Spis treści
- Rozporządzenie w sprawie wysokości stawek kaucji za zwrot opakowań
- Co w ustawie rozumie się przez kaucję?
- Oto konkretne stawki za oddanie opakowań zwrotnych w systemie kaucyjnym
- Co to jest system kaucyjny?
- Nie będzie potrzebny paragon, by zwrócić butelki
- Gdzie mogę odzyskać kaucję?
- Kiedy zacznie działać system kaucyjny w Polsce?
- Tak ma działać system kaucyjny – założenia ustawowe
- System kaucyjny w praktyce:
- Krajowy System Kaucyjny - operatorzy
Rozporządzenie w sprawie wysokości stawek kaucji za zwrot opakowań
System kaucyjny w Polsce ma już konkretne stawki za opakowania. Rozporządzenie w tej sprawie wydało w ubiegłym roku Ministerstwo Klimatu i Środowiska. Ile będą nam płacić za oddanie butelek plastikowych, szklanych czy metalowych puszek? Obecnie większość z nas oddaje je za darmo wrzucając do pojemników na odpady segregowane.
Minister klimatu i środowiska, Paulina Hennig-Kloska wydała rozporządzenie w sprawie wysokości kaucji dla poszczególnych rodzajów opakowań objętych systemem kaucyjnym. Ukazało się 16 lipca 2024 i weszło w życie 31 lipca.
System kaucyjny obejmuje trzy frakcje opakowań:
- puszki metalowe o pojemności do 1 litra,
- butelki plastikowe do 3 litrów pojemności,
- szklane butelki wielorazowego użytku do 1,5 litra.
Z systemu wyłączone natomiast zostaną opakowania po mleku i napojach mlecznych oraz butelki szklane jednorazowego użytku, w tym tzw. małpki.
Wynika z niego, że właścicielom gospodarstw domowych będzie się opłacało segregować odpady i oddawać wspomniane opakowania szklane, metalowe czy z tworzyw sztucznych do punktów skupu.
Co w ustawie rozumie się przez kaucję?
Kaucja to określona kwota pobierana w momencie sprzedaży produktu w opakowaniu na napoje jednorazowe albo wielokrotnego użytku, od użytkownika końcowego tego napoju i zwracaną w momencie zwrotu odpowiednio opakowania objętego systemem kaucyjnym albo odpadu opakowaniowego powstałego z opakowania objętego systemem kaucyjnym.
i
Oto konkretne stawki za oddanie opakowań zwrotnych w systemie kaucyjnym
Wysokość kaucji za jedną sztukę opakowania wynosi dla:
- butelek jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych na napoje o pojemności do trzech litrów, włącznie z ich zakrętkami i wieczkami z tworzyw sztucznych, z wyłączeniem szklanych lub metalowych butelek na napoje, których zakrętki i wieczka są wykonane z tworzyw sztucznych – 0,50 zł;
- puszek metalowych o pojemności do jednego litra – 0,50 zł;
- butelek szklanych wielokrotnego użytku o pojemności do półtora litra – 1,00 zł.
Co to jest system kaucyjny?
To system regulujący obieg odpadów będących opakowaniami, które mogą być poddane recyklingowi i ponownie użytymi w gospodarce. Dzięki niemu będzie można oddać opakowania zwrotne w punkcie skupu i otrzymać za nie ekwiwalent pieniężny. W ustawie zdefiniowano go tak:
System kaucyjny – to system, w którym przy sprzedaży produktów w opakowaniach na napoje jednorazowego albo wielokrotnego użytku, o których mowa w załączniku nr 1a do ustawy, będących napojami, pobierana jest kaucja, która jest zwracana użytkownikowi końcowemu w momencie zwrotu odpowiednio opakowania objętego systemem kaucyjnym albo odpadu opakowaniowego powstałego z opakowania objętego systemem kaucyjnym.
