Radzimy, jak fachowo ocieplić dach od zewnątrz. Nowa metoda ocieplenia dachu!

Ocieplenie dachu od zewnątrz (nakrokwiowe) zyskuje coraz większe uznanie. Jakie materiały stosujemy w tej metodzie? Jakie systemy opracowali ich producenci?

Materiał ociepleniowy umieszczony na krokwiach daje sporo korzyści. Przede wszystkim inaczej niż w metodzie typowej, kiedy to dodatkowa warstwa izolacji umieszczana jest od spodu krokwi, nie obniżasz wysokości pomieszczeń poddasza. Ma więc ono większą kubaturę. To istotne w domach remontowanych, kiedy postanawiasz zaadaptować strych na cele mieszkalne, a nie jest on zanadto wysoki i dodatkowe warstwy pod krokwiami mogłyby uczynić go jeszcze niższym.

Ocieplenie dachu od zewnątrz: zalety metody nakrokwiowej

Druga korzyść ocieplenia dachu od zewnątrz wynika stąd, że nie ma wtedy potrzeby budowania na poddaszu ocieplonego sufitu. Pomieszczenie może być wysokie aż do kalenicy, nawet na tyle, aby – gdy tylko zechcesz – dobudować pod dachem antresolę. Brak izolacji między i pod krokwiami zachęca do tego, by je wyeksponować jako elementy jednocześnie konstrukcyjne i dekoracyjne. To samo dotyczy jętek, które normalnie tworzą konstrukcję sufitu oraz podobnie jak krokwie znikają pod wełnianą otuliną i obudową z płyt g-k. Jednak żeby wyeksponować części więźby, muszą one ładnie wyglądać, a to oznacza, że w miejsce pospolitej i taniej tarcicy obrzynanej, nasączonej zielonym lub rudym środkiem impregnującym, musisz wybrać drewno czterostronnie strugane i suszone komorowo lub strugane i zaimpregnowane preparatem bezbarwnym. Trzeba też jakoś zaślepić przestrzenie między krokwiami, aby zasłonić spoczywający na nich materiał ociepleniowy i znajdującą się pod nim paroizolację. W tym celu można na krokwiach zbudować sztywne poszycie z ładnych desek albo umieścić je (tudzież płyty g-k albo płyty ze sklejki) na pewnej głębokości między krokwiami. Warto też zaznaczyć, że do ocieplenia metodą nakrokwiową wybiera się często lekkie materiały termoizolacyjne – styropian, polistyren XPS, płyty PIR – które obciążają więźbę w mniejszym stopniu niż dwie warstwy wełny. Można ją zatem zbudować z elementów mniejszego przekroju i trochę na tym zaoszczędzić.

Ocieplenie dachu od zewnątrz: wady metody nakrokwiowej

O niedogodnościach tego rozwiązania przekonać się mogą głównie ci inwestorzy, którzy termomodernizują dachy. Z jednej strony, taki sposób docieplania pozwala im zachować w stanie nienaruszonym zabudowę poddasza, ale często demontaż pokrycia jest kosztowniejszy i bardziej skomplikowany. Co innego, gdy remont dachu zakłada wymianę pokrycia. Wówczas izolacja nakrokwiowa to ratunek dla ładnie wykończonego, choć chłodnego poddasza. Czy dach jest nowy, czy stary, dołożenie na krokwiach warstwy około 20-30 cm materiału termoizolacyjnego powoduje, że połacie nabierają masy. Gdy dom jest niewielki, dach może sprawiać wrażenie przytłaczającego. Konieczne jest też zastosowanie szerokich, niestandardowych obróbek dachowych – okapowych i bocznych. Pojawi się również problem z oknami dachowymi. Będą wymagały dodatkowej konstrukcji wsporczej, aby nie „utonęły” w połaci. Trzeba je zlicować z pokryciem, a to powoduje, że od strony poddasza wnęki okienne będą bardzo głębokie, co nie wpłynie korzystnie na jego doświetlenie. Podczas ocieplenia dachu od zewnątrz trzeba uważać na pogodę. Izolacja bez pokrycia nie może przecież zamoknąć. Do wykonania ocieplenia nakrokwiowego konieczne jest wynajęcie i ustawienie rusztowań, które zapewnią bezpieczeństwo w trakcie prac.

Zobacz galerię 7 zdjęć

Autor: BALEX METAL

Gdy izolację cieplną układasz na sztywnym poszyciu z desek, od strony poddasza można zostawić wyeksponowane elementy więźby – krokwie i jętki

Czym ocieplać dachu od zewnątrz: materiały do metody nakrokwiowej

Do ocieplenia dachu od zewnątrz stosuje się przede wszystkim sztywne płyty ze styropianu, polistyrenu XPS, PIR, fenolowe i rezolowe. Nadają się do tego także wełny mineralna i drzewna.

