Nicienie na roślinach – jak rozpoznać żerowanie nicieni, szkodliwość i zwalczanie nicieni, preparaty na nicienie
Nicienie to szkodniki glebowe, które atakują różne grupy roślin: od ozdobnych po warzywa. Walka z nicieniami jest trudna, a do tego są tak małe, że nie widać ich gołym okiem przy przekopywaniu ziemi. Objawy ich żerowania są często podobne do objawów występowania patogenów chorobotwórczych. Jak więc rozpoznawać i skutecznie likwidować nicienie?
Nicienie to organizmy bezkręgowe, z których tylko niewielka część (około 10%) to szkodniki roślin. Większość z nicieni bytuje pod ziemią, osłabiając lub niszcząc korzenie, tylko niektóre żerują na częściach nadziemnych roślin (niszczyk zjadliwy, węgorek truskawkowiec, węgorek chryzantemowiec).
Nicienie to niewielkie organizmy (długość ich ciała zazwyczaj nie przekracza 0,3 mm) o silnie wydłużonym, wąskim, „robakowatym” i półprzezroczystym ciele. W ogrodzie najbardziej groźne są nicienie glebowe, które żerując na korzeniach doprowadzają do obniżenia wartości dekoracyjnej roślin ozdobnych (lub nawet zamierania) oraz do zmniejszenia plonów u gatunków jadalnych.
Objawy masowego występowania nicieni w glebie
Występowanie nicieni w glebie jest zjawiskiem normalnym. Problem zaczyna się, gdy ich populacja rozrasta się do takiego stopnia, że stanowią rzeczywiste zagrożenie dla uprawianych roślin. W tym wypadku działa podobna zasada jak przy chwastach – celem zwalczania jest ograniczenie do nieszkodliwego minimum, a nie całkowita likwidacja.
Nicienie żerują na korzeniach powodując różnorodne objawy, niekiedy mylone z chorobami grzybowymi lub fizjologicznymi. Pierwszym objawem żerowania są często nekrozy liści i drobne brunatne plamy rozpoczynające się przy unerwieniu. Z czasem jest ich więcej – rozchodzą się promieniście. Pąki i liście ulegają deformacjom, na szczytach pędów mogą zamierać.
Nicienie uszkadzają oskórek korzeni przez co otwierają furtkę do rozwoju różnorodnych patogenów. Są wektorami grzybów, wirusów i bakterii.
U warzyw korzeniowych nicienie wnikają wewnątrz korzeni powodując straty w plonach (korzenie nie nadają się do spożycia).
- Na cebuli, czosnku i bobie często żeruje niszczyk zjadliwy.
- Na pomidorach i marchewce guzak północny (na korzeniach powstają charakterystyczne narośle).
- Ziemniaki i buraki są atakowane przez mątwika.
- Pietruszka i seler atakowane są przez szpilecznika baldasznika.
Zaatakowany przez nicienie (lub pędraki) trawnik więdnie i żółknie, kępy darni można łatwo oderwać od ziemi.
Szkodnikom sprzyja ciepła wiosna i jesień oraz suche lato.
>>Przeczytaj też:
Zwalczanie chorobotwórczych nicieni
Nicienie zaleca się zwalczać profilaktycznie (ryzyko masowego występowania zachodzi na zaniedbanej działce i przy monokulturze upraw, np. w warzywniku) oraz w razie rozpoznania objawów.
Najszybszym i najskuteczniejszym sposobem jest zastosowanie preparatów nicieniobójczych, takich jak Biomass Sugar i P-Drakol. Środki są na tyle cenne dla właściciela działki, że poza nicieniami zwalczają także inne szkodniki glebowe takie jak pędraki oraz drutowce. Co ciekawe – pewną grupę nicieni – wykorzystuje się w ekologicznych uprawach – przeciwko innym szkodnikom zieleni. Dotyczy to pasożytów, które żerują na owadach. Do zwalczania nicieni szkodliwych można wykorzystywać także preparaty domowej roboty.
Zwalczanie nicieni - zastosuj wyciąg z czosnku
Szczególnie polecany do zwalczania nicieni - ze względu na silne działanie - jest wyciąg z czosnku. Na 5 l wody powinno przypadać 100 g mocno zmiażdżonych ząbków. Zawiesinę pozostawia się na 3-4 dni, po tym czasie podlewa się nią uprawy bez rozcieńczenia. Zabiegi zaleca się powtarzać kilkukrotnie, np. co dwa tygodnie. Preparatów nie można żałować. Podlewanie powinno być na tyle obfite, aby środek dotarł przynajmniej na głębokość 15-20 cm.
Rośliny odstraszające nicienie
W ogrodzie warto profilaktycznie uprawiać rośliny, które odstraszają lub nawet likwidują nicienie. Dobrym przykładem jest popularna aksamitka (różne gatunki), której korzenie wydzielają związki toksyczne dla nicieni. Poza rabatami czy rzędami w przydomowym sadzie warto ją ponadto uprawiać w warzywniku.
Planując rzędy, zagony czy korzystając z innego systemu uprawy, zaleca się corocznie przeznaczać 1/3-1/4 powierzchni na odpoczynek gleby (uprawę nawozów zielonych i roślin fitosanitarnych, w tym wspomnianej aksamitki). Wartościowym gatunkiem wpływającym na ograniczenie liczebności nicieni glebowych jest także szparag lekarski.
Pewnym pośrednim rozwiązaniem jest stosowanie szczepionek mikoryzowych, które poprawiają odporność roślin na stres, zwiększają pobieranie wody i składników pokarmowych.
Porażone części roślin (np. uszkodzone korzenie warzyw) powinno się niszczyć, gdyż mogą być miejscem zimowania kolejnych pokoleń nicieni.
