Postarzanie metalu: efekt korozji i patyny

Poznaj sposoby na postarzanie metalu. A starzeje się on z dużym wdziękiem. Pokrywa patyną, która nie tylko sprawia, że staje się szlachetniejszy, piękniejszy, ale także zabezpiecza go przed korozją, i to skuteczniej niż powłoki lakiernicze albo farby, którymi blachy stalowe są zabezpieczane w fabrykach.

Starość metali jest kojarzona z patyną albo rdzą. Obie wersje są obecnie coraz popularniejsze. Świadczą o tym choćby materiały zupełnie niemetalowe, które udają metal po przejściach. Przykładowo glazura, fototynki czy nawet tapety wyglądające na postarzały metal. I nie są to materiały tanie. Najlepiej widać to na przykładzie rolki tapety à la zardzewiała blacha, która kosztuje 230 zł (ma 10 m długości i standardową szerokość). Jednak tym razem przyjrzymy się postarzanym metalom, a nie swobodnym interpretacjom na ich temat. Warto!

Zobacz galerię 9 zdjęć

Autor: Marcin Czechowicz

Korten doskonale prezentuje się na tle zieleni, dlatego jest wykorzystywany do wykonywania małej architektury ogrodowe.

Postarzanie metalu: patyna

Wyjątkowość naturalnej patyny wiąże się z tym, że nie ma takiej samej barwy we wszystkich miejscach na elewacji czy na dachu. W tych bardziej narażonych na opady jej kolor z czasem będzie intensywniejszy. Poza tym barwa zależy od stopnia zanieczyszczenia środowiska, a patynowanie metalu szybciej przebiega w aglomeracjach miejskich niż na wsi.

• Naturalna patyna

Rodzaj metalu i skład chemiczny powietrza przesądzają o kolorze naturalnej patyny. Przykładowo podstawowe barwy patyny blachy cynkowo-tytanowej to szarosrebrzysty lub grafitowy, ale mogą zawierać domieszkę pigmentu szarego, niebieskiego, zielonego lub czerwonego. Jeszcze bardziej interesująco przedstawia się to w przypadku miedzi. Na stronie Dekarz&Cieśla można znaleźć frapujący opis tego procesu: „...metalowa powierzchnia przechodzi serię kolorystycznych metamorfoz: od opalizujących lub łososiowych różów, po pomarańcze i czerwienie okraszone żółciami, błękitami, zieleniami i fioletami. W miarę jak pogrubia się warstewka tlenkowa, barwy te zastępowane są przez rudobrunatne i czekoladowe brązy, matowe, niebieskawe szarości lub odcienie czerni, by finalnie po kilku latach osiągnąć barwę jasnozieloną lub niebieskozieloną”.

• Patyna fabryczna

Z myślą o niecierpliwych powstały blachy patynowane fabrycznie. Patyna wytwarzana na masową skalę ma takie same właściwości ochronne jak naturalna. Ale jest jedna zasadnicza różnica – fabryczna równomiernie pokrywa metal ochronnym barwnym nalotem. Brak w niej tych różnic i niuansów kolorystycznych, jakie daje patyna naturalna. Przez to efekt końcowy nie jest już unikatowy, ale powtarzalny. Dach pokryty naturalną patyną wygląda na stary, fabryczną – w najlepszym razie na interesujący kolorystycznie.

