Jak odnowić drewno? Jak pozbyć się sinizny z drewna i czym wypełnić duże ubytki w drewnie?
Przynajmniej raz do roku rób przegląd drewnianej elewacji i innych drewnianych elementów domu oraz małej architektury. Sprawdź, jak odnowić drewno. Czym wypełnić duże ubytki w drewnie? Jak pozbyć się grzyba z drewna? Kiedy drewno sinieje i jak pozbyć się sinizny z drewna? Wyjaśniamy.
Spis treści
- Jak odnowić drewno?
- Co niszczy drewno w domu?
- Ocena zniszczeń drewna
- Jak pozbyć się sinizny z drewna?
- Co zrobić, żeby drewno nie ściemniało?
- Czym wypełnić duże ubytki w drewnie?
- Odrobaczanie drewna, czyli jak zlikwidować robaki w drewnie
- Usuwanie zagrzybienia z drewna
- Impregnacja drewna w domu i na posesji
Jak odnowić drewno?
Drewno jest materiałem pięknym, ale nie zawsze trwałym. Dotyczy to zwłaszcza jego tanich, iglastych gatunków. Źle zamontowane i niewłaściwie zabezpieczone przed szkodliwymi czynnikami drewno może bardzo szybko stracić pierwotny wygląd lub ulec poważniejszej destrukcji. Żywotność drewnianych elementów wydłużają impregnaty, lazury do drewna, lakiery lub farby kryjące. Tworzą bezbarwną bądź kolorową zbroję, przez którą nie przenikną ani woda, ani promienie UV. Zawarte w tych preparatach środki biobójcze, niczym szczepionka, nie dopuszczą do ataków drobnoustrojów tudzież owadów. Jednak nawet taka chemiczna tarcza nie jest wieczna i po pewnym czasie musi zostać wymieniona. Dlatego każdego roku powinieneś sprawdzać, czy drewniane elewacja, altana, płot, taras z drewna lub balustrada nie wymagają jakichś napraw.
- Przeczytaj też: Odnawianie balustrady drewnianej: instrukcja
Co niszczy drewno w domu?
- Woda
Gdy drewno jest w niej całkiem zanurzone, działa nawet konserwująco, ale kiedy zamacza się je częściowo, powoduje mnóstwo problemów. Doprowadza do pęcznienia jego tkanek, powoduje utratę koloru, sprzyja rozwojowi różnych mikroorganizmów i grzybów.
- Grzyb domowy
Gmatwek dębowy, gnilica mózgowata, niszczyca belkowa, niszczyca płotowa, podskórnik zatokowaty itp. – zarodniki grzybów domowych dostają się do budynku wraz z wodą lub powietrzem. Mogą też czyhać w ziemi lub zostać dostarczone wraz z drewnem kominkowym. Żywią się celulozą zawartą w drewnie. Na ich atak narażone są wszystkie domy, w których do budowy lub wykończenia użyto drewna. Na zainfekowanej powierzchni pojawia się najpierw grzybnia. Tworzy ona skupiska cieniutkich nitek. Następnie, u niektórych gatunków, wykształcają się długie sznury. Na koniec tego cyklu wyrastają owocniki, które mogą przybrać najprzeróżniejsze kształty – od płaskich skórzastych narośli do kapeluszy charakterystycznych dla grzybów leśnych. Grzyby domowe powodują butwienie i pękanie drewna. Rozsadzają też ściany, fundamenty i stropy, przez które przerastają. Atakują drewno, którego wilgotność przekroczyła 20% i kiedy temperatura długo nie spada poniżej 10oC. Sprzyja im także brak przewiewu.
- Sinizna
Sinizna to szaroniebieskie przebarwienie drewna głównie iglastego (sosna, jodła, świerk) wywołane działaniem pewnego gatunku grzyba. Psuje wygląd, ale nie narusza struktury drewna. W niewielkim stopniu zwiększa jego nasiąkliwość. Pojawia się, gdy wilgotność drewna przekracza 35% i panuje sprzyjająca temperatura, czyli 18-25oC. Drewno z sinizną jest pełnowartościowe pod względem konstrukcyjnym.
