Instalacja elektryczna: kiedy pod tynkiem a kiedy na wierzchu?
Przewody instalacji elektrycznej najczęściej prowadzone są pod tynkiem. Są jednak sytuacje, kiedy nie możemy tego zrobić, lub zwyczajnie nam się to nie opłaca - kucie tynków to dużo pracy i zwiększenie kosztów. Zobacz, kiedy warto, a nawet trzeba układać instalacje elektryczne pod tynkiem, a kiedy na wierzchu.
Autor: Wiktor Greg
W pomieszczeniach mieszkalnych instalacje robi się zwykle z płaskich przewodów kabelkowych lub pojedynczych wciąganych do rurek układanych w bruzdach pod tynkiem
W domach mieszkalnych instalacje elektryczne układa się zazwyczaj pod tynkiem. Ewentualne zmiany wiążą się więc z koniecznością zniszczenia tynków. Dla wygody dobrze jest sporządzić wykaz wszystkich instalacji elektrycznych, a następnie wybrać z tej listy te, na które się decydujemy.
W przypadku tych wymagających stosunkowo drogiego osprzętu, na przykład wchodzącego w skład systemu inteligentnego zarządzania, można w pierwszym etapie ułożyć tylko rurki instalacyjne, a dopiero w przyszłości wciągnąć do nich przewody i zainstalować osprzęt. Zastosowanie listew instalacyjnych zamiast rurek pod tynkiem zapewni dużą elastyczność w ewentualnej późniejszej rozbudowie instalacji.
Instalacje elektryczne w budynkach powinny być dostosowane do funkcji oraz konstrukcji budynku. We wnętrzach suchych i ogrzewanych ze ścianami i stropem lub sufitem pokrytymi tynkiem instalacja może być poprowadzona pod tynkiem lub w tynku. W pomieszczeniach wilgotnych wskazane jest układanie jej na wierzchu ścian bez względu na to, czy są otynkowane, czy też nie.
W pomieszczeniach zwykłych do instalacji podtynkowych i wtynkowych stosuje się osprzęt podtynkowy, w wilgotnych niezależnie od sposobu wykonania instalacji osprzęt musi być szczelny.
Do instalacji podtynkowych należy używać płaskich przewodów kabelkowych lub pojedynczych przewodów wciąganych do rurek układanych w bruzdach wykutych w ścianach. W takich samych bruzdach można schować płaskie lub okrągłe przewody kabelkowe. Można wtedy zastosować cieńszą warstwę tynku. Przewody lub rurki mocuje się do ściany małymi gwoździami i drutem wiązałkowym lub porcjami gipsu albo zaprawy betonowej.
W obwodach jednofazowych można również stosować płaskie dwu- i trójżyłowe przewody wtynkowe. Taki przewód ma odpowiednio rozsunięte żyły, po to aby można było przybić go do podłoża małym gwoździem. Instalacja z przewodów kabelkowych lub wtynkowych nie wymaga kucia bruzd, jeżeli będzie pokryta odpowiednio grubą warstwą tynku.
Autor: Wiktor Greg
W pomieszczeniach mieszkalnych instalacje robi się zwykle z płaskich przewodów kabelkowych lub pojedynczych wciąganych do rurek układanych w bruzdach pod tynkiem
W obu wersjach instalacji puszki osadza się w otworach wywierconych lub wykutych w ścianach. Głębokość osadzenia puszki należy dobrać tak, aby po otynkowaniu jej zewnętrzna krawędź była zlicowana z powierzchnią tynku – osadzony w niej osprzęt nie będzie wtedy odstawał od ściany.
Puszki rozgałęźne po otynkowaniu ścian i połączeniu przewodów muszą być zamknięte pokrywami. W tych przeznaczonych do zainstalowania łączników i gniazd wtykowych pokrywę stanowi obudowa osprzętu.
