Budowa ogrodu zimowego - ogród zimowy ogrzewany i nieogrzewany
Pomysł na budowę ogrodu zimowego ma coraz więcej właścicieli domów. Dowiedz się jaką lokalizację wybrać do wybudowania ogrodu zimowego i jak go zbudować.
Ogród zimowy może pełnić różne funkcje, a jego urządzenie powinno być dostosowane do naszych potrzeb. Najczęściej jest wykorzystywany jako miejsce, w którym zimą można wypoczywać w otoczeniu roślin i zaglądającej przez okna ośnieżonej przyrody. Można go przekształcić w kipiącą zielenią oranżerię, która – z czym trzeba się liczyć – będzie wymagała sporych nakładów pracy, albo w zimowisko dla roślin ogrodowych nieodpornych na mróz. Wykorzystywany bywa jako przeszklony salon, jadalnia, a nawet gabinet do pracy. W takich przypadkach rośliny jedynie uzupełniają wnętrze, zwiększając komfort przebywania w nim, ale nie są niezbędnym elementem. Przeznaczenie ogrodu zimowego w dużym stopniu zależy od jego wielkości, nie warto jednak budować pomieszczeń mniejszych niż 10 m² – na sam stół i cztery fotele należy wygospodarować powierzchnię 4-6 m², zależnie od wielkości mebli.
Przeczytaj też: Ogród zimowy - jak zaaranżować. Wyposażenie ogrodu zimowego >>>
Lokalizacja ogrodu zimowego
Niekiedy mamy ograniczony wpływ na lokalizację ogrodu zimowego, bo wynika ona na przykład z położenia albo wielkości działki. Czy to oznacza, że mamy z niego zrezygnować? Niekoniecznie, ponieważ ogród zimowy zbudowany przy każdej z czterech ścian budynku ma zarówno zalety, jak i wady.
- Strona południowa. Słoneczna, łatwo się nagrzewa i kumuluje ciepło, dzięki czemu możliwe jest zmniejszenie kosztów ogrzewania nie tylko ogrodu zimowego, ale też przylegających doń pomieszczeń. Dostatek światła sprzyja wzrostowi roślin. Niestety, latem promienie słońca silnie grzejące przez szybę mogą przypalać ich liście, a temperatura wewnątrz przeszklonego pomieszczenia może przekraczać 600C. Konieczne jest więc jego zacienianie oraz możliwość sprawnego wietrzenia. Przegrzewaniu ogrodu zimowego mogą przeciwdziałać posadzone w pobliżu drzewa liściaste. Latem dają cień, natomiast zimą ich nagie konary nie utrudniają dostępu światłu.
- Strona północna. Doskonała na gabinet, jadalnię, atelier. Chłodna, nie wymaga cieniowania latem. Rozproszone światło słoneczne oraz wpadające rano i wieczorem przez wschodnią i zachodnią ścianę ogrodu zimowego promienie słońca wystarczają do dobrego wzrostu roślin cieniolubnych. Niestety, zimą ogrzanie pomieszczenia od strony północnej pochłania więcej kosztów niż ogrzanie pomieszczeń zlokalizowanych przy innych ścianach budynku.
- Strona wschodnia. Wystarczająco słoneczna, zapewnia roślinom doskonałe warunki wzrostu. Rozświetlone rano, a chłodne po południu przeszklone pomieszczenie sprzyja też relaksowi. Zazwyczaj się nie przegrzewa, nawet w upalne lato, ponieważ poranne słońce zwykle nie praży mocno. Nie jest więc konieczne montowanie rolet czy zasłon ocieniających wnętrze.
- Strona zachodnia. Zapewnia warunki słoneczne podobne do tych, jakie panują przy ścianie wschodniej. Ponieważ jednak popołudniowe słońce mocniej grzeje, latem w pomieszczeniu bywa gorąco. Konieczne jest więc jego ocienianie.
Aby ogród zimowy spełniał funkcję nie tylko przechowalni dla roślin, ale też miejsca odpoczynku, nie może być zbyt mały. Im większy ogród, tym lepsza cyrkulacja powietrza, a więc korzystniejsze środowisko dla roślin. Łatwiejsza jest też ich pielęgnacja i utrzymanie odpowiedniej temperatury. Ograniczeniem wielkości są względy finansowe i estetyczne – zbyt duży ogród dostawiony do niewielkiego budynku nie wygląda korzystnie. Przyjmuje się, że minimalne wymiary ogrodu zimowego to 2 m liczone od ściany budynku i 3 m wzdłuż ściany. Pozwala to na ustawienie niewielkiej liczby roślin i ich pielęgnację, ale nie pozostawia miejsca na fotel czy leżak wypoczynkowy, chyba że zastąpi się nim część roślin. Każdy dostawiany sprzęt to kolejny metr kwadratowy więcej. Dlatego w praktyce ogrody nie bywają mniejsze niż 10 m² – wtedy łatwiej je zagospodarować. Na komunikację wystarczy przejście szerokości 1 m. Przy odpowiednim usytuowaniu wyjścia i okien nawet w małym ogrodzie można sprytnie urządzić ciekawy kącik wypoczynkowy.
