Ponadto to kobiety także odpowiadają za zarządzanie gospodarstwem domowym tak, żeby wszystkie konieczne prace były wykonane. Z pewnością wpływa na to również, zarówno w przypadku kobiet, jak i mężczyzn, porównywanie się do swoich rodziców, którzy funkcjonowali w tradycyjnym modelu. Dr Suwada podsumowuje:
Mężczyźni pod tym względem nie mają najlepszych wzorców, więc każde, nawet okazjonalne, zaangażowanie w prace domowe stawia ich w dobrym świetle. W tym kontekście nie dziwi fakt, że obie strony mogą przeszacowywać swoje zaangażowanie w obowiązki domowe, a jednocześnie nie dostrzegać całego udziału drugiej strony.
Metodologia badań
Raport „Czy obowiązki domowe mają płeć?” powstał na podstawie wyników badania opinii publicznej zleconego przez Grupę INCO. Badanie zostało przeprowadzone metodą CAWI na ogólnopolskiej próbie liczącej 613 osób dobranej według reprezentacji w populacji Polaków w wieku 18 lat i więcej dla płci, wieku i wielkości miejscowości zamieszkania. Respondentami były osoby pozostające w związku małżeńskim lub nieformalnym i wspólnie z małżonkiem/małżonką lub partnerem/partnerką zamieszkujące w jednym gospodarstwie domowym. Badanie przeprowadzono od 19 do 22 lutego 2024 r.
