Błędy w więźbie dachowej. Jak ich uniknąć podczas budowy więźby - radzi ekspert
Więźba dachowa decyduje o wyglądzie, jakości i trwałości dachu, który stanowi zwieńczenie domu i zapewnia bezpieczeństwo mieszkańcom. Jak uniknąć błędów podczas budowy więźby.
Więźba dachowa jest podstawą dachu spadzistego. Stanowi ona zwieńczenie domu, a także podkonstrukcję pod eksponowany materiał pokryciowy, np. dachówkę, izolację termiczną oraz okna dachowe. Więźba budową przypomina szkielet, który po ukończeniu prac budowlanych wspiera połać chroniącą dom przed działaniem niekorzystnych warunków atmosferycznych. Od jakości i trwałości więźby dachowej zależy nie tylko uroda, trwałość i stabilność dachu, lecz także bezpieczeństwo domu i jego mieszkańców.
Więźba tradycyjna
Więźba tradycyjna to konstrukcja wykonywana przez cieśli na placu budowy. Wymaga ona niezwykle precyzyjnego wycięcia, ponieważ każde uszkodzenie znacznie obniży jej wytrzymałość. Niewątpliwą zaletą tej więźby jest znacznie łatwiejszy dostęp do wykonawców niż w przypadku więźby prefabrykowanej. Znajdziemy również wiele ekip dekarskich, które same przygotowują więźbę pod układaną później dachówkę lub inny materiał.
Elementy więźby dachowej
Więźba tradycyjna składa się z kilku elementów pełniących określone funkcje:
- murłaty znajdujące się bezpośrednio na murach budynku – przenoszą obciążenia więźby na ściany nośne,
- krokwie, elementy skośne dachu stanowiące bazę połaci – to na nich układamy łaty i dachówkę,
- jętki, łączą krokwie na pewnej wysokości – stosuje się je przy dachach o większych rozpiętościach,
- wiatrownice, elementy przybijane od spodu do kilku krokwi jednocześnie – usztywniają konstrukcję oraz zabezpieczają ją przed złożeniem,
- płatwie, poziome belki wynoszone do góry za pomocą słupów oraz wspierane z użyciem mieczy - stanowią dodatkowe podpory krokwi przy dachach o dużych rozpiętościach.
Galeria: Błędy w więźbie dachowej
Autor: Dariusz Nowicki
Niepoprawne połączenie krokwi narożnej z murłatą i kulawkami
Zwymiarowanie więźby: uwaga na błędy
Już na etapie projektowania więźby mogą pojawić się błędy, takie jak źle dobrane przekroje, niedostosowane do konstrukcji budynku i geometrii dachu. Rozmiar przekrojów poszczególnych elementów zależy od rozpiętości dachu oraz od rodzaju pokrycia, które na nim zostanie ułożone. Istotne są także nośność oraz parametry graniczne obciążeń. Dla porównania – dachówka cementowa ważąca około 50 kg/m2 nie wymaga więźby o tak dużych przekrojach i ilości wzmocnień, co ważąca nawet 70 kg/m2 karpiówka. Wybór poszczególnych przekroi oraz stosowanych wzmocnień ma olbrzymie znaczenie. To od odpowiedniego materiału, sposobu łączenia oraz dokładności montażu zależeć będzie bezpieczeństwo mieszkańców podczas gwałtownych nawałnic czy też silnego wiatru. Należy więc zawsze trzymać się wartości podanych w projektach, a każdą wymuszoną zmianę konsultować z projektantem, kierownikiem budowy oraz cieślą.
Dokładność ułożenia łacenia na krokwiach
Łacenie układane na krokwiach powinno stworzyć równą płaszczyznę, na której opiera się pokrycie dachu, np. z dachówek. Zagadnieniem wymagającym szczególnej uwagi jest więźba stosowana pod dachówkę płaską. W przypadku dachówek falistych nie mamy możliwości zauważenia niewielkich deformacji połaci ze względu na brak prostej linii na dachówkach. Ten rodzaj pokrycia jest bardzo bezpieczny, ponieważ „wybacza” wiele błędów – zarówno cieśli, jak i dekarzowi. Jednak w przypadku zastosowania ceramicznych i cementowych dachówek płaskich każde, nawet niewielkie, odkształcenie więźby będzie łatwo dla nas dostrzegalne. Dobrze ułożone dachówki płaskie tworzą jednolite, płaskie powierzchnie. Jeśli łacenie na nierównej więźbie nie będzie równe, na dachu widać będzie załamania lub wybrzuszenia linii pokrycia. Dlatego warto poznać plany inwestora na tyle wcześniej, aby wiedząc o użyciu dachówki płaskiej, zwrócić szczególną uwagę na konstrukcję więźby i zadbać o to, by była ona prawidłowo wykonana przez rzetelnych i dokładnych fachowców, a także z materiału, który zapewni jej długą oraz bezproblemową eksploatację.
