Domowy budżet pod kontrolą. Jak zaplanować domowe wydatki?

Zastanawiasz się, dlaczego domowe finanse rozchodzą się tak szybko? Zapanuj nad domowymi wydatkami! Planowanie domowego budżetu ułatwi ci zarządzanie pieniędzmi i uzyskanie sporych oszczędności.

Wysiłek, jaki włożymy w zarządzanie domowym budżetem, nie jest czasem straconym. Pomoże znaleźć i załatać „dziury”, którymi pieniądze wyciekają z naszych portfeli. Dzięki niemu uzyskasz przejrzysty obraz struktury domowych wydatków – w końcu dowiesz się, ile dokładnie wydajesz na jedzenie, rozrywkę, komunikację itd.

Świadome zarządzanie domowym budżetem pozwoli też uniknąć wielu konfliktów rodzinnych – ułatwi pogodzenie sprzecznych potrzeb członków rodziny, a może zachęci do aktywniejszego szukania dodatkowych dochodów. Pomoże ochronić rodzinę na życiowych zakrętach, nie tylko tych związanych z pogorszeniem koniunktury gospodarczej. Dobra kontrola domowych wydatków pozwoli też na realizację planów finansowych rodziny.

Zobacz galerię 2 zdjęcia

Autor: Mebel Rust

Sposób prowadzenia domowego budżetu trzeba dostosować do aktualnej sytuacji rodzinnej (fot. MEBEL RUST).

Dochody i domowe wydatki

• To dwie podstawowe pozycje w domowym budżecie: ideałem jest, by suma drugiej nie przewyższała pierwszej. Bilans zerowy gwarantuje jedynie przetrwanie, szanse na oszczędności daje regularna nadwyżka dochodów w stosunku do wydatków.
• Najłatwiej jest zaplanować budżet w systemie miesięcznym: zwykle w takim rytmie uzyskujemy dochody i dokonujemy stałych opłat. Wydatki warto porównywać z perspektywy rocznej, szczególnie dotyczy to przedmiotów kupowanych na raty, które liczone w perspektywie miesiąca wydają się małe.
• Planując dochody, warto wykazać się dużą przenikliwością i raczej nie doszacować niż przeszacować sumę środków, które w planowanym czasie mają szansę zasilić konto rodziny. Nie liczmy więc przychodów z niepewnych zleceń czy dodatkowych prac, jakich się podejmujemy – zawsze mogą zdarzyć się nieprzewidziane okoliczności, które sprawią, że płatności się przesuną. Również jeśli niedawno podjęliśmy pracę, liczmy przychody bardziej ostrożnie. Dochody małżonków powinniśmy sumować – to znacznie ułatwia prowadzenie rodzinnego budżetu.
• Do wypełniania pozycji domowych wydatków trzeba się przygotować. Najlepiej przez kilka miesięcy prowadzić zapiski wszystkich wydatków i na tej podstawie prognozować potrzeby finansowe na przyszłość.
• Planowanie nie powinno być nadmiernie rygorystyczne. Czasem potrzebne jest dla dobra małżonków czy dzieci kontrolowane „szaleństwo finansowe”.

Domowy budżet krok po kroku

• Inwentaryzacja zasobów. Nie może być dobrze zaplanowanego budżetu bez świadomości potrzeb rodziny, a te trudno określić bez podsumowania stanu posiadania. Taką inwentaryzację zasobów warto robić na każdym poziomie wydatków, pozwolą one nie tylko planować inwestycje, takie jak remont domu czy zakup nowego auta, z odpowiednim wyprzedzeniem, ale także poczynić spore oszczędności – na przykład zimową odzież można kupować na wyprzedaży, nie czekając, kiedy do sklepów zawitają nowe, drogie kolekcje. Przed spożywczymi zakupami warto dokonać „inwentaryzacji” lodówki i spiżarni – szczególnie dotyczy to łatwo psujących się produktów.
• Konkurencja potrzeb. Podobnie jak w budżecie państwa również w rodzinnym często trzeba będzie dokonać trudnego wyboru między konkurującymi, często tak samo ważnymi potrzebami. Której dać pierwszeństwo, a która może poczekać w kolejce? Głębsza refleksja nad wagą potrzeb może sprawić, że z części wydatków da się w ogóle zrezygnować.
• Budżetowy kalendarz. Czujność i panowanie nad terminami pozwala z dużym wyprzedzeniem zaplanować część wydatków. Wiadomo na przykład, że w okresie jesienno-zimowym częściej zdarzają się choroby i trzeba pomyśleć o puli środków na leczenie. Podobnie jest z planowaniem wakacji, ferii i różnych uroczystości.
• Pozycje w domowym budżecie. Najlepiej podzielić wydatki na niewielką liczbę kategorii: na przykład stałe i zmienne, na bieżące życie i wydatki specjalne czy inwestycyjne. Kategorie te warto następnie podzielić na mniejsze pozycje. Wśród wydatków stałych zaplanuj czynsz, opłaty za media, bilety, ubezpieczenia, raty kredytów, składki, opłaty za przedszkole, czesne za szkołę, leczenie przewlekłych chorób.