- Owady
Głównie kołatki, tykotki, spuszczele i drwalniki paskowane - ich dorosłe osobniki składają w drewnie jaja, z których po pewnym czasie wylęgają się larwy. Rosną one i przybierają na wadze, odżywiając się miazgą drzewną. Ryją w deskach i słupach długie korytarze, spulchniając przy tym drewno. W zaatakowanych miejscach struktura drewna jest poważnie naruszona, przez co traci ono wytrzymałość. Owady mogą się zagnieżdżać zarówno w drewnie suchym, jak i w wilgotnym. W swym menu preferują drewno drzew iglastych.
- Promienie UV
Niezabezpieczone i długo wystawione na działanie słońca drewno ciemnieje. Może też dochodzić do jego powierzchniowej erozji. Włókna drewna odspajają się wówczas od siebie. Drewno kruszeje, a w czasie deszczu poluzowane włókna są wymywane. Powstają w ten sposób nieładne szpary.
- Przeczytaj też: Szkodniki drewna. Jak usunąć je z drewna konstrukcyjnego
Ocena zniszczeń drewna
Przed remontem zlokalizować musisz wszelkie mankamenty drewna, zrobić im zdjęcia, zmierzyć, zanotować położenie, opisać w skrócie problem. Szczególnie wnikliwie przyglądaj się ramom okien drewnianych, sprawdź nisko położone fragmenty elewacji. Obejrzyj drewniane elementy parkanu, zwłaszcza w strefie przyziemnej i w sąsiedztwie zarośli. Obejrzyj słupy nośne i więźbę wiaty lub altany. Skontroluj deski tarasowe i balustrady. Co powinno cię zaniepokoić? Przede wszystkim zagrzybienie. Grzyba spodziewaj się prędzej we wnętrzach domu, ale na zewnątrz też nie jest rzadkością, zwłaszcza w miejscach osłoniętych od wiatru i narażonych na zamakanie. Objawia się on w postaci różnobarwnych sznurów oraz narośli. Powoduje murszenie (butwienie) mokrego drewna, czyli jego mięknięcie i rozkład.
Miękkie, kruszące się drewno może być też efektem próchnienia. Nie towarzyszą temu żadne porosty. Próchnienie, podobnie jak butwienie, mogą wskazywać zapadnięte płaszczyzny farby lub lakieru, którymi wykończone jest drewno. Jeśli ostry nóż wchodzi w takie miejsce bez większego oporu, potwierdza to konieczność błyskawicznej naprawy. Na deskach i belkach możesz też znaleźć ślady sinizny. W miejscach nasłonecznionych poszukuj efektów działania promieni UV, czyli powierzchniowej erozji drewna i jego ściemnienia lub zszarzenia. Liczne duże lub małe dziury to otwory kanałów wykonanych przez owady bądź ich larwy. Świadczą o tym, że drewno jest lub było zarobaczone. Na podstawie takich oględzin sporządź plan działania i listę zakupów.
Jak pozbyć się sinizny z drewna?
Sinizna może być powierzchniowa i wtedy wystarczy przeszlifować delikatnie powierzchnię drewna, starannie odpylić i pomalować środkiem grzybobójczym. Na drugi dzień można przystąpić do prac wykończeniowych. Czasem sinizna wnika głębiej w strukturę i wtedy lepiej użyć preparatu do jej usuwania. Uwaga, jest on agresywny chemicznie, więc do nanoszenia trzeba założyć rękawice, a twarz zabezpieczyć maską i okularami ochronnymi. Po upływie czasu podanego na opakowaniu środek zmywa się z drewna, uważając, by nie wsiąkł w glebę. Gdy drewno będzie suche, można je malować. W podobny sposób usuwa się skupiska pleśni i glonów z desek lub belek.
Co zrobić, żeby drewno nie ściemniało?
Drewno traci naturalny, ładny kolor, gdy deski lub bale nie zostały odpowiednio zabezpieczone lub w ogóle ich niczym nie zakonserwowano. Płowieje wówczas lub ciemnieje. W sprzedaży są specjalne preparaty, które przywracają drewnu właściwą mu barwę. Nanosi się je na elewację zgodnie z zaleceniami producenta. Najpierw zrób jednak próbę na jakimś niewielkim fragmencie i sprawdź, czy preparat zadziała tak, jak byś sobie tego życzył. Jeśli tak, nanoś go na całą powierzchnię. Gdy drewno odzyska kolor, trzeba je jeszcze zabezpieczyć lakierem bezbarwnym. Jeśli przebarwienia są znaczne lub zajmują bardzo dużą płaszczyznę, taniej będzie drewno przeszlifować, usuwając w ten sposób wszelkie przebarwienia, i pomalować lakierem, lakierobejcą lub impregnatem dekoracyjnym.