Nie będzie potrzebny paragon, by zwrócić butelki
System kaucyjny będzie bezparagonowy, co oznacza, że nie będzie wymagał okazania dowodu zakupu napoju podczas zwrotu opróżnionego opakowania. Obowiązek zbierania odpadów opakowaniowych i opakowań wielokrotnego użytku dotyczy jednostek handlu o powierzchni sprzedaży powyżej 200 mkw. Mniejsze sklepy i hurtownie mogą dobrowolnie dołączyć do systemu kaucyjnego.
Gdzie mogę odzyskać kaucję?
Konsumenci odzyskają wpłaconą kaucję przy zwrocie opakowania do punku zbiórki. Obowiązek zbierania opakowań objętych systemem nałożony jest na sklepy powyżej 200 m2, a małe sklepy poniżej 200 m2 mogą dobrowolnie przystępować do systemu i organizować punkty zbiórki. Do systemu mogą przystępować także inni zbierający.
Kiedy zacznie działać system kaucyjny w Polsce?
Przepisy dotyczące systemu kaucyjnego wprowadzone zostały ustawą z dnia 13 lipca 2023 r. o zmianie ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi oraz niektórych innych ustaw. Podstawą prac nad ustawą była dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/904 w sprawie zmniejszenia wpływu niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko (tzw. dyrektywa SUP) .
System kaucyjny w Polsce miał początkowo zacząć obowiązywać 1 stycznia 2025 roku. Tak się jednak nie stało za sprawą nowelizacji ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi z 23 grudnia 2024. (Dz.U. z 2024 r., poz. 1911). Nowela odroczyła wejście w życie systemu kaucyjnego do 1 października 2025 roku.
Termin styczniowy został przesunięty ze względu na to, że przedsiębiorcy ani sklepy nie były jeszcze gotowe na jego wdrożenie.
Nowelizacja wprowadziła też kilka zmian w pierwotnej wersji ustawy o systemie kaucyjnym. Zakłada np. że w każdej gminie w Polsce będzie musiał funkcjonować co najmniej jeden stacjonarny punkt odbierania opakowań i odpadów opakowaniowych w ramach systemu kaucyjnego. Zgodnie z nowelą, ma powstać zamknięty system obiegu kaucji, czyli pobierania jej w całym łańcuchu dystrybucji. Ma to przyczynić się do uszczelnienia systemu, wyeliminować możliwość defraudacji kaucji i zapewnić monitorowanie przepływów kaucji.
Opakowania objęte systemem kaucyjnym będą odpowiednio oznakowane.
Tak ma działać system kaucyjny – założenia ustawowe
Wprowadzony zostanie w Polsce system kaucyjny obejmujący jednorazowe butelki z tworzyw sztucznych o pojemności do 3 litrów, szklane butelki wielokrotnego użytku do 1,5 litra oraz metalowe puszki o pojemności do 1 litra. Kaucja pobierana będzie od każdego wprowadzonego na rynek napoju w opakowaniu objętego tym systemem. Zwrot kaucji użytkownikowi końcowemu będzie następował również za pomocą systemu, bez konieczności okazywania paragonu nabycia napoju.
Zakłada się, że to rozwiązanie:
- zmniejszy zanieczyszczenie środowiska przez odpady opakowaniowe,
- zwiększy poziom selektywnego zbierania odpadów opakowaniowych,
- zwiększy poziom recyklingu odpadów opakowaniowych,
- wyrobi w społeczeństwie pozytywne nawyki dot. segregowania odpadów,
- w ramach systemu kaucyjnego, przedsiębiorcy wprowadzający napoje w opakowaniach objętych systemem zobowiązani zostaną do umieszczania na tych opakowaniach oznakowania określającego wysokość kaucji,
- przy sprzedaży napojów w opakowaniach jednorazowego albo wielokrotnego użytku objętych systemem kaucyjnym do ceny napojów doliczona zostanie kaucja, której wysokość zostanie określona w rozporządzeniu. Przy zwrocie opakowań, w celu odzyskania kaucji, nie będzie wymagane okazanie paragonu, gdyż opakowania objęte systemem będą odpowiednio oznakowane,
- wszystkie jednostki handlowe, niezależnie od ich powierzchni, będą pobierały kaucję, jeżeli oferują napoje w opakowaniach objętych systemem. Puste opakowania objęte systemem kaucyjnym będzie można zwracać w jednostkach handlowych o powierzchni powyżej 200 m². Jednostki handlowe o powierzchni poniżej 200 m² będą mogły dobrowolnie przystąpić do systemu w zakresie zbierania pustych opakowań i zwracania kaucji,
- możliwe będzie tworzenie punktów zbierania pustych opakowań poza jednostkami handlowymi.
