Wykusz. Ozdoba ścian zewnętrznych, atrakcyjna przestrzeń we wnętrzu i źródło światła. Warto go mieć!
Wykusz to jeden z elementów konstrukcyjnych, które służą do urozmaicenia bryły domu. Wystaje na zewnątrz ze ścian, więc zwiększa powierzchnię mieszkania. Tworzy miejsce specjalne, które można atrakcyjnie zaaranżować. Wykusz otwiera przed mieszkańcami nowe widoki i wpuszcza do domu dużo światła.
Wykusz to fragment budynku wystający z lica muru. Jest on nadwieszony na zewnątrz ściany. Jego konstrukcja jest zwykle oparta na wspornikach i przykryta osobnym daszkiem. Ściany wykuszu mogą być w dużym stopniu przeszklone. Wykusz może mieć dowolny kształt. Zwykle wykonuje się konstrukcje prostokątne, ale popularne są też takie o skośnych narożnikach. Wykusz nie ma wielkich wymiarów, może zaczynać się od podłogi albo na wysokości parapetu okiennego.
Kiedyś wykusz kojarzył się z zimną werandą, miejscem wychładzającym dom. Obecnie można go porządnie ocieplić, łącząc dobry materiał termoizolacyjny bez mostków z ociepleniem pozostałej części elewacji. Drugim elementem, który pozwala budować atrakcyjne i funkcjonalne wykusze są okna o bardzo dobrych parametrach technicznych, a jednocześnie dowolnym kształcie.
Wykusz: dlaczego warto go mieć
- stanowi ozdobę elewacji
- pozwala wyróżnić dom,
- zwiększa powierzchnię mieszkalną,
- tworzy przestrzeń specjalną,
- daje dodatkowy widok,
- zapewnia dużą ilość światła słonecznego.
Wykusz: konstrukcja
Bryła wykuszu jest nadwieszona nad parterem lub wyższą kondygnacją. Jego konstrukcja musi być stabilnie powiązana z częścią nośną budynku. Podstawę stanowi wysunięta z lica betonowa płyta konstrukcyjna utwierdzona w stropie lub murze nośnym i wzmocniona zbrojeniem. Konstrukcja wykuszu może być także oparta na słupach lub zewnętrznych murkach nośnych. Podstawę wykuszu można też zbudować na utwierdzonych w stropie belkach stalowych albo drewnianych. W takim wypadku konieczne jest stabilne połączenie konstrukcji. U góry znajduje się druga płyta stanowiąca sufit wykuszu, którą przykrywa się osobnym daszkiem. Konstrukcja wykuszu może być nawet tak wysoka, że zostanie on przykryty fragmentem właściwego dachu domu.
Ściany wykuszu
Ściany wykuszu mogą być wykonane z takiego samego materiału murowego jak cały budynek. Gdy mają być w nim zainstalowane okna, ściany mogą stanowić tylko wąskie słupki zbudowane z żelbetu. W takim wypadku wymagają one dobrej termoizolacji materiałem o niskim współczynniku przewodzenia ciepła λ, np. polistyrenem ekstrudowanym. Wykusz może być także zbudowany jako konstrukcja szkieletowa o ramach z profili drewnianych lub aluminiowych wypełnionych termoizolacją z wełny mineralnej.
Wykusz: okna
Wykusz bywa mocno przeszklony, ponieważ buduje się go, żeby wprowadzić do wnętrza więcej światła słonecznego, na dodatek padającego z różnych kierunków. Dlatego wykusz często ma kształt wielokąta otwartego na różne strony świata, dzięki czemu słońce dłużej wpada przez okna w nim umieszczone. Światło wpadające pod różnymi kątami daje ciekawe efekty wizualne we wnętrzu. Przez mocno przeszklony wykusz umieszczony na południowej elewacji możemy też mieć dodatkowe zyski cieple (jednak należy pamiętać wtedy również pamiętać o przesłonach, żeby uniknąć przegrzania wnętrza latem).