• Styropian

Jeśli styropian, to biały. Styropian grafitowy nie jest wystarczająco odporny na wysoką temperaturę, która może panować pod pokryciem, zwłaszcza blaszanym. Odpowiednie są płyty EPS DACH/ PODŁOGA. Mają współczynnik λ – 0,038-0,048 W/(m^.K).

• Płyty XPS

Płyty te są produkowane z polistyrenu ekstrudowanego. Dużą wytrzymałość zawdzięczają wysokiej gęstości objętościowej, która wynosi od 20 do 50 kg/m³. Ich wytrzymałość na ściskanie przy 10-procentowym odkształceniu nie spada poniżej 250 kPa. Współczynnik przewodzenia ciepła λ mieści się w przedziale 0,027-0,038 W/(m^.K). Dużym atutem płyt XPS jest ich znikoma nasiąkliwość – 0,5-1,5%. Dostępne są w wymiarach 120 x 60 lub 125 x 60 cm, a ich grubość wynosi od 2 do 18 cm. Krawędzie mają gładkie lub profilowane tak, aby dało się je łączyć wzajemnie na zakładkę (felc). 

• Płyty PIR

Jednym z najlepszych produktów do ocieplania dachu nakrokwiowego są płyty z pianki poliizocyjanuratowej PIR. Mają niski współczynnik λ – 0,023-0,028 W/(m^.K), dzięki czemu wykonana z nich warstwa izolacyjna nie musi być gruba, aby spełnić wymagania dotyczące współczynnika U dla dachów. Płyty PIR są ponadto odporne na wilgoć i wodę. Ich nasiąkliwość osiąga maksymalnie 9%. Są znacznie twardsze od standardowych odmian styropianu i wełny mineralnej. Mogą osiągać odporność na nacisk rzędu 150 KPa/m² (wełna tylko 50 KPa/m²).

Przeczytaj też:

Płyty termoizolacyjne. Nowoczesne materiały ociepleniowe >>>

PIR zawiera składnik o nazwie MDI, który odpowiada za dobrą odporność ogniową. Ma go w składzie aż 50% (zwykły poliuretan zawiera go jedynie 25%). MDI sprawia, że w kontakcie z ogniem na powierzchni płyt PIR tworzy się zwęglona skorupa chroniąca to co w środku przed płomieniami. W sprzedaży jest całe mnóstwo typów płyt PIR, które różnią się nie tylko grubością i rozmiarami, ale także rodzajem okładziny. Jedne na przykład mają okładzinę z polimerowej membrany dachowej, a inne połączone są z płytami drewnopochodnymi grubości 22 mm, tworzącymi później sztywne poszycie pod pokrycie z gontów bitumicznych.

• Płyty fenolowe i rezolowe

Z pozoru wyglądają bardzo podobnie do płyt PIR. Mają budowę zamkniętokomórkową, więc nie chłoną wody i nie przepuszczają pary wodnej. Fenolowe z obu stron pokryte są welonem szklanym. Ich współczynnik λ może osiągnąć poziom 0,021 W/(m^.K). Odznaczają się sporą wytrzymałością mechaniczną. Są materiałem trudno zapalnym i nietopliwym.

• Wełna mineralna

Do izolacji dachu nakrokwiowej nadaje się taka sama wełna mineralna jak do ocieplania dachowych skosów i sufitów od wewnątrz. Musi być jednak montowana między dodatkowymi belkami przytwierdzanymi do krokwi. W przeciwnym razie trzeba użyć wełny twardszej i mało sprężystej w połączeniu z izolacją między krokwiami. Wełna sprężysta ma korzystny, niski współczynnik przewodzenia ciepła λ – 0,033-0,036 W/(m^.K). Jest z pewnością jednym z najlepszych izolatorów akustycznych i lepiej niż polistyreny i PIR tłumi odgłosy wiatru, deszczu i gradu. Chroni też drewno przed ogniem.

• Wełna drzewna

Powstaje z odpadów tartacznych. Uzyskiwane z nich włókna miesza się z włóknami poliolefinowymi, skleja, prasuje i formuje w kształt płyt, a na koniec impregnuje przeciwogniowo. Płyty z wełny drzewnej dostępne są w różnych gęstościach – od twardych niczym deska do miękkich i sprężystych. Współczynnik przewodzenia ciepła λ dla płyt z włókien drzewnych wynosi od 0,036 do 0,049 W/(m^.K), a ich gęstość mieści się w przedziale 50-270 kg/m³. Im wyższa gęstość, tym wyższa wartość λ, a zatem gorsza izolacyjność termiczna. Wełna drzewna ma i tę zaletę, że dobrze tłumi hałasy.