Ogród zimowy - ważny mocny szkielet
Konstrukcja ogrodu może być wykonana z drewna, aluminium lub z PCW. To ostatnie jednak najczęściej wzmacnia się aluminium. Trudno bowiem skonstruować mocny i trwały szkielet ogrodu z tworzywa sztucznego. Musi on przecież być odporny na wiatr, deszcz, mróz i upał, a także na wiele czynników mechanicznych – na przykład uderzenia.
- Aluminium dzięki swoim zaletom króluje na rynku ogrodowym. Jest odporne na zmiany temperatury, wilgotności, nie ulega odkształceniom, nie pęka i nie rdzewieje. Jest lekkie, łatwe w montażu i daje się kształtować. Do tego można je wykończyć w dowolnym kolorze (metodą lakierowania proszkowego lub anodowania) albo zamaskować nakładkami drewnianymi lub z PCW. Aby profile aluminiowe były wystarczająco ciepłe, umieszcza się w nich przekładkę z tworzywa. Dzięki dużej wytrzymałości szerokość profili może być mniejsza niż 50 mm, co zwiększa powierzchnię szyb i nadaje konstrukcji smukły wygląd.
- Drewno to tradycyjny materiał, bardzo wyrazisty i nadający wnętrzu przytulnego ciepła. Wykorzystuje się klejone drewno sosnowe, świerkowe lub meranti. Słupki i belki proste są klejone na wręby czołowe. Elementy łukowe składają się z kilku warstw wąskich listew, z których każda dodatkowo jest łączona na wręby. Taka forma zapewnia bardzo wysoką wytrzymałość i odporność, ale, niestety, zwiększa szerokość profilu – czasami nawet do kilkunastu centymetrów, co ogranicza światło szyby i przy niewielkich konstrukcjach daje wrażenie masywności. Profile są zabezpieczone podkładem i malowane lub lakierowane w wybranym odcieniu. Zewnętrzną ochroną przed czynnikami atmosferycznymi są kształtowniki aluminiowe i uszczelki. Z aluminium są też wykonane prowadnice, w których montuje się szyby.
>> Przeczytaj też: Salon czy oranżeria, jak urządzić ogród zimowy
Ogród zimowy - jakie szyby?
Rodzaj materiału zastosowanego do oszklenia ogrodu zimowego decyduje o izolacyjności cieplnej konstrukcji, ilości światła i promieniowania cieplnego wpadającego do ogrodu oraz o estetyce. Wybór szkła jest bardzo duży, ale można wyróżnić kilka jego charakterystycznych rodzajów.
- Pojedyncze szkło hartowane to najgorsze rozwiązanie. Jest słabym izolatorem cieplnym, latem nie zatrzymuje promieniowania słonecznego, co prowadzi do nadmiernego nagrzewania wnętrza ogrodu, a zimą przepuszcza ciepło na zewnątrz. Nadaje się tylko do lekkich konstrukcji osłonowych, najlepiej częściowo otwartych, jak przeszklona weranda.
- Płyty z poliwęglanu litego lub komorowego mają wysoki współczynnik pozyskiwania energii słonecznej i lepszą niż szkło izolacyjność cieplną. Poliwęglan jest wytrzymały mechanicznie, odporny na uderzenia i obciążenia, łatwiej się gnie. Może być przezroczysty lub matowy (rowkowany), przepuszczający mniej promieniowania lub ciemny, polecany do miejsc o dużym nasłonecznieniu. Takie przeciwsłoneczne szklenie ogranicza jednak dostęp światła do wnętrza domu – w przyległym pomieszczeniu staje się ciemniej. Wadą poliwęglanu jest mniejsza trwałość niż szkła – szybko się brudzi i zaciera, a w miejscach cienistych łatwo rozwijają się na nim glony i zielenieje (trzeba go wtedy co kilka lat wymieniać).
