Pompa ciepła split czy monoblok - czym się różnią? Jaką wybrać?
Pompa ciepła split i monoblok są zbudowane z tych samych elementów i pełnią tę samą funkcję w instalacji grzewczej/chłodniczej. Mają konkretne zalety, ale i ograniczenia. Jaką wybrać?
Pompy ciepła powietrze-woda pobierają energię zakumulowaną w powietrzu i przekazują ją wodzie w instalacji centralnego ogrzewania i/lub podgrzewania wody użytkowej oraz – coraz powszechniej - także w instalacjach wykorzystywanych do chłodzenia pomieszczeń.
Pompy ciepła powietrze-woda mogą być jedno- (typ monoblok) lub dwuelementowe (typu split). Oba typy urządzeń mogą być zasilane energią elektryczną wytworzoną w domowej instalacji fotowoltaicznej, dzięki czemu wzrasta jeszcze ich konkurencyjność w stosunku do innych źródeł energii.
Spis treści
- Pompa ciepła monoblok
- Pompa ciepła split
- Pompa ciepła monoblok - lokalizacja i montaż
- Pompa ciepła split - lokalizacja i montaż
- Dobre miejsce na pompę ciepła
- Powietrzna pompa ciepła split czy monoblok?
Pompa ciepła monoblok
Pompy ciepła monoblok i split składają się z tych samych, ale różnie rozmieszczonych komponentów. W pompach monoblok układ chłodniczy znajduje się w jednej obudowie. Jest w całości zmontowany fabrycznie, co daje większą gwarancję odnośnie do jego szczelności i trwałości. Monobloki są dobrze zaizolowane, więc odgłosy ich pracy są lepiej wyciszone, co zapewnia użytkownikom większy komfort. Wśród pomp monoblok są urządzenia przeznaczone do instalowania w domu lub poza nim.
Monoblok wewnętrzny to stosunkowo prosta instalacja, w której pompa i zasobnik na wodę są zamontowane wewnątrz domu, a strumienie powietrza zasysanego i powietrza odprowadzanego po schłodzeniu są tłoczone kanałami odpowiednio spoza domu i na zewnątrz.
Drugi typ pomp monoblokowych to tak zwane monobloki zewnętrzne, przeznaczone do ustawienia na gruncie przy ścianie domu lub w dogodnym miejscu na posesji. W ich obudowie znajduje się wyłącznie hermetycznie zamknięty układ chłodniczy. Pozostałe elementy układu, czyli zasobnik na wodę, trójdrożny zawór przełączający z funkcji ogrzewania na podgrzewanie wody użytkowej (i odwrotnie), pompę obiegową oraz regulator umieszcza się wewnątrz budynku. Z modułem głównym pompy ciepła łączą je dwie rury.
Pompa ciepła split
W pompach ciepła split skraplacz (czyli wymiennik ciepła) jest ulokowany w jednostce wewnętrznej (instalowanej w budynku), natomiast parownik, sprężarka, zawór rozprężny i hałaśliwy wentylator są zamontowane w jednostce zewnętrznej. Są one połączone przewodami, którymi krąży czynnik chłodniczy. Trudność i koszt połączenia urządzenia znajdującego się poza domem z instalacją wewnątrz zależą od wyboru miejsca montażu.
Pompy ciepła split są łatwiejsze do zbudowania i dzięki temu tańsze, a więc także bardziej popularne wśród nabywców. Konsekwencją rozdzielenia układu chłodniczego na dwa segmenty jest potencjalnie nieznaczne, ale jednak istniejące niebezpieczeństwo powstania nieszczelności, dlatego w przypadku pomp ciepła split o mocy powyżej 10 kW konieczne jest prowadzenie karty produktu i obowiązek regularnego kontrolowania szczelności przez wykwalifikowanego pracownika.
Podsumowując, powietrzne pompy ciepła dostępne są w kilku wariantach:
- Pompa ciepła monoblokowa wewnętrzna. Ma wszystkie podzespoły w jednej obudowie przeznaczonej do ustawienia w pomieszczeniu. Taką budowę ma większość tanich pomp ciepła do c.w.u.
- Pompa ciepła monoblokowa zewnętrzna. Całe urządzenie (poza zasobnikiem na ciepłą wodę) montuje się poza domem i łączy z instalacją grzewczą dwiema rurami poprowadzonymi do budynku.
- Pompa ciepła typu split. Ma dwie obudowy połączone przewodami z niezamarzającym płynem chłodniczym. W zewnętrznej są ulokowane między innymi parownik i – generujący największy hałas – wentylator.
