Wentylacja nawiewno-wywiewna z rekuperacją: projekt, działanie, zalety, koszt montażu
Co jest najważniejsze w wentylacji nawiewno-wywiewnej z rekuperacją? Czy każdy rozsądnie zaprojektowany dom powinien ją mieć?
Wentylacja grawitacyjna, nawet wtedy, gdy działa prawidłowo, a właściwie zwłaszcza wtedy, znacznie wychładza wnętrza zimą, przez co każe nam zapomnieć o jakiejkolwiek energooszczędności. Dlatego pozbawiona tych wad wentylacja z rekuperacją stała się nieodzownym elementem zdrowego i ciepłego domu. Dzięki niej udaje się znacznie ograniczyć straty energetyczne, a więc i koszty eksploatacyjne.
Wentylacja nawiewno-wywiewna z rekuperacją: czy warto ją mieć
Można śmiało powiedzieć, że wentylacja nawiewno-wywiewna z rekuperacją staje się standardem w nowoczesnych energooszczędnych budynkach. Ma to sens, zwłaszcza w świetle obowiązujących przepisów, które muszą spełniać nowo budowane albo przebudowywane budynki jednorodzinne (Warunki techniczne, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie t.j. Dz U 2015 r. poz. 1422 z późn. zm). Stanowią one, że budynek, dla którego pozwolenie na budowę zostało złożone po 1 stycznia 2017 r., w momencie oddawania do użytkowania musi mieć wskaźnik EP nie wyższy niż 95 kWh/(m2.rok). Wymagania odnośnie do wartości tego wskaźnika zostaną jeszcze zaostrzone. Od 1 stycznia 2021 r. nie będzie on mógł przekraczać 70 kWh/(m2.rok). W 2014 r. wskaźnik ten wynosił 120 kWh/(m2.rok), a jeszcze wcześniej nie był w ogóle ograniczany i kontrolowany.
Koszty montażu wentylacji mechanicznej nawiewno-wywiewnej z rekuperacją
- W nowo budowanym domu
Wentylację mechaniczną nawiewno-wywiewną z rekuperacją zawsze robi się zamiast grawitacyjnej, nigdy oprócz niej. Łączenie w jednym domu obu systemów: grawitacyjnego i mechanicznego z rekuperacją, jest niezgodne z przepisami i nie ma sensu. Wentylacja z rekuperacją jest z oczywistych względów droższa od grawitacyjnej. Do działania tej ostatniej wystarczą kominy wentylacyjne, nawiewniki w oknach i – opcjonalnie – nasady kominowe wspomagające wentylację wiosną i latem. Do funkcjonowania mechanicznej z odzyskiem ciepła konieczne są – sieć kanałów i dość kosztowny rekuperator. Oceniając koszty wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła, trzeba pomniejszyć je o wydatki, których dzięki niej można uniknąć, czyli o koszty budowy kominów wentylacyjnych oraz montażu nawiewników w oknach i nasady (nasad) na kominie. Kiedy decyzja o rekuperacji zapadnie przed przystąpieniem do budowy domu, sporo będzie można zaoszczędzić na wymianie niektórych okien przewidzianych w projekcie jako otwierane na okna bez skrzydeł. Są znacznie tańsze od standardowych i wpuszczają do domu więcej światła. Koszt zainstalowania efektywnie działającego systemu wentylacji mechanicznej nawiewno-wywiewnej z rekuperacją dla średniej wielkości domu oraz dobrej klasy rekuperatora (innego nie opłaca się montować) zaczyna się od mniej więcej 22 tys. zł. System do dużego domu z odpowiednim do obsłużenia takiej instalacji urządzeniem może kosztować 27 tys. zł. Jeżeli dodamy do tego koszt budowy gruntowego wymiennika ciepła oraz wyposażenia układu w system oczyszczający powietrze ze smogu i alergenów, cena będzie wyższa i może wynieść nawet 35 tys. zł.
- W domu zamieszkanym
W domu zamieszkanym zamontowanie instalacji o podobnym standardzie kosztuje więcej. Prace montażowe prowadzi się trudniej i trwają zwykle dłużej, ponieważ trzeba dostosować instalacje do ograniczeń wynikających z istniejącej infrastruktury budynku. Koszty zaczynają się od mniej więcej 30 tys. zł. Jeśli jednak uda się skorzystać z dopłaty w ramach programu rządowego „Czyste powietrze”, skierowanego do właścicieli domów remontowanych, ostateczny koszt inwestycji może być niższy nawet o mniej więcej 1/3 tej kwoty.
Koszty eksploatacji systemu nie są bardzo obciążające. Raz w roku trzeba zapłacić około 400 zł za konieczny przegląd, raz na 3-6 miesięcy od 64 do 210 zł za wymianę filtrów (komplet 2 szt. w zależności od klasy filtracji). Mniej więcej 0,6 zł dziennie kosztuje zużycie energii elektrycznej do napędu wentylatorów.
Czy projekt wentylacji mechanicznej nawiewno-wywiewnej z rekuperacją jest konieczny?
Dla każdego domu powinien zostać wykonany indywidualny projekt wentylacji mechanicznej nawiewno-wywiewnej z rekuperacją, poparty wyliczeniami zgodnymi z normami, według których będzie można wyregulować system.