- kaucja pobierana będzie od każdego wprowadzonego na rynek napoju w opakowaniu objętego systemem kaucyjnym. Zwrot tej kaucji użytkownikowi końcowemu będzie następował również za pomocą systemu, bez konieczności okazywania paragonu nabycia napoju.
Nowelizacja ustawy o systemie kaucyjnym przewiduje, że nieodebrana kaucja zostanie przeznaczona na finansowanie systemu kaucyjnego.
Czytaj też: „Nazywali nas kontenerowcami”. Aldona i Henryk wybudowali dom modułowy, zanim stało się to modne
System kaucyjny w praktyce:
- Przedsiębiorcy wprowadzający do obrotu napoje w opakowaniach objętych systemem kaucyjnym będą tworzyli ten system za pośrednictwem podmiotu reprezentującego. Przedsiębiorcy będą obowiązani osiągnąć określone poziomy selektywnego zbierania opakowań i odpadów opakowaniowych w ramach systemu (90% od 2029 r.),
- zgodnie z zasadą rozszerzonej odpowiedzialności producenta wprowadzający napoje w opakowaniach objętych systemem kaucyjnym będą finansowali ten system. Wprowadzający będą ponosili koszty związane m.in. ze zbiórką, odbieraniem i transportem opakowań i odpadów czy prowadzeniem ewidencji i rozliczaniem kaucji,
- system będzie dodatkowo finansowany z niezwróconej kaucji oraz ze sprzedaży materiałów pochodzących z recyklingu,
- pobrana kaucja będzie przekazywana do podmiotu reprezentującego, a wszelkie rozliczenia finansowe będą dokonywane w okresie nie dłuższym niż miesięcznym,
- ustawa dopuszcza funkcjonowanie na rynku kilku operatorów systemu kaucyjnego.
Podstawa prawna: Ustawa z dnia 13 czerwca 2013 r. o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi
Krajowy System Kaucyjny - operatorzy
System kaucyjny wprowadzany w Polsce będzie systemem zdecentralizowanym, dającym przedsiębiorcom możliwość powołania własnych podmiotów zajmujących się zbiórką opakowań. Oznacza to, że ustawodawca dopuścił funkcjonowanie na rynku kilku operatorów systemu kaucyjnego. Rozwiązanie to nie będzie miało wpływu na użytkowanie systemu przez konsumentów.
Pierwszą tego typu firmą w Polsce jest Krajowy System Kaucyjny Zwrotka S.A., która posiada zezwolenie na prowadzenie systemu kaucyjnego wydane przez Ministra Klimatu i Środowiska.
Przepisy wskazują, że każdy operator może samodzielnie zaprojektować zasady działania, w tym ogólną budowę systemu oraz sposób zarządzania nim, w szczególności sposoby rozliczeń pomiędzy operatorami i jednostkami handlowymi zaangażowanymi w dany system kaucyjny. Umowy zwierane pomiędzy podmiotem reprezentującym a przedsiębiorcami prowadzącymi jednostki handlu detalicznego lub hurtowego, zgodnie z art. 44 ust. 8 ustawy, powinny zawierać w szczególności: zasady rozliczania kaucji oraz zasady zbierania i przekazywania opakowań i odpadów opakowaniowych powstałych z opakowań.