Pompa ciepła monoblok - lokalizacja i montaż
Prace instalacyjne konieczne do zamontowania powietrznej pompy ciepła polegają na wykonaniu połączeń hydraulicznych oraz podłączeniu do instalacji elektrycznej. Zwykle nie ma potrzeby prowadzenia prac ziemnych, jak w przypadku pomp gruntowych, a jeśli okażą się niezbędne, to jedynie w bardzo ograniczonym zakresie.
Trudność i koszt połączenia urządzenia ustawionego poza domem z instalacją poprowadzoną wewnątrz zależą od wybranej lokalizacji, która w zasadzie może być dowolna, choć powinna uwzględniać hałaśliwość wentylatora i sprężarki pompy ciepła oraz wymagania odnośnie do jej serwisowania i naprawy.
W przypadku pompy ciepła monoblokowej wewnętrznej największy kłopot sprawia zwykle poprowadzenie kanałów doprowadzającego i odprowadzającego powietrze. Mają one duże przekroje i zajmują sporo miejsca w pomieszczeniu. Przewody powinny być jak najkrótsze, najlepiej bez zmian kierunku prowadzenia, i ocieplone, zwłaszcza ssące, aby na ich zimnej powierzchni nie wykraplała się para wodna z powietrza w pomieszczeniu.
Ze względu na hałas i niską temperaturę powietrza, pompa nie powinna być ustawiona w mieszkalnej części budynku ani w pomieszczeniach o dużej wilgotności.
Problemy z przewodami powietrznymi sprawiają, że monoblokowe wewnętrzne pompy ciepła nie są zbyt popularne. Wyjątkiem są urządzenia przeznaczone wyłącznie do przygotowywania ciepłej wody użytkowej. W tej roli monobloki sprawdzają się doskonale. Moc pompy ciepła monoblok, wielkość kanałów powietrznych, moc sprężarki czy wreszcie wentylator, nie muszą być tak duże, jak w urządzeniach do ogrzewania budynku. Pompa ciepła i przewody zajmują mniej miejsca, a wentylator emituje mniejszy hałas.
Pompy powietrze-woda mogą też odbierać energię z ciepłego powietrza wentylacyjnego w systemie wentylacji mechanicznej wywiewnej. W domu jednorodzinnym strumień tego powietrza jest jednak stosunkowo niewielki, więc pompa ciepła nie może mieć dużej mocy, co najwyżej taką, która wystarczy do podgrzewania c.w.u. albo ogrzewania domu pasywnego. Dzięki dość wysokiej temperaturze powietrza w pomieszczeniu zimą pompa pracuje zawsze z wysoką wydajnością, ale ponieważ w sezonie grzewczym odbiera ciepło od powietrza ogrzanego wcześniej przez instalację c.o., oszczędności wynikające z jej stosowania nie są spektakularne.
Dowiedz się, jak zdobyć dofinansowanie do zakupu pompy ciepła:
- Program Moje ciepło - dopłaty do pompy ciepła
- Dotacja od PGNiG na kocioł gazowy lub pompę ciepła
- Program "Czyste powietrze" - w 2022 r. najwyższa dotacja
- Wszystkie możliwości dofinansowania do zakupu pompy ciepła
Najlepszym sposobem ograniczenia uciążliwości wynikającej z emitowanego przez pompę ciepła hałasu jest ulokowanie urządzenia poza domem. W przypadku pomp ciepła monoblok zewnętrznych oznacza to „wyprowadzenie” na zewnątrz całego układu chłodniczego. Znika problem z prowadzeniem przez ścianę dużych kanałów transportujących powietrze, ale pojawia się inny – niska temperatura, która w razie awarii zasilania może doprowadzić do zamarznięcia wody podgrzewanej przez pompę ciepła. Trzeba jakoś zabezpieczyć pompę ciepła na taką okoliczność, co czyni rozwiązanie kłopotliwym i zmniejsza jego atrakcyjność.
Pompa ciepła split - lokalizacja i montaż
Pompy ciepła split nie mają takich mankamentów. Najpopularniejsze są pompy ciepła split z parownikiem i sprężarką w jednostce zewnętrznej oraz skraplaczem w jednostce wewnętrznej. Obie jednostki są połączone rurami z płynem roboczym, któremu nie grozi zamarznięcie. Przewody z czynnikiem chłodniczym trzeba bardzo dobrze zaizolować cieplnie i zadbać o to, by były one jak najkrótsze, czyli żeby odległość między jednostkami była jak najmniejsza. Jeśli z jakichś powodów musi być duża, można zastosować rozwiązanie z czynnikiem pośredniczącym. Wtedy na zewnątrz znajduje się tylko wentylator i dodatkowy wymiennik ciepła powietrze-glikol, a cały obieg chłodniczy pompy ciepła (parownik, sprężarka i skraplacz) są w jednostce wewnętrznej. W takim rozwiązaniu jednostkę wewnętrzną z zewnętrzną łączą rury wypełnione roztworem glikolu.
