Oznaczenia przewodów elektrycznych. Co oznaczają kolory żył i oznaczenia literowo-cyfrowe?

Dom mieszkalny wymaga skomplikowanej instalacji elektrycznej wykonanej z przewodów dostosowanych do miejsca i rodzaju odbiornika. Mamy coraz więcej różnorodnych urządzeń elektrycznych, które wymagają podłączenia za pomocą odpowiednich przewodów zasilających je w prąd elektryczny. Jak poprawnie odczytywać oznaczenia przewodów elektrycznych?

W sklepach znajdziemy wiele przewodów elektrycznych jedno- lub wielożyłowych, które mają różne przeznaczenie. Żyły są otulone kolorowymi powłokami, a na przewodach z różnymi powłokami ochronnymi są dodatkowe ciągli liter i cyfr. Żeby ułatwić poruszanie się w tym gąszczu, wprowadzono normy, zgodnie z którymi trzeba oznaczać przewody elektryczne. Na przewodach jest wydrukowany ciąg liter (dużych i małych) i cyfr, które charakteryzują ich parametry. Oznaczenia są także powtórzone na etykiecie wyrobu. Przykładowe symbole to DY 450/750 albo YDYp żo 300/500, albo OMY 300/300. Wyjaśniamy, co się kryje za tymi szyframi. 

Podstawowe oznaczenia kolorowe żył

Podstawową instalację do zasilania większości urządzeń, np. lodówki, lamp czy telewizora, wykonuje się z jedno-lub wielożyłowych przewodów wykonanych z miedzi przeznaczonych na napięcie przemienne. Każda żyła ma właściwą kolorową izolację, zależnie od przeznaczenia. Przewody wielożyłowe są na zewnątrz otulone białą izolacją z tworzywa sztucznego, najczęściej polwinitu.

Przewód fazowy, którym płynie prąd (oznaczany literą L), jest umieszczany w izolacji różnego koloru zależnie od producenta. Może mieć ona kolor brązowy, szary albo czarny.

W instalacji elektrycznej powinny być również osobne przewody ochronne oznaczone literami PE, które są umieszczane w żółto-zielonej izolacji. Przewody ochronne przyłącza się np. do styków ochronnych (bolców) w gniazdach wtykowych (w domu powinno się stosować wyłącznie gniazda wtykowe z bolcem). Główny przewód ochronny wychodzący z domu jest połączony z ziemią (bednarka wkopana w ziemię) albo z przewodem neutralnym w rozdzielnicy.

Drugim rodzajem zabezpieczenia są przewody neutralne oznaczane literą N i umieszczane w izolacji niebieskiej. Przewód neutralny jest połączony z punktem neutralnym transformatora i uziemiony. Jego napięcie powinno wynosić 0 V.

• Zobacz też: Rozdzielnica elektryczna w domu. Skrzynka elektryczna: połączenie i dobór odpowiedniego wyposażenia >>>

Konstrukcja przewodu

Oznaczenia literowe i cyfrowe dotyczą całego przewodu (jedno- lub wielożyłowego). Najpierw oznacza się materiał żył i konstrukcję przewodu. W przewodach elektrycznych stosuje się przede wszystkim miedź, więc nie ma ona dodatkowego oznaczania. Jeśli w przewodzie byłyby wykorzystane aluminium lub stal, na początku symbolu pojawiłyby się litery (odpowiednio) A lub F. Przewód elektryczny może mieć postać drutu – oznaczenie D, wielodrutowej linki – znak L lub wielodrutowej linki giętkiej – oznaczanej symbolem Lg. Druty stosujemy tam, gdzie przewody elektryczne nie muszą być giętkie, np. w instalacjach podtynkowych. Linki są używane do zasilania odbiorników ruchomych.

Przed tymi oznaczeniami może pojawić się jeszcze symbol wskazujący powłokę ochronną żył. Najczęściej jest ona wykonana z polwinitu oznaczanego literą Y.

Izolacja przewodu

Po wymienionych wcześniej symbolach umieszcza się oznaczenie zewnętrznej powłoki ochronnej całego przewodu. Zwykle jest ona wykonana z polwinitu, czyli znów pojawi się symbol Y. Do tego celu używa się także gumy (znak G) lub polietylenu (oznaczenie X). Zatem przewód oznaczony literami ADY to drut aluminiowy w powłoce z polwinitu, a LX to linka miedziana w izolacji polietylenowej.

Oznaczenie cech budowy i przeznaczenia przewodu

Stosuje się wiele dodatkowych oznaczeń przewodów elektrycznych. Na przykład litera "p" oznacza przewód płaski, a "o" - okrągły. Drut do wykonywania instalacji wtynkowych będzie miał oznaczenie "t" (np. DYt)  .

Oznaczenie napięcia znamionowego prądu

Po ciągu liter są wymienione dwie liczby, które wskazują, jaki maksymalny poziom napięcia dany przewód jest w stanie wytrzymać. Podawana jest tam wartość skutecznego napięcia między żyłą przewodu a jego żyłą ochronną (U0) i wartość skutecznego napięcia między dwoma żyłami fazowymi przewodu (U). Przyjmuje to następujący schemat: U0/U (np. 450/750 V).

Oznaczenia przewodów do odbiorników

W przypadku zasilania powszechnie stosowanych w domach urządzeń ruchomych i przenośnych stosuje sie przewody oznaczone literą O. Mogą mieć one przeznaczenie mieszkaniowe (OM) lub warsztatowe (OW). Mieszkaniowe stosuje się do instalacji ruchomych sprzętów gospodarstwa domowego: lamp stojących i stołowych, radioodbiorników. Są one przeznaczone na mniejsze napięcie znamionowe, zwykle 300/300 V. Przewody warsztatowe mają większe napięcie znamionowe, np. 300/500 V. Można nimi zasilać urządzenia domowe typu kuchenki, pralki, lodówki, także w pomieszczeniach wilgotnych.

Przykładowe przewody i kable oraz ich oznaczenia

W tabeli przedstawiamy zestawienie kilku przykładów przewodów elektrycznych wraz z ich oznaczeniem oraz sposobem wykorzystania.