Jakość drewna na więźbę
Drewno na więźbę powinno być okorowane i wolne od wad (sinizna, zgnilizna, pleśń, zepsute sęki), ponieważ wszystkie one mają wpływ na wytrzymałość surowca – również zdrowe sęki, które nie mogą zajmować więcej niż 1/4 przekroju drewna. Tak przygotowane bale, belki, łaty czy deski muszą być odpowiednio zabezpieczone przed grzybami, owadami i ogniem. Dla zwiększenia bezpieczeństwa konstrukcji stosuje się impregnaty, natryski lub kąpiele próżniowo-ciśnieniowe elementów drewnianych.
Przeczytaj też:
UWAGA! 12 najczęściej popełnianych błędów w budowie domu >>>
Podczas wyboru drewna na więźbę tradycyjną warto zwrócić uwagę na stopień wysuszenia materiału, który chcemy zastosować. Tartaki często oferują drewno, które nie jest wystarczająco suche. Związane jest to ze znacznie niższą ceną materiału mokrego. Drewno na więźbę powinno mieć nie więcej niż 18% wilgotności. Przekroczenie tej wartości sprawia, że podczas samej budowy i na początku eksploatacji dachu więźba będzie wysychać pod obciążeniem. Spowoduje to w przyszłości skręcenie się drewna, zmniejszenie przekroju belek, a w skrajnych przypadkach nawet duże deformacje połaci. Zjawisko to niekorzystnie wpłynie nie tylko na estetykę dachu, ale również na jego funkcjonowanie, np. odstające dachówki umożliwią przedostanie się pod połać suchego śniegu, co może dodatkowo zawilgocić całą konstrukcję.
Przeczytaj też:
Jakie drewno na więźbę dachową? Jak powinna być przygotowana więźba
Wreszcie w przypadkach bardzo dużych odkształceń zagrożone jest bezpieczeństwo mieszkańców. Kiedy we wgłębieniu spowodowanym skrzywieniem belek zbiera się śnieg z połaci, powstaje bardzo duże obciążenie punktowe, które może być przyczyną katastrofy budowlanej.
Polecany artykuł:
Błędy podczas łączenia elementów więźby
Aby zapewnić nośność i stabilność konstrukcji dachu ważne jest prawidłowe połączenie wszystkich elementów więźby. Najczęściej stosuje się złącza ciesielskie, a także śruby i gwoździe. Błędy takie jak słabe łączniki, źle zwymiarowane zacięcia (zbyt płytkie lub głębokie) albo zrobione pod niewłaściwym kątem skutkują osłabieniem przekrojów belek, co w konsekwencji może doprowadzić nawet do złożenia lub zerwania dachu podczas silnej wichury. Podczas wznoszenia więźby ważne jest także zapewnienie optymalnej stateczności całej konstrukcji. Za to odpowiadają wiatrownice, które ją usztywniają oraz zabezpieczają przed przewróceniem.
Do złych praktyk, do których dochodzi ze względu na zmiany w projekcie lub bezpośrednio w trakcie budowy, należy również przerwanie najważniejszych elementów więźby, na przykład przecinanie ich, sztukowanie i pozostawianie bez wzmocnienia. To może doprowadzić do katastrofalnych skutków, gdyż osłabione, nie będą dostatecznym podparciem dla innych elementów konstrukcyjnych dachu. Więźba jest także wrażliwa na inne zmiany wprowadzone na etapie budowy. Zrezygnowanie z niektórych jej elementów i/ lub rozsuwanie innych, np. krokwi, może doprowadzić do przekroczenia dopuszczalnych ugięć i negatywnie wpłynąć na stabilność dachu. Sprawdzenie ugięć i zastosowanie dodatkowych wzmocnień jest też konieczne, jeśli w trakcie budowy dojdzie do modyfikacji zagospodarowania strychu, np. o dodatkowe półpiętro pod wysokim dachem.
Zazwyczaj rodzaj pokrycia dachowego wpisany jest w projekt. Decyduje o nim m.in. kąt nachylenia dachu. Zmiana pokrycia np. z lekkiego (blachodachówka) na ciężkie (dachówka ceramiczna, w szczególności karpiówka), bez konsultacji z projektantem może mieć poważne konsekwencje i wpływ na konstrukcję więźby.
Przeczytaj też:
Więźba dachowa CENA. Liczymy koszt więźby >>>
Istotną kwestią dla kondycji całego budynku jest właściwa dylatacja więźby od ścian działowych. Prawidłowo wykonana, pozwala na uginanie się więźby bez obciążania ścian działowych, a tym samym zapobiega pojawianiu się nieestetycznych rys i pęknięć na ścianach działowych oraz ich niszczeniu.
Polecany artykuł:
Jarosław Kostrzewa jest związany z marką CREATON od 2015 roku. Pracę w firmie rozpoczął jako operator linii produkcyjnych, co pozwoliło mu dokładnie poznać ofertę produktową od strony technicznej. Od roku 2018 pełni funkcję Doradcy Technicznego w Akademii CREATON, zajmując się przede wszystkim kontaktami z inwestorami, projektantami i wykonawcami. Jednak najważniejszą częścią jego działalności jest prowadzenie szkoleń przeznaczonych dla ekip dekarskich współpracujących z marką CREATON.