Wykonanie projektu umożliwia poprawne dobranie mocy rekuperatora, ustalenie liczby i lokalizacji punktów nawiewnych i wywiewnych, zoptymalizowanie trasy kanałów wentylacyjnych oraz mnóstwo innych szczegółów, które składają się na finalną efektywność systemu rekuperacji.
Właściwie zaprojektowana i poprawnie wykonana instalacja wentylacji mechanicznej nawiewno-wywiewnej z dobrym rekuperatorem nie ma prawa hałasować. Owszem, obracające się łopatki wentylatorów w rekuperatorze generują dźwięk, ale nie może on być słyszalny w części użytkowej domu.
Dobry rekuperator i odpowiednia instalacja
Żeby być zadowolonym z wentylacji mechanicznej nawiewno-wywiewnej z rekuperacją warto zainwestować w urządzenie wysokiej klasy, z największym możliwym wymiennikiem ciepła, pozwalającym na uzyskanie najwyższych oszczędności na ogrzewaniu. Ale to tylko część sukcesu. Nie mniej ważne są prawidłowe zaprojektowanie i wykonanie, a także zaizolowanie instalacji wentylacyjnej.
Do wyboru mamy dwa rodzaje instalacji:
- klasyczną – ze stalowych kanałów wentylacyjnych o stosunkowo dużej średnicy
- nowoczesną – z mających znacznie mniejszą średnicę, ale bardziej licznych przewodów z tworzywa.
Która jest lepsza? Na to pytanie nie ma jednoznacznej odpowiedzi. Najlepiej znaleźć dobrą firmę instalacyjną i jej powierzyć wybór systemu oraz jego zamontowanie.
Po zakończeniu montażu system powinien zostać wyregulowany, jednak często ze względu na brak dostatecznej wiedzy oraz odpowiedniego sprzętu (na przykład anemometru z tubą, który pozwala z dużą dokładnością sprawdzić ilość przepływającego powietrza) nie jest to przestrzegane.
Programowanie pracy rekuperatora
Raz uruchomiony rekuperator działa nieprzerwanie 24 godziny na dobę, 7 dni w tygodniu. Rekuperacją w praktyce nie steruje się wcale. Są oczywiście systemy umożliwiające sterowanie czujnikami CO2 i wilgotnością, jednak to dodatkowy wydatek, więc użytkownicy zwykle poprzestają na podstawowych funkcjach centrali umożliwiających ustawienie trybów pracy w cyklu dobowym.
Podczas uruchamiania rekuperatora instalator włącza automatyczny program pracy, tak jak na sterowniku kotła czy pompy ciepła. W programie tym ustawia się harmonogram pracy rekuperatora w dni powszednie oraz weekendy. Po jego uruchomieniu sterowanie intensywnością wentylacji odbywa się według ustawionych parametrów i trybów.
Jednym z nich jest tryb nieobecności, w którym system pracuje z najmniejszą wydajnością, w zasadzie tylko po to, by zachować ruch powietrza w kanałach. Po powrocie domowników z dłuższej nieobecności intensywność wietrzenia należy zwiększyć, najczęściej do poziomu 1 lub 2. Nigdy jednak nie wyłącza się rekuperatora.
Są sytuacje, kiedy zapotrzebowanie na wymianę powietrza wzrasta. Ma to miejsce wtedy, gdy zwiększa się liczba osób przebywających w domu (podczas wizyty gości) albo kiedy należy intensywnie przewietrzyć dom, na przykład w związku z przygotowaniem potraw o intensywnym zapachu. W takich przypadkach czasowo zmienia się intensywność pracy rekuperatora.
Poza tymi wyjątkami rekuperacja pracuje w trybie automatycznym, według parametrów ustawionych w momencie uruchomienia systemu. Na początku i końcu sezonu grzewczego rekuperator wymaga zazwyczaj korekty profilu temperatury. Dlatego kiedy w domu włącza się system grzewczy (wrzesień-październik) oraz gdy się go wyłącza (maj-czerwiec), na sterowniku rekuperatora należy wybrać profil temperatury – odpowiednio - ciepły lub zimny. Celem tej zmiany jest uzyskanie maksymalnych oszczędności zimą i optymalnego komfortu temperaturowego latem.
Kominek i okap w domu z rekuperacją
W pomieszczeniach, w których działają, strumienie powietrza nawiewanego i wywiewanego pozostają w równowadze i tej równowagi nic nie powinno naruszać. Dlatego jeśli w domu z rekuperacją jest kominek, to powinien mieć zamkniętą komorę spalania.
Przeczytaj też:
Należy także zadbać o doprowadzenie do niej powietrza do spalania. Najczęściej dostarcza się je bezpośrednio do paleniska kanałem (ocieplonym i z przepustnicą) ułożonym pod podłogą pomieszczenia. Dzięki temu kominek nie musi zaciągać powietrza z pomieszczenia, w którym się znajduje.
W domach z wentylacją mechaniczną nawiewno-wywiewną z zasady nie buduje się kanałów wywiewnych, jednak niektórzy projektanci zalecają zrobienie takiego kanału w pokoju z kominkiem jako zabezpieczenie na wypadek, gdyby z kominka zaczął się wydostawać dym lub tlenek węgla.
Okap kuchenny nie pracuje stale. Włącza się go zwykle na krótko podczas intensywnego gotowania i taki stan nie zaburza pracy systemu rekuperacji. Ważne, by nie łączyć kanału, którym powietrze znad okapu jest wydmuchiwane na zewnątrz domu, z przewodami wentylacyjnymi.
