Dobra wentylacja na poddaszu. Kanały wentylacyjne na poddaszu

Jak dobrze zrobić wentylację na poddaszu, aby była skuteczna? Na parterze kanały wentylacyjne mogą być tylko w wybranych pomieszczeniach, na poddaszu muszą być we wszystkich. Ale to nie wystarczy, żeby wentylacja działała jak należy.

Współczesne domy z dobrze ocieplonymi przegrodami i dachem oraz szczelnymi oknami i drzwiami są jak hermetyczne puszki. Żeby usuwać z nich zanieczyszczenia powstające podczas eksploatacji (głównie parę wodną) oraz dostarczać świeże powietrze niezbędne ludziom do oddychania i urządzeniom grzewczym do spalania, potrzebna jest dobra wentylacja. Taka, która zapewni skuteczną wymianę powietrza we wszystkich pomieszczeniach w budynku, bez względu na porę roku i niezależnie od warunków panujących na zewnątrz. Od sprawności systemu wentylacyjnego zależy jakość powietrza w domu oraz trwałość konstrukcji i wykończenia domu.

Wentylacja na poddaszu: kiedy działa, kiedy nie?

Wentylacja naturalna (grawitacyjna) działa na zasadzie naturalnej wymiany ciepłego zanieczyszczonego powietrza w budynku na chłodniejsze, świeże powietrze z zewnątrz.

Ruch powietrza jest wywołany prawie wyłącznie różnicą gęstości powietrza wewnątrz i na zewnątrz domu, czyli zależy od różnicy temperatury w pomieszczeniach i na dworze. W miarę jak temperatura na zewnątrz zbliża się do tej w pomieszczeniach (tak dzieje się wiosną, latem i wczesną jesienią), intensywność wentylacji maleje. W skrajnie niekorzystnych warunkach (zrównanie wartości temperatury albo odwrócenie zależności – chłodniej wewnątrz, cieplej na zewnątrz) wentylacja całkiem przestaje działać.

Kanały wentylacyjne na poddaszu

Powietrze dostające się do domu powinno przepłynąć przez wszystkie pomieszczenia i zostać usunięte wywiewnymi kanałami wentylacyjnymi na zewnątrz.

Ciepłe, zanieczyszczone powietrze zawsze unosi się do góry, dlatego na poddaszu gromadzi się go najwięcej. To tu system wentylacji musi być wyjątkowo sprawny. Tymczasem kanały wentylacyjne na poddaszu są najkrótsze, więc i uzyskanie odpowiedniego ciągu kominowego jest najtrudniejsze.

W obowiązujących przepisach znajduje się wymóg, aby we wszystkich pomieszczenia usytuowanych na poddaszu były kanały wentylacji grawitacyjnej wywiewnej – nie tylko w łazienkach, garderobach i innych pomieszczeniach pomocniczych bez okien, tak jak na parterze albo dolnej kondygnacji mieszkania dwukondygnacyjnego, ale także w pokojach.

Kanały wentylacyjne na poddaszu nie mniejsze niż 14 x 14 cm

Ilość powietrza usuwanego przez kanał wywiewny wentylacji naturalnej zależy m.in. od jego przekroju, a ciąg – od jego długości. Zgodnie z przepisami pole przekroju kanału wywiewnego nie może być mniejsze niż 0,016 m², a gdy jest prostokątny, jego krótszy bok nie może mierzyć mniej niż 10 cm. Kanały powinny skutecznie usuwać powietrze z pomieszczeń w warunkach określonych w normie, czyli przy temperaturze zewnętrznej +12°C i obliczeniowej temperaturze powietrza w pomieszczeniach (+20°C w pokojach, +25°C – w łazienkach). W praktyce jednak nie ma obowiązku projektowania kanałów, czyli precyzyjnego dobierania ich przekrojów do ilości powietrza wentylacyjnego, które ma być nimi usuwane. Zwykle dzieje się tak, że projektant jedynie zaznacza na rzucie budynku ich rozmieszczenie. Przyjmuje się, że kanały wentylacyjne mają standardowy wymiar 14 x 14 cm i są zakończone kratką wentylacyjną o takich wymiarach, zamontowaną na wlocie do kanału pod sufitem pomieszczenia. W konsekwencji zimą, gdy różnica temperatury wewnątrz i na zewnątrz jest większa od wskazanej w normie, kanały usuwają więcej powietrza, a kiedy temperatura na zewnątrz wzrasta, wydajność kanałów maleje, nawet do całkowitego ustania przepływu.