- Szyby zespolone z wypełnieniem gazem szlachetnym mają niski współczynnik przenikania ciepła – około 1,1 W/(m²·K). Najnowsze technologie pozwalają na obniżenie go nawet do 0,4 W/(m²·K), ale na razie jest to rozwiązanie bardzo kosztowne. Zewnętrzna szyba jest hartowana, a wewnętrzna bezpieczna, czyli taka, która pod wpływem uderzenia nie rozpryskuje się na kawałki. W zależności od potrzeb można wybrać szkło antywłamaniowe, dźwiękochronne czy niskoemisyjne, które przepuszcza światło, pochłaniając przy tym część promieniowania słonecznego, a w zimie ogranicza ucieczkę ciepła z wnętrza ogrodu. Dzieli się na bezbarwne, barwione w masie lub refleksyjne. Trzeba pamiętać, że szkło barwione nadaje barwną tonację, co może zmieniać nieco wygląd wnętrza ogrodu, a nawet przyległego pomieszczenia, do którego takie zmienione światło dociera. Ciekawym rozwiązaniem jest zastosowanie szkła samoczyszczącego, ale taki wybór warto najpierw przemyśleć – brud rozkłada się pod wpływem światła, a następnie jest spłukiwany przez deszcz. Jeśli jednak wokół dachu są zamocowane rynny odprowadzające wodę, ściany ogrodu nie zostaną spłukane, więc i tak trzeba je będzie myć ręcznie. Na pewno warto zamontować tego typu szyby na dachu, do którego jest trudny dostęp.
Drzwi i okna w ogrodzie zimowym
Trudno wyobrazić sobie korzystanie z ogrodu zimowego niewyposażonego w drzwi i najczęściej przynajmniej jedno okno. Najtańsze są okna i drzwi jedno- lub dwuskrzydłowe, rozwieralne lub rozwierno-uchylne. Trzeba jednak zdawać sobie sprawę z tego, że otwierające się do wewnątrz skrzydła zabierają część przestrzeni użytkowej. Aby tego uniknąć, okna można wbudować w połać dachową albo w trapezowy szczyt ściany bocznej ogrodu – to drugie rozwiązanie jest tańsze. Drzwi natomiast warto wykonać w systemie przesuwnym. W zimnych ogrodach wystarczą drzwi składano-przesuwne (potocznie nazywane harmonijkowymi) lub przesuwne osadzone w dwóch płaszczyznach.
Przez znajdującą się między nimi szczelinę do wnętrza wpada zimne i wilgotne powietrze. Dlatego w ogrodach całorocznych lepszym rozwiązaniem są drzwi podnoszono-przesuwne, na uszczelkach, które po zamknięciu są tak samo szczelne jak cała ściana ogrodu. Drzwi takie są droższe od zwykłych przesuwnych, ale w porównaniu z całkowitym kosztem inwestycji różnica w cenie nie jest znacząca, a daje niewspółmierne korzyści.
Ogród zimowy - dach
Usztywnia szkielet ogrodu i jest narażony na największe obciążenia. Najczęściej jego nachylenie mieści się w granicach 7-45°, ale dachy o minimalnym kącie nachylenia nie sprawdzają się w polskim klimacie, nie tylko ze względów bezpieczeństwa. Podczas deszczu brud trudno się z nich spłukuje, pozostawia zacieki, a w zimie zalegający śnieg nie może samoistnie się zsunąć z płaskiego dachu i trzeba go usuwać ręcznie.
Taki zalegający śnieg bardzo zaciemnia wnętrze ogrodu – a co za tym idzie, również pomieszczeń w domu. Od nachylenia dachu zależy ilość promieniowania słonecznego wpadającego do wnętrza ogrodu. Ogólną zasadą jest, że najwięcej słońca wpada przez przegrody ustawione prostopadle do kierunku promieni, a więc latem – gdy słońce jest wysoko, przez dachy o małym kącie nachylenia (10-15°), a zimą – gdy jest nisko – przez strome (powyżej 30°).
Polecany artykuł:
Budowa ogrodu zimowego - jak zrobić fundament
Jest podstawą każdego ogrodu, a zarazem wstępem do prawidłowego ustawienia jego konstrukcji. Krzywy fundament to dłuższe prace, skomplikowany montaż i większe ryzyko późniejszych nieszczelności. W praktyce wykorzystuje się trzy rodzaje fundamentów:
- istniejący taras, na którym stawia się ogród – trzeba wtedy sprawdzić jego stan techniczny, czy powierzchnia nie pęka i nie kruszeje;
- płyta żelbetowa układana specjalnie pod ogród zimowy;
- ściany fundamentowe – polecane w domach z wysoką piwnicą lub o wysokim cokole.