Wydatki na życie można posegregować ze względu na niezbędne: np. jedzenie, ubrania, kosmetyki, benzynę, i dodatkowe: gazety, książki, teatr i kino, sport i restauracje. W licznej rodzinie warto zaplanować pozycje, w których znajdą się wydatki zaspokajające osobiste potrzeby domowników, np. ubrania. Wśród wydatków specjalnych wydziel koszty urlopów i wakacji, napraw samochodu i urządzeń domowych, organizowania uroczystości i świąt, prezentów. Koniecznie trzeba przewidzieć wydatki nieoczekiwane. Na początku zróbmy jak najwięcej szczegółowych kategorii – to pozwoli lepiej zapanować nad wydatkami, które nie są konieczne. Z czasem oszczędności wejdą w nawyk i wtedy można prowadzić bardziej ogólne grupy wydatków.

Planowanie wydatków z pomocą komputera

Do prowadzenia budżetu domowego wystarczy zeszyt lub kalendarz, w którym prowadzimy zapiski. Jednak wiele osób sięga po bardziej zaawansowane narzędzia: arkusz kalkulacyjny lub specjalny program komputerowy, który znacznie upraszcza kontrolę nad wydatkami. Wystarczy wykupić aplikację i zaprogramować ją zgodnie z naszymi potrzebami. Programy są proste w obsłudze, nie wymagają fachowej wiedzy, a oferują wiele przydatnych funkcji:

1. Zapisywanie zarobków i wydatków. Każdy program oferuje system kategorii wydatków, do których zostają zaszeregowane poszczególne wpisy. Podstawowy zestaw można zmieniać i rozszerzać o własne elementy. Rozliczenia można prowadzić wspólnie dla wszystkich domowników lub dla każdego założyć oddzielne konto.
2. Planowanie wydatków. Niektóre wydatki (opłaty związane z utrzymaniem domu czy raty kredytu) mają charakter cykliczny. Wydatki planowane można wprowadzić w programie wraz z terminami płatności. Mając gotowe zestawienie przyszłych opłat, łatwiej nad nimi zapanować, a program będzie przypominał o zbliżających się terminach. Gdy spłacamy kredyt, warto zainstalować program, który ma funkcję naliczania odsetek. Programy oferują funkcję tworzenia szablonów powtarzających się opłat, przyspieszając w ten sposób wprowadzanie danych czy drukowanie formularzy przelewu. Warto skorzystać z funkcji umożliwiającej tworzenie list kontrahentów wraz z dokonanymi transakcjami, która pomoże na bieżąco kontrolować, gdzie wydajemy najwięcej pieniędzy.
3. Analiza. Po kilku miesiącach kontrolowania budżetu warto skorzystać z funkcji służących dokładnej analizie wydatków. Pozwalają one na sporządzanie wykresów dochodów i rozchodów, porównanie wydatków z kilku okresów i przygotowanie ich zestawień według kategorii. W ten sposób można się dowiedzieć, na co wydajemy najwięcej pieniędzy oraz gdzie szukać oszczędności. Niektóre programy zawierają ponadto specjalne kalkulatory do złożonych obliczeń. Na przykład program kredytowy obliczy wysokość rat z różnymi parametrami i wybierze najkorzystniejsze warunki kredytu.
4. Oszczędzanie. W programach można znaleźć również funkcje do obsługi funduszy inwestycyjnych, pobierania z internetu aktualnych kursów walut czy notowań giełdowych, a także umożliwiające obliczenie odsetek od lokat.
5. Obsługa kont bankowych. Większość programów umożliwia kontrolę rachunków bankowych – stan kont, lokat terminowych, kredytów. Przechowuje też informacje o zaciągniętych długach oraz pożyczkach, tworzy zestawienia operacji wykonywanych za pomocą kart płatniczych i kredytowych.
6. Organizer. Programy zawierają również funkcje wspomagające planowanie wydatków: kalendarze spotkań, okazji (imieniny, urodziny), listę zakupów i notatniki.