Czym wypełnić duże ubytki w drewnie?
Tkanka drzewna zniszczona przez promienie UV łatwo się wykrusza. Dzieje się tak również wtedy, gdy drewno zaatakują pewne gatunki grzybów i zacznie ono próchnieć. Używając szpachelki i dłuta, trzeba się pozbyć miękkich fragmentów, aż dotrzesz do drewna twardego. To pomaluj preparatem grzybobójczym (nawet gdy zniszczenie nie powstało w wyniku działania grzybów, ostrożności nigdy za wiele). Małe ubytki, w tym dziury po sękach, najprościej jest wypełnić szpachlówką do drewna. To gęsta masa sprzedawana w kartuszach (nanoszona jest wtedy wyciskarką do silikonu) lub w plastikowych wiaderkach (nanoszona jest wtedy szpachelką). Nazywana bywa też kitem do drewna. Do wyboru masz kilka odcieni typowych dla najpopularniejszych gatunków drewna. Masę nakłada się na suche i odpylone miejsce, po czym wyrównuje szpachelką. Czasem czynność trzeba powtórzyć, kierując się zasadą „mokre na mokre”. Gdy masa całkowicie wyschnie, najlepiej po 24 godzinach, możesz przystąpić do szlifowania, by wyrównać ją z powierzchnią drewna i wygładzić przed malowaniem lub impregnacją.
- Jak zrobić szpachlówkę do drewna samodzielnie
Zamiast firmowej szpachlówki można zastosować masę własnej roboty. Wykorzystuje się do tego pył powstały po szlifowaniu drewna. Miesza się go z lakierem, aż powstanie gęsta pasta. Gdy dziura jest większa, brzegi wyrównuj, by utworzyły z jej dnem kąt prosty. Odrysuj jej kształt i nanoś na kawałek zdrowego drewna. Najlepiej, żeby to było drewno tej samej wilgotności i tego samego wieku, o zbliżonym usłojeniu. Wytnij fragment i dopasowuj do wyciętej wnęki. Musi ją ściśle wypełniać. Drewnianą plombę zamocuj na klej. Większe kawałki łącz dodatkowo drewnianymi kołkami. Wytnij je z długiego wałka (do kupienia w marketach budowlanych, dostępne w różnych średnicach) i wbijaj w nawiercone wcześniej otwory, przechodzące przez klocek i podłoże. Kołki powinny być wykonane z drewna o zbliżonej kolorystyce jak to, które naprawiasz. Ostatecznie można użyć wkrętów, a później zamaskować ich łebki szpachlówką do drewna. Gdy klej zwiąże, zaplombowany w ten sposób fragment oszlifuj.
Odrobaczanie drewna, czyli jak zlikwidować robaki w drewnie
Obecność larw owadów zdradzają chrobotanie i okrągłe otwory w deskach i balach. Batalia z insektami nie jest łatwa. Jeśli drewno pełni funkcję konstrukcyjną, wtedy trzeba wezwać konstruktora, który zbada, czy wyżarte korytarze nie osłabiły go. Zazwyczaj jednak wystarczy dezynsekcja. Przeprowadzisz ją sam, wstrzykując trutkę w wygryzione przez larwy korytarze. Potrzebne więc będą strzykawka z igłą oraz komplet wyposażenia BHP. O ile to możliwe, po zaaplikowaniu trutki drewniane elementy trzeba osłonić folią, aby agresywne opary się nie ulatniały. Gdy larwy przeniosą się już na tamten świat, co zajmuje 1-2 dni, drewno trzeba przeszlifować i pomalować impregnatem, który chroni także przed owadami. Przedtem wloty do owadzich korytarzy należy zaślepić kołkami wystruganymi z drewna i zaszpachlować. Małe otwory wystarczy wypełnić szpachlówką. Gdy owady za bardzo nadgryzły drewno, elementy o obniżonej nośności trzeba wymienić na nowe. Wymiana taka powinna być prowadzona pod nadzorem konstruktora lub doświadczonego inżyniera budowlanego. Musi on bowiem dobrać przekroje nowych belek, ustalić sposób łączenia starych fragmentów konstrukcji z nowymi, przewidzieć miejsca podparcia, zaplanować kolejność usuwania elementów.