Adaptacja istniejącego tarasu daje najmniejszą możliwość wyboru konstrukcji ogrodu. Jeśli taras jest mały, to trzeba go powiększyć, czyli wykonać nowy fundament. Z kolei zbyt duży taras może się okazać inwestycją przewyższającą możliwości finansowe. Wprawdzie można ustawić na dużym tarasie mniejszy ogród, ale trudno wówczas prawidłowo zaizolować go termicznie i przeciwwodnie. Również możliwość wyboru kształtu ogrodu może się okazać ograniczona. Na istniejącym tarasie na ogół znajdują się drzwi prowadzące do wnętrza domu. Na wyższej kondygnacji prawdopodobnie są jakieś okna. Obok tarasu może być kolejna ściana budynku, ogrodzenie lub zagospodarowane miejsce na rośliny. W związku z tym kształt ogrodu trzeba wpasować w otaczającą go przestrzeń, a nie dobrać dowolnie. Niezależnie od wybranego rodzaju fundamentu, podstawowym warunkiem jest jego prawidłowa izolacja przeciwwilgociowa i termiczna. Najczęściej wystarcza podwójna folia i styropian grubości 10 cm.
Ogród zimowy - montaż i uszczelnienie
Konstrukcja ogrodu jest przywożona w postaci gotowych do skręcenia elementów ramowych. Szyby zespolone osadza się w ramach dopiero po ustawieniu szkieletu, a płyty z poliwęglanu są często od razu wmontowywane w profile. Prace trwają dwa-trzy dni. Do fundamentu mocuje się profil poziomujący, do którego przykręca się ściany ogrodu. Po złożeniu całości montuje się wszystkie obróbki blacharskie i uszczelnienia.
Szczególną uwagę należy zwrócić na odwodnienie. Miejsca najbardziej narażone na przeciekanie to:
- styki poszczególnych przęseł, na które nabija się zewnętrzne uszczelki;
- połączenie szkieletu ze ścianą budynku, najczęściej osłonięte blachą wciętą w elewację;
- próg – miejsce ustawienia konstrukcji na fundamencie.
W tych newralgicznych punktach trzeba szczególnie dokładnie zadbać o uszczelnienie, nie żałując mas izolacyjnych i silikonów. Próg konstrukcji izoluje się przeponami z mas elastycznych i osłania obróbkami blacharskimi, po których woda spływa do rynny lub od razu poza fundament. Połączenie dachu ogrodu z domem osłania się od góry wciętą w ścianę blachą. Rynna wokół dachu ogrodu nie jest konieczna, ale gdy jej nie ma, podczas deszczu woda zaciekami spływa po ścianach ogrodu (niektórzy lubią podczas jesiennej szarugi patrzeć na strumienie wody na szybie...).
W ogrodach zimowych zwykle kładzie się płytki terakotowe lub gresowe. Są łatwe do utrzymania w czystości, poza tym ich bogate wzornictwo daje wiele możliwości aranżacji. Bardzo efektownie wygląda posadzka kamienna. We wnętrzach pełniących funkcję salonu mogą to być płyty szlifowanego granitu, marmuru albo trawertynu, a w wypełnionych roślinami oranżeriach – kostki brukowe. Niekiedy są kładzione podłogi drewniane. Ciepłe, domowe, włączają ogród zimowy w przestrzeń mieszkalną budynku. Ponieważ jednak utrzymanie ich w czystości wymaga sporo pracy, nie sprawdzają się w oranżeriach, gdyż w trakcie pielęgnacji roślin łatwo o zabrudzenia.
Jeżeli ogród zimowy ma pełnić funkcję kipiącej zielenią oranżerii, warto zawczasu, jeszcze w trakcie budowy, zaplanować, gdzie będą się znajdowały rośliny. W tych miejscach można pozostawić w podłodze otwory. Wypełnione żyznym podłożem utworzą rabaty, na których rośliny będą miały wystarczająco dużo przestrzeni, żeby się swobodnie rozrastać. Wybierając materiał na podłogę, warto zwrócić uwagę na jego barwę. Jasna – rozświetla i powiększa optycznie pomieszczenie, a latem daje miłe wrażenie chłodu. Ciemna dodaje pomieszczeniu przytulności. Poza tym łatwo się nagrzewa i kumuluje ciepło (szczególnie ceramiczna), by potem powoli oddawać je atmosferze, co ma duże znaczenie zimą.