Postarzany metal: aluminium stucco i stal kortenowska

Inną imitacją postarzanego metalu są blachy aluminiowe o tłoczonej chropawej powierzchni, tak zwanej stucco, w wersji patynowanej ze srebrzysto-szaro-niebieskim nalotem. Bez wątpienia szlachetniejsza jest jeszcze inna propozycja postarzanego metalu – to blacha ze stali kortenowskiej. Wystawiona na działanie czynników atmosferycznych powierzchnia metalu pokrywa się nalotem ze związków chromu, miedzi, krzemu i fosforu. Tym razem „rdza” jest antykorozyjna – odgrywa podobną rolę jak patyna, zabezpiecza metal przed degradacją. Dzięki czemu nie wymaga zabezpieczania ani konserwacji. Kortenowska „rdza” chroni przed prawdziwą rdzą. Proces patynowania może trwać kilka miesięcy albo lat, a następnie gaśnie. Poza tym, że korten, mając wszystkie dobre cechy stali, nie koroduje, wygląda interesująco. Materiał wymyślony przez amerykańskich naukowców w czasie Wielkiego Kryzysu najpierw był wykorzystywany do budowy wagonów kolejowych. Teraz robi architektoniczną karierę. Jeszcze nie tak dawno wykorzystywany był głównie do wykańczania obiektów użyteczności publicznej – centrów kultury i sztuki czy nowoczesnych biurowców. Stosunkowo od niedawna w Polsce pojawiają się projekty domów jednorodzinnych z dachami czy elewacjami z kortenu. Popularne stają się także mniejsze kortenowskie formy, często jest to architektura ogrodowa. Blacha kortenowska jest też wprowadzana do wnętrz, np. jako okładzina ścienna czy też na designerskich elementach wyposażenia. Wszystkie metale patynujące dostępne są w różnych formatach: od płaskich arkuszy i taśm (pasów blachy przeznaczonych do układania na dachu) po płaskie elementy małoformatowe – płytki o różnych kształtach, np. rybiej łuski, prostokąta lub rombu.

Postarzany metal: cena

Ceny patynujących metali są wysokie. Stosunkowo niedrogie spośród postarzanych metali jest aluminium stucco (z fabryczną patyną):

• 1 m² można kupić za mniej więcej 55 zł (gr. 0,6 mm).

Ceny pozostałych postarzałych metali są znacznie wyższe:

• za 1 m² blachy tytan-cynk z rolki (gr. 0,65 mm) trzeba zapłacić około 135 zł (szer. 1 m).

Miedź jest jeszcze droższa:

• za 1 mb blachy (gr. 0,55 mm) z rolki szerokości 0,67 m trzeba zapłacić około 124 zł, czyli za 1 m² 185 zł.

Ceny kortenu znacznie się wahają, ale zawsze są wysokie:

• od 127 zł/ m² (przy grubości arkusza 2 mm).

Można też kupić całą ścianę dekoracyjną z kortenu – taka o wymiarach 100 x 15 x 200 cm kosztuje 1850 zł. Drogie są też dość duże donice wykończone kortenem – jedna to wydatek co najmniej 800 zł. Dobra wiadomość z podtekstem ekonomicznym jest taka, że nie zawsze niezbędne jest stosowanie materiałów z przeszłością na dużych powierzchniach. Mają tak wyrazisty charakter, że może wystarczyć akcent, by kompozycja nabrała innego wymiaru.

Domowe sposoby na postarzanie metalu

Domowe sposoby na postarzanie metalu mogą być różne:

• wypalanie palnikiem,
• młotkowanie,
• woskowanie.

Jeśli zależy nam na tym, by metal szybko pokrył się patyną, możemy zastosować któryś z preparatów chemicznych: azotan żelaza (113 zł / 250 g) albo siarczan amonu 2-10% (30 zł / 5 kg). Można też na postarzaną metalową powierzchnię nanieść warstwę preparatu AK 159 Metal Burnishing Fluid (30 zł / 100 ml). Wystarczy kilka minut, a metal postarzeje się o dziesiątki lat, pokrywając się ciemnobrązowym nalotem.

Podobają Ci się materiały z efektem postarzania? Zobacz też:

• Postarzanie drewna: sposoby na deski postarzane
• Płytki postarzane: moda na stare płytki ceramiczne
• Moda na stare i postarzane cegły: inspiracje na ładne okładziny
• Dom wykończony drewnem pokrywającym się patyną

Jednak samodzielne patynowanie jest ryzykowne, zwłaszcza w przypadku dużych powierzchni należy wziąć pod uwagę możliwość pojawienia się plam, zacieków, nieestetycznych odbarwień. Wtedy czynność trzeba powtórzyć, ale nawet kilkukrotne nie gwarantuje dobrego efektu. Lepiej zatrudnić profesjonalną firmę, która wykona to metodą natryskową.

Anna Okołowska