Usuwanie zagrzybienia z drewna
Zanim zrobisz cokolwiek w celu usunięcia grzyba domowego z drewna, musisz zlikwidować przyczynę jego obecności. Grzyb taki zjawia się wtedy, gdy nastąpią sprzyjające warunki. Lubi wilgoć i brak przewiewu. Przede wszystkim trzeba ustalić, skąd bierze się woda, i odciąć jej dostawę. W praktyce oznacza to naprawę cieknącej rynny, pokierowanie wody z rur spustowych daleko poza elewację, wykonanie lub naprawę hydroizolacji oddzielającej drewno od muru lub betonu. Drewno nie powinno się też stykać bezpośrednio z gruntem. Rozwojowi grzyba sprzyja ponadto wilgoć utrzymująca się między drewnem a porastającymi go krzewami i pnączami. Jeśli grzyb dopiero co wyrósł i zniszczył zaledwie niewielkie fragmenty, wystarczy wyciąć zmurszałe drewno aż do zdrowej tkanki. Powstałą dziurę powiększ, usuwając przyległości, w których też mogą się czaić zarodniki, i pomaluj preparatem grzybobójczym, a gdy ten wyschnie, wypełnij ubytek dociętym na wymiar fragmentem drewna, podobnie jak to opisaliśmy wcześniej. Jeśli grzyb zaatakował większe partie drewna, wtedy lepiej pozbyć się całych jego fragmentów. Usuwamy nie tylko te zagrzybione, ale również zdrowe, sąsiadujące z chorym w promieniu 1 m. Czasem trzeba spisać na straty całe konstrukcje, gdy grzyb zainfekował je w takim zakresie, że więcej jest tkanki zmurszałej niż zdrowej. Po usunięciu grzyba i naprawieniu ubytków całą drewnianą konstrukcję musisz pomalować impregnatem do drewna chroniącym przed grzybami. Pamiętaj, że drewno zakażone grzybem trzeba jak najprędzej zapakować w plastikowe worki i wywieźć na wysypisko. Nie wolno takim drewnem palić w kominku, bo można niechcący zainfekować inne drewniane elementy w domu.
Polecany artykuł:
Impregnacja drewna w domu i na posesji
Po usuwaniu sinizny, naprawianiu ubytków czy odgrzybianiu trzeba ponownie zabezpieczyć drewno, aby zapewnić mu odporność na wiele kolejnych lat. Idealne są w tym przypadku impregnaty dekoracyjne. Nie dość, że nadają drewnu ładny odcień lub wydobywają jego naturalny kolor (transparentne), to jeszcze uodparniają na działanie sinizny, grzybów i promieni UV. Zwyczajne lakiery do drewna, lakierobejce zwane lazurami lub farby kryjące też zwiększają trwałość, ale jeśli producent nie wzbogacił ich o dodatek biocydów, są znacznie mniej skuteczne niż impregnaty. Gdy zależy ci, żeby drewno zyskało też większą odporność na ogień, powinieneś pomalować je specjalnym impregnatem stanowiącym wodny roztwór soli boru. Można też kupić gotowe drewniane elementy na podmianę starych, które są fabrycznie zaimpregnowane takim środkiem, i to najskuteczniejszą metodą – ciśnieniową. Pamiętaj, że każde miejsce przecięcia zaimpregnowanego tak drewna też trzeba pomalować impregnatem. Pamiętaj również, że jeśli producent wybranego lakieru, lazury lub farby radzi przed malowaniem zagruntować drewno, trzeba to zrobić. Jeśli nie, od razu możesz malować. Jeśli uzupełniłeś ubytki w drewnie, lepiej jest do malowania użyć impregnatu lub lazury o ciemnym odcieniu. Uda się wtedy ukryć jaśniejszy odcień świeżego drewna lub szpachli, szczególnie gdy malowanie powtórzysz trzykrotnie.
Polecany artykuł:
- Przejdź do galerii: Wzorowa przebudowa starego domu na miejskiej działce w Beskidzie Śląskim
Autor: Tomasz Zakrzewski
Po przebudowie dom zyskał nową jakość, spełnia wysokie standardy funkcjonalne. Jednocześnie wykorzystano potencjał miejsca, sytuując go na trzech poziomach