Zobacz także:
Przeszklenie może również znajdować się tylko frontu albo tylko po bokach, a nawet z jednego boku. Okna w wykuszu pełnią funkcję reprezentacyjną, więc często są to portfenetry na całą wysokość ściany. Popularne jest zainstalowanie w wykuszu okien, których dół jest mniej więcej 40-50 cm ponad podłogą. Wtedy buduje się przy nich szerokie i mocne parapety, które pełnią funkcję siedzisk, a wykusz staje się miłym kącikiem do czytania.
Zobacz także:
Autor: Jacek Kucharczyk
Mały pojedynczy i pod nim szeroki wykusz obrobione blachą płaską nadają charakter temu domowi
Autor: Andrzej Szandomirski
Wykusz i ryzalit są często mylone. Ryzalit (na zdjęciu) też wystaje z lica muru, ale jest oparty na fundamentach
Wykusz a ryzalit
Wykusz jest często mylony z ryzalitem. Różnica między oboma rodzajami dobudówek jest zasadnicza. Wykusz zawsze jest konstrukcją nadwieszoną na murze. Konstrukcja ryzalitu zaś jest oparta na fundamentach i biegnie od poziomu gruntu.
Wykusz: pieniądze dobrze wydane
Wykusz jest elementem, który zwiększa koszt budowy domu, ale za to czyni go atrakcyjniejszym. Usytuowanie wykuszu na elewacji często wymaga przemyślanych rozwiązań detali konstrukcyjnych, zwłaszcza połączeń różnych materiałów. Wykusz jest trudny do ocieplenia. Często wymaga zastosowania materiałów termoizolacyjnych o wyższych niż przeciętne parametrach, żeby nie stał się mostkiem cieplnym. W wykuszu często instaluje się wielkie okna, które też podrażają inwestycję. Nad wykuszem wykonuje się osobny daszek, dostosowany stylistycznie do całego budynku bądź kształtu nadbudówki. Gdy wykusz ma nietypowy kształt, wymaga nietypowych obróbek blacharskich. Daszek trzeba też odpowiednio ukształtować w celu odprowadzenia wody, żeby nie było konieczne montowanie tradycyjnego orynnowania, które zwykle ma zbyt wielkie gabaryty w stosunku do niedużych wymiarów wykuszu.
Wykusz: funkcje
Oprócz tego, że zdobi i urozmaica elewację wykusz pełni też funkcje użytkowe. Przede wszystkim zwiększa powierzchnię pomieszczenia. Tworzy przestrzeń szczególną, wyróżnioną położeniem i często kształtem. W wysuniętym fragmencie można umieścić reprezentacyjną jadalnię albo kącik wypoczynkowy. Przez dodatkowe okna do wnętrza wpada więcej promieni słonecznych, więc przestrzeń wykuszu jest wyróżniona również szczególnym światłem. W niewielkim wykuszu można umieścić galerię rzeźb lub dekoracyjnego szkła. We w całości przeszklonym wykuszu często urządza się ogród zimowy. Odpowiednio ukształtowany i przeszklony wykusz może również dawać nową perspektywę, poszerzać widok dostępny mieszkańcom. Gdy zaistnieje taka potrzeba może również stanowić przesłonę, którą odgrodzimy się od niechcianego widoku. Okna wtedy można umieścić tylko z tej strony wykuszu, na którą chcemy wyglądać, np. w stronę ogrodu, lub bardziej użytkowo, np. w stronę wjazdu na posesję.
Autor: Wiktor Greg
W domu o ceglanej elewacji wspornik wykusza został ukształtowany również z tego materiału w sposób nawiązujący do historii
Wykusz: trochę historii
Wykusze były pierwotnie stosowane w architekturze islamu. Po wyprawach krzyżowych pojawiły się w budowlach europejskich – w architekturze obronnej. Nadwieszone na murach obronnych wykusze pełniły funkcję osłoniętych strzelnic z wąskimi otworami strzelniczymi. Później wykusze upowszechniły się w budownictwie pałacowym, mieszkaniowym.