Zastosowanie czynnika pośredniczącego generuje dodatkowe straty energii w układzie pompy ciepła, ale instalacja jest tańsza.
Dobre miejsce na pompę ciepła
Wewnątrz. Pompa ciepła nie musi być ulokowana w specjalnym pomieszczeniu. Nie ma szczególnych wytycznych odnośnie do jego wielkości, sposobu wentylacji oraz zabezpieczeń przeciwpożarowych. Pomieszczenie przeznaczone do ustawienia w nim pompy ciepła powinno być suche i chłodne. Jeżeli nie ma w nim okien, powinno mieć wentylację, przewidzianą standardowo dla wnętrz bezookiennych, czyli co najmniej grawitacyjną wywiewną.
Przeczytaj inne poradniki na temat pomp ciepła:
- Współczynniki COP i SCOP - efektywność i wydajność pompy ciepła
- Czy pompa ciepła samodzielnie ogrzeje dom?
- Jakie są koszty ogrzewania domu pompą gruntową i powietrzną?
- Jak działa powietrzna pompa ciepła - warto wiedzieć
- Ile prądu zużywa pompa ciepła
Pompę ciepła można zamontować w piwnicy, pomieszczeniu gospodarczym, holu, w schowku pod schodami albo w zaadaptowanej części strychu, o ile tylko ich wymiary są wystarczające, by się tam zmieściła wraz ze współpracującą z nią instalacją. Należy zapewnić dostęp do jej głównych podzespołów, aby w razie ewentualnej awarii serwisant mógł w miarę komfortowo przeprowadzić naprawę albo wymienić urządzenie.
Pompę ciepła monoblok wewnętrzną należy zamontować z dala od sypialni i miejsc wypoczynku, aby odgłosy jej pracy nie przeszkadzały domownikom.
Na zewnątrz. Pompa ciepła monoblok zewnętrzna lub jednostka zewnętrzna pompy ciepła split powinny być ulokowane w miarę możliwości z dala od okien pomieszczeń mieszkalnych. Miejsce trzeba wybrać tak, żeby powietrze po odebraniu od niego energii cieplnej nie było wydmuchiwane w kierunku ściany domu. W zależności od zaleceń producenta minimalna odległość od budynku wynosi od 30 cm do 1,5 m. Miejsce nie może być zagłębione, bo to mogłoby utrudniać przepływ powietrza i w konsekwencji zmniejszać wydajność pompy.
Powietrzna pompa ciepła split czy monoblok?
Szukając komfortowego, niedrogiego w eksploatacji systemu grzewczego, coraz więcej inwestorów zwraca uwagę na powietrzne pompy ciepła. Wśród nich dostępne są urządzenia typu split i monoblok. Czym się różnią? Oba rodzaje pomp ciepła mogą pracować bardzo efektywnie. Zarówno pompa ciepła typu split Vitocal 200-S, jak i monoblokowa Vitocal 250-A, charakteryzują się klasą efektywności energetycznej A++ i zapewniają niskie koszty eksploatacji dzięki wysokiemu współczynnikowi efektywności COP – do 5,0. Zarówno pompa ciepła split, jak i monoblok może być zasilany prądem z fotowoltaiki, co pozwoli maksymalnie zredukować koszty ogrzewania oraz chłodzenia domu. W pompach ciepła typu split układ chłodniczy jest rozdzielony na jednostkę wewnętrzną i zewnętrzną. Łączy się je przewodami z czynnikiem chłodniczym, dlatego do ich instalacji wymagane są uprawnienia F-gazowe. W przypadku monobloków cały układ chłodniczy jest hermetycznie zamknięty w jednej jednostce. Instalator w niego nie ingeruje, dlatego nie musi mieć dodatkowych uprawnień. Hermetycznie zamknięty układ eliminuje też ryzyko popełnienia błędów instalacyjnych i wycieków. Pompy ciepła split wymagają corocznych kontroli szczelności, a pompy ciepła o mocy ponad 10 kW – również założenia tzw. karty produktu. W przypadku pomp ciepła monobloków czynności te nie są wymagane. Należy jednak zabezpieczyć przed zamarzaniem wodę krążącą między budynkiem a jednostką zewnętrzną, na wypadek dłuższej przerwy w dostawie prądu w czasie mrozów.