Ocieplanie dachu od zewnątrz płytami PIR

To producenci tego materiału byli u nas prekursorami metody nakrokwiowej. Lekkie i bardzo dobrze izolujące płyty przetarły drogę na krokwie także innym produktom. Wielkość płyt poliizocyjanuratowych wynosi 240 x 102 cm lub 238 x 100 cm, grubość – od 5 do 16 cm. Krawędzie mają tak wyprofilowane, żeby dało się łączyć je szczelnie na przylgę lub na pióro i wpust. Co ważne – dokładnie ułożone i uszczelnione specjalną taśmą samoprzylepną pozwalają zrezygnować z paroizolacji, umieszczanej zwyczajowo od strony poddasza. Niektórzy producenci zalecają jednak rozpościerać na krokwiach izolację z membrany dachowej, choćby niskoparoprzepuszczalnej, i dopiero układać termoizolację. Płyty PIR można mocować do krokwi lub opierać na sztywnym poszyciu z desek lub płyt drewnopochodnych. Układa się je swobodnie – bez użycia żadnego kleju – ustawiając dłuższymi bokami równolegle do okapu. Przed zsunięciem z połaci powstrzymuje je długa deska przytwierdzona wzdłuż niego. Pionowe krawędzie płyt z poszczególnych rzędów nie powinny wypadać w jednej linii. Dlatego płyty mocuje się na mijankę – z przesunięciem o połowę długości. Po ułożeniu płyt na danym fragmencie przystawia się od góry kontrłaty i łączy z krokwiami, poprzez ocieplenie. Potrzebne więc są długie wkręty. Producenci polecają modele z łbami talerzykowymi lub podkładkowymi, dwoma gwintami – dolnym i górnym – oraz ze szpicem centrującym. Szczeliny między płytami wypełnia się dodatkowo niskorozprężną pianką poliuretanową. Szczególnie starannie trzeba uszczelnić połączenie płyt w kalenicy dachu i jego narożach. Kosze, narożniki i kalenice warto też zabezpieczyć specjalną, samoprzylepną taśmą uszczelniającą. Folię, którą powleczone są płyty, łączy się na zakładach za pomocą umieszczonej od spodu taśmy samoprzylepnej. W przypadku płyt bez fabrycznie zamocowanej folii konieczne jest ułożenie jej bezpośrednio na płytach. Folię przykleja się wówczas miejscowo na taśmę dwustronnie przylepną. W miejscu okapu, wzdłuż krokwi, przybija się docięte belki. Takie nadbitki wyrównują wysokość połaci w miejscu, w którym ocieplenie nie jest przewidziane. W podobny sposób jak płyty PIR układa się na dachu płyty styropianowe, XPS, rezolowe i fenolowe. Stosując płyty o współczynniku λ = 0,023 W/(m^.K), wymagany maksymalny współczynnik przewodzenia ciepła przez dach U = 0,15 W/(m^2.K) uzyskasz przy warstwie temoizolacyjnej grubości ok. 15 cm. Około 23-25 cm będziesz potrzebował dla materiału o λ = 0,036 W/(m^.K).

Ocieplenie dachu metodą nakrokwiową z zastosowaniem wełny mineralnej

Sprężyste płyty i maty wełniane dobrze wpasowują się między krokwie i utrzymują na miejscu nawet bez dodatkowego mocowania. Druga warstwa takiej izolacji termicznej może się znaleźć na krokwiach. Najcieplejsza wełna mineralna ma małą gęstość, więc nie nadaje się jako podłoże, na którym można by oprzeć kontrłaty i łaty. Aby temu zaradzić, jedna z firm opracowała system ocieplania nakrokwiowego umożliwiający użycie wełny o gęstości od 20 do 100 kg/m³. Warunkiem jest jednak zastosowanie dodatkowych belek montowanych wzdłuż każdej krokwi. Są to ciepłe belki zbudowane z wełny mineralnej umieszczonej między dwiema deskami. Mają więc dobrą izolacyjność termiczną i pozwalają wyeliminować liniowe mostki termiczne, którymi byłyby niczym nieosłonięte krokwie. Wełnę wkłada się tu tak samo jak między krokwie. Na belkach, od góry, przykręca się kontrłaty, jak do zwykłych krokwi, a prostopadle do nich przybija łaty. Taki ruszt nośny można zastąpić sztywnym deskowaniem, jeśli zamiast blachą profilowaną, panelami blaszanymi lub dachówkami zechciałbyś wykończyć połacie blachą płaską albo gontami bitumicznymi. Aby wełnie nie zagroziła wilgoć, trzeba ją osłonić membraną dachową. W tym przypadku wskazana jest membrana wysokoparoprzepuszczalna, bo ona nie będzie potrzebowała szczeliny wentylacyjnej od spodu. Szczelina taka jest natomiast konieczna, gdy zastosujesz inną membranę lub zbudujesz deskowanie i zaizolujesz je papą lub obłożysz gontami bitumicznymi. Wkręty, którymi będą przytwierdzane kontrłaty, muszą przechodzić przez systemowe belki i kotwić się w krokwiach na głębokość około 4 cm. Powinny więc mieć długość około 16-20 cm.

