Hyzop lekarski – uprawa, właściwości i zastosowanie hyzopu
Hyzop lekarski jest jedną z najstarszych roślin stosowanych w ziołolecznictwie. Pomaga m.in. przy uporczywym kaszlu i problemach trawiennych. W ogrodzie warto uprawiać hyzop także dla walorów dekoracyjnych. Hyzop - uprawa, właściwości i zastosowanie .
Autor: GettyImages
Hyzop lekarski (łac. Hyssopus officinalis), znany także jako józefek, józefka i izap lekarski, rośnie w naturze w Basenie Morza Śródziemnego oraz na Bliskim Wschodzie. W Polsce jest traktowany jako gatunek zawleczony, jest też uprawiany.
Hyzop lekarski to niski półkrzew dorastający do 30 cm wysokości. Tworzy cienkie, kanciaste, wzniesione łodygi pokryte drobnymi lancetowatymi liśćmi. Hyzop kwitnie od lipca do sierpnia. Zebrane w kątach liści drobne kwiaty są białe, liliowe lub fioletowe. Tworzą kłosowate kwiatostany. Przyciągają pszczoły i inne owady zapylające. W ogrodzie hyzop warto wykorzystać do tworzenia dzikich rabat. Nadaje się także do ozdoby skalniaków i ogrodów alpejskich. Można go sadzić przy lawendowych rabatach.
Hyzop - wymagania i uprawa hyzopu lekarskiego
- Stanowisko. Hyzop zaleca się uprawiać w pełnym słońcu, wtedy najlepiej rozwija się i daje wartościowy plon. Można go sadzić na wystawie południowej (nawet na balkonach!). Nie toleruje zacienienia.
- Podłoże. Optymalne podłoże dla hyzopu jest umiarkowanie lekkie, przepuszczalne, dość suche z dużą zawartością wapnia (odczyn alkaliczny).
- Rozmnażanie. Hyzop można rozmnażać przez wysiew nasion (w marcu – w inspekcie, w kwietniu – wprost do gruntu). Siew wykonuje się w rzędach, odległości pomiędzy poszczególnymi rzędami powinny wynosić 40 cm. Wschody są widoczne po 10-15 dniach. Roślina w początkowej fazie rozwija się bardzo powoli, nie można się tym zrażać. Szybszy efekt można uzyskać przed zakup gotowych sadzonek. Starszą roślinę łatwo można rozmnażać przez podział lub ukorzenianie pędów (przygina się je do ziemi, np. drutem wygiętym w kształt wąskiego U i podsypuje ziemią).
- Podlewanie. W pierwszych tygodniach roślinę należy regularnie podlewać, starsze okazy dobrze znoszą suszę.
- Nawożenie. Raz na kilka lat trzeba stosować nawozy wapniowe (dla utrzymania prawidłowego odczynu). Nawożenie lepiej poprzedzić pomiarem pH gleby.
Na jednym stanowisku hyzop powinien rosnąć 4-5 lat, potem zaleca się ją przesadzić na nowe miejsce. W przeciwnym wypadku wzrost będzie coraz słabszy i zwiększy się ryzyko wystąpienia chorób lub szkodników. Hyzop jest mrozoodporny.
Polecany artykuł:
Hyzop - zbiór i suszenie surowca zielarskiego
Surowcem wykorzystywanym w medycynie naturalnej jest ziele hyzopu (nadziemna część w początkowej fazie kwitnienia). Rośliny ścina się kilka centymetrów nad ziemią. W dobrym roku zbiór można przeprowadzać nawet 3-krotnie.
Ziele hyzopu suszy się w warunkach naturalnych – w przewiewnym miejscu bez dostępu promieni słonecznych. Temperatura suszenia nie powinna przekraczać 30 st. C. Wysuszone, rozdrobnione ziele zaleca się przechowywać w ciemnym, suchym miejscu w opakowaniu przepuszczającym powietrze (np. w papierowych torbach).
Polecany artykuł:
Skład i właściwości ziela hyzopu
Ziele hyzopu zawiera olejek eteryczny (w skład wchodzi m.in. pinen, kamfen i cyneol), marubina, flawonoidy, garbniki, żywice, kwasy triterpenowe, fitosterole i sole mineralne.
Hyzop był szeroko wykorzystywany już w starożytnym Rzymie i Grecji (jako środek oczyszczający). Ziele ma działanie rozkurczowe, przeciwkaszlowe, uspokajające, wiatropędne, wykrztuśne i tonizujące. Naturalne fitopreparaty zawierające hyzop warto stosować przy nieżycie przewodu pokarmowego, na lepszy apetyt i wszelkie zaburzenia trawienne. Pomagają również przy zapaleniu oskrzeli, uporczywym kaszlu, grypie i różnych infekcjach. Hyzop stosuje się przy leczeniu i przeciwdziałaniu cukrzycy, gdyż zmniejsza wchłanianie węglowodanów.
Hyzop stosuje sie w formie:
- naparów (1 łyżeczka zalewana szklanką wrzątku),
- olejków (trzeba kupić gotowy produkt),
- okładów (stosowanych zewnętrznie na bóle reumatyczne i trudno gojące się rany).
Napar można wykorzystać do płukania gardła (podobnie jak w przypadku szałwi).
Hyzop - zastosowanie kulinarne
Hyzop można wykorzystywać w kuchni, chociaż w Polsce nie jest szczególnie popularną przyprawą. To bardziej domena kuchni francuskiej i śródziemnomorskiej.
Liście hyzopu mają cierpkawy, goryczkowaty smak i balsamiczno-korzenny aromat. Nie można przesadzać z ich ilością, gdyż zdominuje smak dań. Hyzop warto stosować do przyprawiania ciężkostrawnych potraw (np. z grochu, fasoli i kapusty). Ponadto nadaje się jako dodatek do twarogu, jaj, pasztetów, potraw z drobiu (i innych mięs) oraz sałatek. Można go wykorzystać do zrobienia ziołowego masła (w mieszance z innymi przyprawami) lub aromatyzowania alkoholi domowej roboty.