Kanały wentylacyjne nie krótsze niż 2 m

Aby wentylacja grawitacyjna działała w miarę sprawnie, odległość od wlotu do kanału wentylacyjnego w pomieszczeniu (czyli od miejsca, w którym jest zamontowana kratka wentylacyjna, do wylotu z kanału ponad dachem) nie może być mniejsza niż 2 m. Tyle teoria. W praktyce zdarza się, że nawet przestrzeganie tej zasady nie daje gwarancji dobrego funkcjonowania wentylacji. Na przykład w toalecie, z której zgodnie z normą trzeba usuwać 30 m³/h powietrza, kanał o standardowym przekroju 14 x 14 cm powinien mieć długość co najmniej 3 m. Jeśli miałby być 2-metrowy, jeden z jego wymiarów poprzecznych należałoby powiększyć do 21 cm, co się raczej nie zdarza.

Kanały wentylacyjne proste i gładkie

Siła ciągu w kanale wentylacyjnym zależy od jego długości, ale także od oporów przepływu, na jakie natrafia przemieszczające się nim powietrze. Im są one mniejsze, tym łatwiej powietrzu wydostać się na zewnątrz. Dlatego kanał powinien mieć niezmienny przekrój na całej długości oraz gładką powierzchnię wewnętrzną. Jeżeli jest murowany, tworzące go bloczki albo cegły muszą być starannie połączone, bez uskoków, zagłębień i wyciekającej spomiędzy nich zaprawy.

Kanał nie może się odchylać od pionu o więcej niż 30°, z czego jasno wynika też, że nie może być prowadzony poziomo, nawet na krótkich odcinkach, na przykład w celu połączenia z najbliższym kanałem wywiewnym pomieszczenia, w którym mimo wymogu lub potrzeby nie przewidziano osobnego przewodu wentylacyjnego.

Kanały wentylacyjne dobrze zakończone

Dla sprawności działania kanału wentylacyjnego istotny jest też sposób jego zakończenia nad dachem budynku.­

Niezależnie od wymaganej długości kanał musi wystawać ponad dach na określoną wysokość uzależnioną od kąta nachylenia połaci dachowej, rodzaju jego pokrycia oraz odległości od ewentualnych przeszkód znajdujących się na dachu oraz innych wyższych elementów budynku (tego, w którym znajduje się kanał, lub sąsiednich, na przykład bliźniaczych bądź szeregowych). Trzeba się liczyć z tym, że w kominie wentylacyjnym zakończonym zbyt nisko nad dachem lub znajdującym się w strefie nadciśnienia będzie dochodziło do osłabienia ciągu, a nawet wtłaczania powietrza do wnętrza domu przez silne podmuchy wiatru.

Ciepłe kanały wentylacyjne

Ponieważ siłą napędową wentylacji grawitacyjnej jest różnica temperatury, powietrze, przemieszczając się kanałem wentylacyjnym, nie może się za szybko ochłodzić. Dlatego kanał nie powinien być „wystawiony” na działanie zimna. Najlepiej prowadzić kanały w ścianach wewnętrznych, gdzie nie grozi im szybkie wychłodzenie, a te, które trzeba umieścić w ścianach zewnętrznych albo poprowadzić przez pomieszczenia (strefy) nieogrzewane, zaizolować. Podobnie należy postąpić z odcinkami kanałów znajdującymi się ponad połacią dachu. Ocieplenie powstrzyma ewentualne osłabianie ciągu i zapobiegnie wykraplaniu się pary wodnej z usuwanego powietrza na wewnętrznych ściankach kanałów. Wychładzaniu kanałów wentylacyjnych zapobiegnie także umieszczenie ich w bezpośrednim sąsiedztwie przewodów spalinowych lub dymowych.

Wylot kanału wentylacyjnego z nasadą kominową

Jeśli zaburzenia ciągu kominowego są konsekwencją warunków atmosferycznych (na przykład wiatrów, zwłaszcza opadających), ukształtowania terenu albo sąsiedztwa wysokich drzew lub innych obiektów, rozwiązaniem może być zastosowanie na wylocie z kanałów specjalnych nasad kominowych. Chronią one komin przed zawirowaniami wiatru. Ich specjalna konstrukcja umożliwia zamianę energii wiatru na podciśnienie w kominie, a w konsekwencji wytwarzanie ciągu, wspomaganie go, gdy jest za słaby, albo jego stabilizację. Nasady stałe nie zmieniają swojego położenia w stosunku do wiejącego wiatru. Wytwarzają podciśnienie na stronie zawietrznej, opływanej przez wiatr, a ich parametry zmieniają się wraz ze zmianą kierunku wiatru. Lepiej działają nasady samonastawne, które ustawiają się w kierunku, z którego wieje wiatr, osłaniają przewód kominowy i wytwarzają po stronie zawietrznej podciśnienie proporcjonalne do prędkości wiatru. Podczas ruchu obrotowego pod wpływem wiatru odpowiednio ukształtowane łopatki wyciągają powietrze z kanału, dzięki czemu wzmacniają i stabilizują ciąg.