Ocieplenie dachu od zewnątrz wełną drzewną

Jeśli izolację nakrokwiową zamierzasz potraktować jako dodatkową warstwę, uzupełniającą ocieplenie umieszczone między krokwiami, wtedy możesz użyć twardej wełny mineralnej lub drzewnej. Sztywne płyty możesz wówczas opierać wprost na krokwiach. Niektórzy producenci zalecają przedtem nabić na krokwie szersze od nich deski, aby uzyskać pewniejsze podparcie. Jeżeli zdecydowałeś się na wełnę mineralną, to kup hydrofobizowane płyty o współczynniku przewodzenia ciepła λ wynoszącym około 0,038 W/(m^.K) i gęstości ok.  120 kg/m³. Płyty takie układaj na mijankę, czyli z przesunięciem spoin pionowych, dłuższymi bokami prostopadle do krokwi. Pamiętaj, że krótsze krawędzie płyt nie mogą za bardzo wystawać poza krokwie – w przypadku płyt grubości 10 cm maksymalna długość wysunięcia to 40 cm. Na płytach umieszczaj kontrłaty i przykręcaj je do krokwi długimi wkrętami. W ten sposób stabilizuje się także płyty ociepleniowe. Oczywiście między kontrłatami a wełną nie może zabraknąć membrany dachowej, wysokoparoprzepuszczalnej. W systemie takim współczynnik U nie większy niż 0,15 uzyskasz umieszczając między krokwiami 15-20 cm wełny o λ = 0,033 W/(m^.K), a od zewnątrz układając 10-12-centymetrową warstwę płyt o λ = 0,038 W/(m^.K). Z oferty producentów wełny drzewnej do izolacji nakrokwiowej polecamy płyty o podwyższonej odporności na wilgoć i o gęstości wynoszącej 180-210 kg/m³. Wartość ich współczynnika przewodzenia ciepła λ wynosi 0,043- -0,045 W/(m^.K). Aby spełnić wymagania przepisów i uzyskać dla połaci współczynnik przenikania ciepła U nie większy niż 0,15 W/(m^2.K), między krokwiami trzeba umieścić mniej więcej 20-centymetrową warstwę sprężystej wełny drzewnej o gęstości 50-60 kg/m³ i λ = 0,036 W/(m^.K), a na krokwiach rozmieścić twarde płyty grubości 6 cm. I jeszcze jedna ważna informacja – w przypadku wełny drzewnej w takim systemie ocieplania nie musisz już stosować membrany dachowej.

Ocieplenie dachu od zewnątrz: płyty z łatami z metalu

Nowością na naszym rynku są specjalne panele z rdzeniem termoizolacyjnym z piany PUR lub PIR, przeznaczone wyłącznie do izolacji nakrokwiowej. Panele są obustronnie powleczone folią aluminiową o strukturze plastra miodu i przystosowane do łączenia na felc (dłuższe krawędzie) oraz pióro i wpust (krótsze krawędzie). Oferowane są w grubościach 6, 8, 10, 12, 14 i 16 cm. Co jeszcze czyni je wyjątkowymi? Mają fabrycznie zamocowane metalowe łaty wysokości 4 cm. W łatach tych znajdują się otwory, które umożliwiają przepływ powietrza pod pokryciem dachu, a wentylacja taka to warunek niezbędny w przypadku dachówek, blach profilowanych lub blaszanych paneli do łączenia na rąbki. Stosując tego typu materiał, możemy zrezygnować z kontrłat, których rola sprowadza się wyłącznie do utworzenia pod łatami takiej właśnie szczeliny służącej celom wentylacyjnym. Panele takie produkowane są na zamówienie. Dzięki temu rozstaw łat zostaje każdorazowo dopasowany precyzyjnie do wymogów stawianych przez wybrane i uwzględnione w projekcie pokrycie. Panele mają współczynnik λ = 0,023 W/(m^.K). Aby uzyskać współczynnik U co najmniej 0,15 W/(m^2.K), trzeba użyć paneli o grubości 16 cm. Cieńsze panele mogą być stosowane jako uzupełnienie izolacji międzykrokwiowej.

Radosław Murat