Instalacja natynkowa jest układana na wierzchu ścian. W zależności od potrzeb może być poprowadzona w rurkach z tworzywa sztucznego lub w stalowych, stosowanych w miejscach, w których instalacja jest narażona na uszkodzenia mechaniczne. Do rurek wciąga się przewody pojedyncze z żyłą miedzianą w postaci drutu lub linki. Zgodnie z przepisami należy stosować przewody z odpowiednim kolorem izolacji. Fazowe powinny mieć barwę czarną, szarą lub brązową, neutralne – niebieską, a ochronne – żółto-zieloną. Rurki mocuje się do podłoża kołkami rozporowymi. Można stosować różnego typu uchwyty: pojedyncze, podwójne lub zbiorcze. W zależności od sposobu ułożenia instalacji (na tynku lub pod nim) dobiera się odpowiednio średnicę rurek. Do układania na wierzchu ścian stosuje się także kabelki okrągłe typu YDY oraz płaskie typu YDYp. Podobnie jak przewody jednożyłowe mogą mieć one izolację na napięcia 300, 450, 500 lub 750 V. W kabelku wielożyłowym poszczególne żyły mają różne kolory izolacji – zerowa zawsze niebieską, a ochronna żółto-zieloną. Izolacja żył fazowych jest czarna, szara lub brązowa. Kabelki układa się bezpośrednio na podłożu, mocując je uchwytami.
Bardzo ważne jest prawidłowe łączenie przewodów w gniazdach wtykowych. W nowej instalacji w pojedynczym gnieździe do lewego styku roboczego przyłącza się przewód fazowy L, do prawego neutralny N, a przewód ochronny do styku ochronnego. Bardziej skomplikowane jest podłączenie gniazda podwójnego.
Obwody powinno się układać równolegle do krawędzi ścian, aby w przyszłości dało się łatwo odtworzyć ich przebieg na podstawie położenia puszek rozgałęźnych i osprzętu. Przewody poprowadzone na ukos (na skróty), niewidoczne po otynkowaniu ścian są narażone na uszkodzenie na przykład podczas wiercenia otworów w ścianie lub wbijania gwoździ.
ZOBACZ TEŻ: Eksponowanie instalacji elektrycznej jest w modzie
Rodzaje przewodów i sposób wykonania instalacji elektrycznej w zależności od rodzaju pomieszczenia
| Wykonanie instalacji | Rodzaj pomieszczenia | |||
| ogrzewane, suche (pokoje, korytarze, strychy) | przejściowo wilgotne (kuchnie, łazienki) | wilgotne, nieogrzewane (budynki gospodarcze, szopy, wiaty, kotłownie, pompownie) | ||
| YDYp (kabelkowy płaski) | pod tynkiem | zalecane | zalecane | |
| na tynku | dopuszczalne, nie stosować w pokojach |
dopuszczalne | ||
| YDYt (wtynkowy) | w tynku | zalecane | ||
| DY w rurce (pojedynczy) | pod tynkiem | zalecane | zalecane | |
| na tynku | dopuszczalne, nie stosować w pokojach |
zalecane (z izolacją 750 V) |
||
| YDY (kabelkowy okrągły) | na tynku | dopuszczalne | zalecane (z izolacją 750 V) |
|
Siedem ważnych zasad układania przewodów elektrycznych
- Obwody powinny być układane równolegle do krawędzi ścian i sufitów, układanie na ukos jest zabronione.
- W instalacji muszą być odrębne przewody ochronne oznaczane PE w żółto- -zielonej izolacji i przewody neutralne oznaczane N – w izolacji niebieskiej. Dlatego obwody jednofazowe wykonuje się jako trójprzewodowe, a trójfazowe (zwane potocznie siłowymi) jako pięcioprzewodowe.
- Wszystkie połączenia muszą być zrobione w zaciskach śrubowych lub w bezśrubowych. Zabronione jest łączenie przewodów przez skręcanie ze sobą ich końcówek. Takie połączenie jest niepewne, może powodować iskrzenie, a w konsekwencji pożar.
- Wszystkie gniazda wtykowe muszą mieć styk ochronny (tak zwany bolec), również te, które znajdują się w suchych i ogrzewanych pomieszczeniach. Do bolca przyłącza się przewód ochronny.
- Obwody muszą mieć zabezpieczenia nadmiarowo- oraz różnicowoprądowe dostosowane do dopuszczalnego obciążenia przewodów zastosowanych w obwodzie oraz do prądu pobieranego przez zasilane z obwodu odbiorniki.
- W pomieszczeniach o zwiększonym zagrożeniu porażeniem prądem elektrycznym muszą być wykonane połączenia wyrównawcze.
- Każda instalacja elektryczna musi być zaprojektowana oraz wykonana przez specjalistów dysponujących odpowiednią wiedzą i uprawnieniami. Każdy, kto prowadzi jakiekolwiek prace przy instalacjach elektrycznych, czyni to na własne ryzyko, a za swoje działanie ponosi pełną odpowiedzialność.
