Stal corten – rdzawa blacha na elewacje, dekoracje i do ogrodu
Rdzawe elewacje domów mieszkalnych, biurowców, muzeów przyciągają uwagę każdego. Stal corten to w ostatnich latach najgorętszy materiał konstrukcyjny, wykończeniowy i dekoracyjny, chętnie wykorzystywany w projektach domów, wnętrz i ogrodów.
Stal corten (korten, kortenowska) to stal konstrukcyjna odporna na korozję atmosferyczną. Zalicza się ją do kategorii stali trudnordzewiejących. Ma tak dobrany skład chemiczny, że na jej powierzchni powstaje naturalna powłoka patyny w kolorze rdzy. Tworzą ją wydzielające się w kontakcie z powietrzem tlenki miedzi. Powłoka ta jest szczelna i trwała. Powoduje ona zatrzymanie korozji, ponieważ tlen nie ma kontaktu ze stalą. Stal corten nie rdzewieje pod wpływem czynników atmosferycznych, a więc nawet po wielu latach nie ulegnie zniszczeniu. Takie przygotowanie stali zapewnia jej także odporność na wysokie temperatury.
Stal corten nie wymaga dodatkowej obróbki powierzchniowej ani większych zabiegów konserwacyjnych. Można ją ciąć, spawać, wycinać w niej otwory bez obawy o zniszczenie. Powłoka patyny szybko pokryje miejsca obróbki. W warunkach wewnętrznych blachę kortenowską po osiągnięciu pożądanego odcienia patyny można polakierować.
Przeczytaj też:
Jednak największą zaletą blach kortenowskich jest ich atrakcyjny wygląd. Rdzawa patyna tworzy bardzo oryginalne wybarwienie, na powierzchni jednego arkusza ma różne odcienie. Każda blacha jest nieco inna. To stanowi jej walor, a nie wadę, i pozwala tworzyć niezwykle ciekawe aranżacje.
Stal corten: patyna
Corten to stal stopowa zawierająca dodatek miedzi, chromu, niklu i fosforu. Można ją stosować w różnych środowiskach. Stal kortenowska patynowieje pod wpływem zmian wilgotności powietrza. Blacha powinna naprzemiennie ulegać zawilgoceniu i schnąć. W naturalnych warunkach pogodowych warstwa patyny powstaje w ciągu 18-36 miesięcy (w warunkach fabrycznych można to zdecydowanie przyspieszyć). Początkowo patyna jest jasnobrązowa, potem czerwonobrązowa, z czasem staje się ciemniejsza. Po 20-30 latach elewacja ze stali corten może być ciemnobrunatna. W środowiskach wielkomiejskich, przemysłowych patyna rozwija się szybciej i staje się ciemniejsza. W środowiskach wiejskich, gdzie jest czyste powietrze, proces ten przebiega wolniej i patyna jest jaśniejsza.
Najszybszy przyrost warstwy ochronnej powstaje w pierwszym okresie eksploatacji. Jeśli blacha będzie stale mokra lub stale sucha, powłoka patyny nie powstanie. Stali kortenowskej nie należy używać w środowisku stale mokrym. W obiektach zaprojektowanych z tej blachy powinno się przewidzieć odprowadzenie wody z konstrukcji, tak żeby nie zbierała się ona w jednym miejscu.
Autor: Adam Wysocki/studio de.materia
Dom na Bergach. Projekt arch. Adam Wysocki/studio de.materia
Autor: John Deere Corporation
Siedziba korporacji John Deere w Moline w USAto pierwszy na świecie budynek zbudowany z wykorzystaniem stali corten
Stal Cor-Ten
Nazwa corten, a właściwie i prawidłowo - Cor-Ten - pochodzi od określenia jej właściwości w języku angielskim: Improved Corrosion Resistance and Tensile Strenght, czyli podwyższona odporność na korozję i wytrzymałość na rozciąganie. Stal Cor-Ten została opatentowana przez United States Steel Corporation w 1933 r. jako pierwsza na świecie stal odporna na korozję. Jej pierwsze szerokie zastosowanie to produkcja wagonów kolejowych do przewozu węgla, gdzie zastąpiła powszechnie dotąd wykorzystywaną stal konstrukcyjną. Pierwszym znanym obiektem architektonicznym ze stalą corten był World Headquarters John Deere w Moline w stanie Illinois wybudowany w 1964 r. według projektu fińskiego architekta Eero Saarinena.
Stal corten: Cor-Ten A i Cor-Ten B
Wyróżnia się dwa rodzaje stali kortenowskiej: Cor-Ten A i Cor-Ten B. Według starszej klasyfikacji ASTM - American Iron and Steel Institute, czyli Amerykańskiego Instytutu Żelaza i Stali - Cor-Ten A to stop A242. Nowsza klasyfikacja określa Cor-Ten B jako stal A588 oraz stal A606 w cienkich arkuszach. Stal kortenowska jest powszechnie produkowana na podstawie zakupionych licencji. Jej odpowiednikiem według klasyfikacji stosowanej w Polsce jest stal klasy S355J0WP, S355JOW, S355J2W i S355J2W+N.
Przeczytaj też:
Stal corten jest dostępna w postaci arkuszy o grubości od 0,5 do 100 mm. Cieńsze arkusze są walcowane na zimno, grubsze to materiał walcowany na gorąco. Arkusze blachy mogą mieć szerokość zwykle do 2 m. Formaty niestandardowe są cięte z kręgu na wymiar. Ze stali corten produkuje się także kształtowniki, rury, siatki cięto-ciągnione itp.
Stal corten: zastosowanie
Ze stali corten produkuje się panele elewacyjne, blachy płaskie i faliste, okładziny kominów, obiekty małej architektury, lampy, donice, ławki, zbiorniki. Z rdzawych kształtowników można zbudować mostek w ogrodzie, konstrukcję schodów, balustrady balkonu lub portfenetru. Można ją także wykorzystać jako okładzinę ścian lub kominka. Nowoczesne maszyny do obróbki metali pozwalają wyciąć w rdzawym arkuszu blachy dowolną dekorację.
