Rozłogi korzeniowe - co to są rozłogi korzeniowe, do czego służą roślinie. Rozmnażanie przez rozłogi
Rozłogi korzeniowe nie są korzeniami, ale płożącymi pędami znajdującymi się tuż pod powierzchnia ziemi. Niektóre rośliny uprawiane w ogrodzie lub zaliczane do chwastów rozmnażają się przez rozłogi korzeniowe. Jakie rośliny tworzą rozłogi? Do czego rozłogi służą roślinom?
Rozłogi (łac. stolones) to nadziemne lub podziemne zmodyfikowane pędy, u niektórych gatunków nazywane wąsami, służące do rozmnażania wegetatywnego. Rozłogi pokryte są drobnymi łuskowatymi liśćmi i mają międzywęźla. Z rozłogów wyrastają pędy nadziemne. To skuteczny sposób na szybkie rozprzestrzenianie się rośliny i tym samym zachowanie gatunku. Wyrosłe z rozłogów pędy nadziemne po pewnym czasie, np. gdy obumiera roślina macierzysta, stają się samodzielne. Wiele gatunków wytwarzających rozłogi to rośliny ekspansywne, mogące stanowić kłopot w małych ogrodach.
>>Przeczytaj też:
Rozłogi korzeniowe perzu i innych chwastów
Chwasty wytwarzające podziemne rozłogi są trudne do zwalczania. Najlepszym przykładem jest perz właściwy (Elymus repens), który tworzy ogromną ilość białych, mięsistych odrostów - roślina potrafi odrosnąć nawet z bardzo krótkich fragmentów. Szacuje się, że jeden niezwalczany perz w ciągu sezonu może wykształcić rozłogi o łącznej długości 135 m i wytworzyć nawet do 200 źdźbeł! Siła wzrostu jest tak duża, że rozłogi potrafią nawet mechanicznie uszkadzać organy podziemne innych roślin (np. bulwy ziemniaków). Biorąc pod uwagę fakt, że perz rozmnaża się także z nasion (jeden egzemplarz wytwarza 100-500 nasion), można wyobrazić sobie jak szybko dochodzi do masowego rozrostu, nawet przy pozostawionych pojedynczych egzemplarzach. Jednocześnie perz jest rośliną leczniczą. Rozłogi można suszyć i wykorzystywać do przyrządzania herbatek. Można je jeść na surowo lub po obróbce termicznej. Nadają się do przyrządzania zupy. W czasach głodu perz wykorzystywano jako substytut mąki do produkcji chleba. Surowiec ma m.in. działanie odtruwające, przeciwmiażdżycowe, przeciwgrzybiczne i żółciopędne.
>>Nie przegap: Właściwości lecznicze korzeni i kłączy ziół
Innymi uciążliwymi chwastami „rozłogowymi” występującymi powszechnie w ogrodach są:
- podagrycznik pospolity (Aegopodium podagraria),
- mlecz polny (Sonchus arvensis),
- ostrożeń polny (Cirsium arvense),
- pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica).
Na polach, łąkach i miejscach naturalnych spotyka się także wykę ptasią (Vicia cracca), stokłosę bezostną (Bromus inermis) oraz szczaw polny (Rumex acetosella).
Rośliny uprawne wytwarzające rozłogi
Przykładów roślin uprawnych wytwarzających rozłogi jest bardzo dużo i nie sposób wszystkich wymienić. Do znanych bylin i ziół wytwarzających rozłogi należą:
- mięta (Mentha),
- miechunka rozdęta (Physalis alkekengi),
- dąbrówka rozłogowa (Ajuga reptans),
- truskawka (Fragaria ananassa),
- tojeść rozesłana (Lysimachia nummularia),
- rozchodnik grubopędowy (Sedum pachylclados),
- zawilce (Anemone),
- arundo trzciowate (Arundo domax),
- drżączka średnia (Briza media),
- turzyce (Carex).
W mieszkaniach chętnie uprawiana jest zielistka Sternberga (Chlorophytum comosum) i skalnica rozłogowa (Saxifraga stolonifera) Z drzew i krzewów do grupy zalicza się róże (Rosa), świdośliwę (Amelanchier), sumak octowiec (Rhus typhina) i kasztanowiec drobnokwiatowy (Aesculus parviflora).
U niektórych gatunków „rozłogowych”, np. u miechunki, warto kontrolować ekspansywność. Można to zrobić przez tradycyjną uprawę w skrzyniach/donicach lub wkopywanie dużych pojemników z wysokimi bocznymi ściankami, ale bez dna.
Rozmnażanie roślin przez rozłogi
Rozmnażanie wegetatywne roślin rozłogowych jest bardzo łatwe. Gdy z rozłogu wyrośnie nowa sadzonka i ukorzeni się, można ją po prostu oddzielić od rośliny matecznej i przesadzić na nowe miejsce. Nowa roślina wymaga opieki przez pierwsze tygodnie uprawy, w szczególności dotyczy to nawadniania.
Zazwyczaj tworzenie sadzonek rozłogowych jest bardzo łatwe, dodatkowo rośliny wykształciły specyficzne zdolności przystosowawcze.
- U zielistki nowa sadzonka jest zwykle już ukorzeniona i nie wymaga umieszczenia w wodzie.
- U róż rozmnażanie przez rozłogi polega po prostu na oddzieleniu sadzonki za pomocą szpadla. Tendencję do tworzenia odrostów mają m.in. dzikie róże parkowe, np. Rosa nitida, Rosa rubiginosa, Rosa spinosissima i Rosa gallica.
- U truskawek nawet specjalnie usuwa się rozłogi (sekatorem lub ostrym nożem), aby zwiększyć owocowanie. Ograniczenie możliwości rozmnażania wegetatywnego roślina musi powetować sobie rozmnażaniem generatywnym (czyli wytwarzaniem kwiatów a potem owoców). Przycięte sadzonki z rozłogami (wytwarzają korzenie po 2-4 tygodniach od pojawienia się) można przy okazji wysadzić do gruntu.
