Oregano - lebiodka – tę przyprawę można uprawiać w ogrodzie albo w doniczce
Oregano (lebiodka pospolita) to jedna z najcenniejszych przypraw, szczególnie w potrawach kuchni śródziemnomorskiej. Oregano to jednocześnie wartościowa roślina lecznicza, którą można uprawiać w ogrodzie lub w doniczce w domu czy na balkonie. Poznaj warunki uprawy, właściwości i zastosowanie oregano.
Autor: Agnieszka Mike-Jeziorska
Uprawa oregano nie jest trudna
Spis treści
- Jak wygląda oregano? Czy oregano jest rośliną wieloletnią?
- Czy oregano i majeranek to to samo?
- Uprawa oregano
- Oregano - skład, właściwości i zastosowanie lecznicze ziela
- Jak zbierać i przechowywać oregano?
- Zastosowanie oregano w ogrodzie
Oregano, czyli lebiodka pospolita (łac. Origanum vulgare) to jedna z najpopularniejszych roślin przyprawowych.
Jak wygląda oregano? Czy oregano jest rośliną wieloletnią?
Oregano to roślina wieloletnia średnio osiągająca 20-50 cm wysokości. Tworzy wzniesione, gęsto rozgałęzione pędy pokryte jajowatymi, tępo zakończonymi liśćmi. Na blaszkach liściowych widać drobne, jaśniejsze punkciki – to gruczoły wydzielające olejki eteryczne.
Oregano kwitnie od czerwca do sierpnia. Drobne jasnoczerwone lub purpurowe kwiaty zebrane są w szczytowe podbaldachy. Przyciągają pszczoły i motyle.
W środowisku naturalnym lebiodka występuje w Europie, Azji i Afryce Północnej. Najczęściej porasta stanowiska suche i skaliste. Jest pospolitym gatunkiem także w Polsce.
Czy oregano i majeranek to to samo?
Majeranek i oregano należą do tego samego rodzaju roślin - Origanum. Obie rośliny wyglądają podobnie i dlatego są często mylone. Odróżnić je można najłatwiej, gdy kwitną, bowiem majeranek kwitnie na biało lub jasnoróżowo, a oregano ma kwiaty purpuroworóżowe lub lilioworóżowe. Dodatkowo aromat i smak oregano są znacznie silniejsze niż majeranku. Liście oregano pachną pieprzem, a majeranku słodko. Oregano jest w smaku lekko pikantne i gorzkie, a majeranek bardziej słodki i kwiatowy, delikatniejszy.
Uprawa oregano
Oregano potrzebuje stanowisk dobrze nasłonecznionych, ciepłych. Dobrze rośnie w niezbyt żyznych, umiarkowanie suchych i dobrze przepuszczalnych podłożach o odczynie zbliżonym do obojętnego. Radzi sobie w jałowej kamienistej glebie, nie znosi natomiast nadmiaru wilgoci. Mrozoodporność lebiodki zależy od odmiany, podstawowy gatunek wytrzymuje nawet do -20 st. C.
Nasiona oregano można wysiewać wiosną do skrzyń w pomieszczeniu (szybszy początkowy rozwój) lub wprost do gruntu. Są bardzo drobne (czasem nawet miesza się je z piaskiem dla równomiernego siewu), należy je przykryć cienką warstwą ziemi (ok. 0,5 cm). Siewki powinny pojawić się po około dwóch tygodniach. Gdy sadzonki są dobrze rozrośnięte, zaleca się je przyciąć. Zabieg pobudzi krzewienie. Odległość pomiędzy roślinami powinna wynosić ok. 50x50 cm (dla dobrego plonu).
Młode okazy uprawiane w gruncie trzeba podlewać, starsze dobrze znoszą suszę. Egzemplarze uprawiane w donicach wymagają regularnego nawadniania. Nawożenie z reguły nie jest konieczne. Ze szkodników roślinie mogą zagrozić mszyce i przędziorki, z chorób zgnilizna korzeni (zwłaszcza przy zbyt mokrej ziemi).
Oregano - skład, właściwości i zastosowanie lecznicze ziela
Surowcem leczniczym jest ziele oregano (nadziemna niezdrewniała część w początkowym etapie kwitnienia). Ziele zawiera do 1% olejku eterycznego (główne składniki to karwakrol i tymol) a ponadto fenolokwasy, flawonoidy, fitosterole, gorycze, witaminę C, seskwiterpeny i sole mineralne.
Właściwości lecznicze oregano są znane już od czasów starożytnych. Hipokrates zalecał je w stanach wyczerpania nerwowego, na choroby płuc i hemoroidy. W XII wieku próbowano nią leczyć trąd. Obecnie wiadomo, że ziele oregano ma działanie wykrztuśne, rozkurczowe, moczopędne, bakteriobójcze, napotne, antyseptyczne i pobudzające trawienie.
Oregano jest zalecane na choroby i dolegliwości dróg oddechowych. Pomaga m.in. w kaszlu i nieżycie oskrzeli. Ponadto warto je stosować przy niedoczynności wątroby i dróg żółciowych, w chorobach dróg moczowych, przy leczeniu przeziębień i grypy, jako środek uspokajający. Można przyrządzać napary z oregano (parzone jak herbata) do płukania gardła. Ma podobne zastosowanie jak szałwia lekarska.
Uwaga! Lebiodki nie można wykorzystywać w dużej ilości w sposób ciągły, gdyż może powodować podrażnienia.
Jak zbierać i przechowywać oregano?
Ziele oregano ścina się w początkowej fazie kwitnienia (górną część). Po ścięciu należy je suszyć w miejscu naturalnym, ciepłym i przewiewnym. Temperatura suszenia nie powinna przekraczać 35 st. C. Później surowiec powinno się przechowywać w ciemnym miejscu w opakowaniu przepuszczającym powietrza (np. papierowej torbie). Liście i ziele warto pozyskiwać także na bieżąco – świeże jest bardziej wartościowe leczniczo i ma silniejszy aromat. Nadaje się także do mrożenia. Lebiodkę można zbierać w materiałowe woreczki i umieszczać w szafie jako środek odstraszający mole.
- Przeczytaj też: Jak suszyć i mrozić zioła. Konserwowanie ziół
Autor: GettyImages
Oregano to popularna przyprawa
Oregano to podstawowa przyprawa w kuchni śródziemnomorskiej, bez której nie może się obyż żadna potrawa. Wykorzystuje się ją do nadawania wyrazistego smaku takim daniom jak pizza, spaghetti bolognese, spaghetti carbonara, lasagne i ravioli. Oregano dobrze sprawdza się także przy przyrządzaniu faszerowanej papryki. W kuchni gruzińskiej (i nie tylko) jest łączona z bakłażanem.
W polskiej kuchni oregano warto dodawać do ciężkostrawnych dań z fasoli, grochu, jaj i kapusty. Podobnie jak wiele innych przypraw (np. tymianek) może zdominować smak, dlatego stosuje się ją w rozsądnej, niewielkiej ilości.
Zastosowanie oregano w ogrodzie
Oregano można wykorzystać w ogrodzie do tworzenia naturalistycznych zakątków oraz zakładania rabat w stylu prowansalskim. Może dekorować miejsca suche, świetnie sprawdza się na skalniakach. Lebiodki nie powinno się sadzić przy roślinach wysokich, o silnym wzroście, które mogą je zagłuszyć. Oregano atrakcyjnie prezentuje się w czasie kwitnienia, przed i po kwitnieniu jest zielonym „wypełniaczem” w kompozycjach.
Poznaj inne zioła, które można uprawiać w ogrodzie:
