Zgnilizna twardzikowa - objawy, szkodliwość, zwalczanie, jakie rośliny atakuje
Jedną z chorób grzybowych atakujących rośliny ogrodowe jest zgnilizna twardzikowa, która najczęściej pojawia się na wielu popularnych roślinach warzywnych i polowych, ale może także porażać rośliny ozdobne. Jak rozpoznać zgniliznę twardzikowa i jak ją zwalczać?
Na pierwszy rzut oka zgnilizna twardzikowa może mylić się z innymi powszechnie występującymi na roślinach chorobami, np. szarą pleśnią, ale to zupełnie inna, ale równie groźna choroba, która może porażać warzywa nie tylko w czasie uprawy, lecz także w czasie przechowywania.
Grzyb odpowiedzialny za rozwój zgnilizny twardzikowej - Sclerotinia sclerotiorum - infekuje rośliny z gleby, ponieważ jego formy przetrwalnikowe (tzw. sklerocja) mogę przetrwać w podłożu nawet do 10 lat. Należy także pamiętać, że rozwojowi tej choroby (podobnie, jak w przypadku innych chorób grzybowych) sprzyjają duża wilgotność powietrza oraz uszkodzenia roślin.
Dodatkowy kłopot w przypadku zgnilizny twardzikowej, to infekcje warzyw w czasie przechowywania. Najczęstsze objawy to drobne, wodniste plamki, które powiększają się i ulegają zgniliźnie (warzywa korzeniowe np. marchew). Choroba bardzo szybko rozprzestrzenia się na kolejne, sąsiednie warzywa. Często spotyka się zgniliznę także na główkach kapusty w przechowalniach - są to plamy gnilne pojawiające się na liściach.
Zgnilizna twardzikowa pojawia się przede wszystkim na roślinach warzywnych, np. na pomidorach, ogórkach, papryce, sałatach, fasoli oraz warzywach korzeniowych (marchwi, pietruszce, selerze) i warzywach kapustnych, a także w uprawach rzepaku. Poraża także wiele roślin ozdobnych, np. bylin, u których na dolnych liściach i podstawie pędu pojawiają się najczęściej brązowe, powiększające się plamy, a potem biała grzybnia.
W oczy rzuca się przede wszystkim biały, puszysty nalot, który może pojawiać się wewnątrz porażonych roślin, a przy sprzyjających warunkach (wysoka wilgotność) także na zewnętrznych stronach liści. Części roślin zaatakowane przez chorobę brunatnieją, przedwcześnie zamierają i gniją. Brązowe, gnijące plamy, pokryte są charakterystycznym nalotem z czarnymi okrągłymi sklerocjami (początkowo są szare, a następnie czarne o średnicy około 1 cm).
Co zrobić by unikać zgnilizny twardzikowej?
Najlepszym sposobem na ochronę przed infekcjami jest profilaktyka. W przypadku zgnilizny twardzikowej ważna jest właściwa uprawa i rozsądna pielęgnacja roślin. Warto pamiętać, aby:
- unikać przenawożenia roślin azotem (osłabia to odporność roślin na choroby),
- szybko usuwać chore rośliny z uprawy (lub przechowalni),
- stosować zmianowanie roślin na rabatach (w przypadku wystąpienia choroby – stosować 3-letnią przerwę w uprawie danego gatunku w danym miejscu),
- odkażać glebę przed rozpoczęciem uprawy,
- przechowywać tylko przebrane i zdrowe warzywa,
- w uprawie (także szklarniowej) zachowywać odpowiednią temperaturę i wilgotność powietrza polecaną dla danego gatunku,
- uprawiać rośliny w odpowiedniej rozstawie, wietrzyć szklarnie, unikać nadmiernego moczenia nadziemnych części roślin oraz nadmiaru wilgoci w glebie.
Uprawa warzyw w małej szklarni w ogrodzie – jak się do tego zabrać >>>
Jak zwalczać zgniliznę twardzikową?
Zgnilizna twardzikowa to uciążliwa i groźna choroba, choćby dlatego, że jej przetrwalniki bytują w glebie i przez glebę są infekowane rośliny – często przez szereg lat. Jeśli choroba wystąpi z dużym nasileniem i zaatakuje wiele roślin, najlepiej zastosować polecane opryski. Obecnie mamy możliwość, aby w pierwszej kolejności zastosować bezpieczne preparaty biologiczne, np. oparte na pożytecznych mikroorganizmach np. Polyversum WP (niepatogeniczny grzyb rozkładający w procesie enzymatycznym strzępki grzybów patogenicznych), Contans WG (grzyb pasożytniczy stosowany doglebowo – niszczy przetrwalniki grzybów z rodzaju Sclerotinia).
Zwalczanie szkodników i chorób roślin bez chemii. Biologiczna ochrona roślin >>>
Można także stosować preparaty chemiczne przeznaczone do zwalczania chorób grzybowych, w tym zgnilizny twardzikowej. Profilaktycznie lub po zauważeniu pierwszych objawów na roślinach najlepiej opryskiwać je środkami zalecanymi w „Programie ochrony warzyw”. Ponadto, aby nie dopuścić do uodpornienia się patogenu na daną substancję aktywną, preparaty należy stosować przemiennie. Do zwalczania zgnilizny polecane są znane środki do zwalczania innych chorób grzybowych. Są to np.: Amistar, Signum, Switch, Rovral Aquaflo oraz Topsin.
