Domy ekologiczne po szwajcarsku, czyli sprawdzony przepis na oszczędzanie energii

Dla Szwajcarów najważniejsze jest zadbanie o odpowiedni komfort życia w domu. Jakość powietrza, sprawność ogrzewania, niskie koszty utrzymania – wspólnym mianownikiem tych starań jest ekologia. Dom służy człowiekowi i nie jest wrogiem środowiska. Zobacz, jak buduje się domy ekologiczne w Szwajcarii...

Zobacz galerię 6 zdjęć

Autor: archiwum muratordom

W ekologii i energooszczędności liczy się przede wszystkim koszt użytkowania domu

Ile energii potrzeba na każdego mieszkańca ziemi, by wszystko wokół nas działało zgodnie z naszym trybem życia? Ile energii zużywamy na użytkowanie domu, na przemieszczanie się, pracę, odpoczynek?

Społeczeństwo 2000 W, czyli jak ograniczać zapotrzebowanie na energię...

Średni pobór energii mieszkańca ziemi wynosi obecnie około 17 520 kWh rocznie. Odpowiada to ciągłemu działaniu urządzeń o mocy 2000 W. To tak, jakby silnik tej mocy pracował bez przerwy na potrzeby jednego człowieka. Okazuje się, że tyle energii rocznie wystarcza... ludziom w biednym kraju Afryki. Na potrzeby życiowe przeciętnego Amerykanina potrzeba w ciągu roku 10 000 W! A Szwajcara? 5000 W. Z tego wyliczenia wzięła się idea społeczeństwa 2000 W. W Zurychu, Genewie i Bazylei prowadzone są programy pilotażowe, które mają pokazać, że współczesne społeczeństwo może ograniczyć swój apetyt na energię. Co mają udowodnić? Potencjał oszczędzania. – Świadome społeczeństwo i politycy, konieczne nakłady finansowe i może przestaniemy żyć na koszt przyszłych pokoleń – mówią autorzy programu z Federalnego Instytutu Technologii w Zurychu.

W praktyce? Kiedy spotykamy się z ekologicznie zaangażowanymi architektami, na ich budowy jedziemy komunikacją miejską. I dyrektor, i projektant zostawiają samochód w garażu.

Zobacz galerię 5 zdjęć

Autor: Andrzej T. Papliński

Dom zbudowany z prefabrykowanego szkieletu drewnianego - trwały i energooszczędny

Jak ograniczać zapotrzebowanie na energię? Szwajcarzy radzą:

• dom ma stać w takim miejscu, by domownicy korzystali z autobusu miejskiego lub pociągu, a nie samochodu.
• dom ma być energooszczędny, wyposażony w energooszczędne oświetlenie.
• człowiek powinien ograniczyć swój egoizm w imię dobra środowiska – wakacyjną podróż może odbyć koleją nad najbliższe jezioro albo do miejscowości górskiej, a nie lecieć samolotem na koniec świata.

Mieszkańcy Zurychu podjęli decyzję, że wszystkie nowo budowane budynki miejskie takie jak szkoły, przedszkola, urzędy mają być projektowane z uwzględnieniem idei 2000 W. Domy są szczególnie wdzięcznym tematem obniżania zapotrzebowania na energię. Dom pasywny potrzebuje jedynie 350-500 W rocznie z 2000 W przydzielonych każdemu świadomemu ekologicznie człowiekowi.

Co imponuje w procesie powstawania projektu zgodnego z ideą 2000 W? Ściśle współpracują ze sobą architekt, konstruktor i instalator. Razem wypracowują takie rozwiązania, by były ekologiczne, energooszczędne, ale też opłacalne dla inwestora.

Szwajcarski standard - certyfikat MINERGIE

Jak zmierzyć starania Szwajcarów o to, by dom był przyjazny środowisku i potrzebował jak najmniej energii? W 1998 r. ekologiczne wyzwanie zostało ujęte w certyfikat oceny budynku. Certyfikat ma nazwę MINERGIE – może go zdobyć budynek zarówno nowo budowany, jak i remontowany. Warunkiem zasadniczym jest niski poziom zużycia energii na ogrzewanie.

Certyfikat to znak handlowy przyznawany przez prywatne stowarzyszenie, do którego należy ponad 400 firm i organizacji. MINERGIE wspierają: rząd centralny, władze kantonów, producenci materiałów budowlanych, biura architektoniczne i banki. Są centra doradztwa dla inwestorów i wykonawców, szkolenia i seminaria.

Początkowo była jedna kategoria MINERGIE dla wszystkich budynków. Punkt wyjścia był taki, że dom z certyfikatem ma zużywać 25% mniej energii do ogrzewania niż zwykły. W 2009 r. zaostrzono wymogi co do zapotrzebowania na energię oraz kryteriów ekologicznych (możliwość recyklingu, dźwiękochłonność, jakość powietrzawewnątrz). Aby spełnić normy MINERGIE, zapotrzebowanie na ciepło domu standardowego nie może przekroczyć 38 kWh/(m²rok), dla wyższej kategorii „P” – 30 kWh/(m²rok). Koniecznym warunkiem uzyskania certyfikatu jest wyposażenie domu w rekuperator z odzyskiem ciepła o sprawności co najmniej 80%.

W podstawowym standardzie dom musi też mieć jedno z rozwiązań:

• pompę ciepła z gruntowym wymiennikiem – do ogrzewania i przygotowywania ciepłej wody;
• pompę ciepła powietrzną lub wodną – do ogrzewania i przygotowywania ciepłej wody;
• kocioł do spalania paliw odnawialnych – z automatycznym podajnikiem (najpopularniejszym paliwem są pelety). Dodatkowo musi:
• pozyskiwać ciepło z kolektora;
• korzystać z energii odpadowej z przemysłu albo z biogazu – do ogrzewania i przygotowywania ciepłej wody. Kolejne wymagania: • kompaktowa bryła budynku;
• współczynnik przenikania ciepła dla ścian zewnętrznych nie może przekroczyć: 0,2 W/(m²·K) dla ścian, dachu i podłogi, 1,0 W/(m²·K) dla okien i 1,2 W/(m²·K) dla drzwi zewnętrznych. W praktyce w podstawowym standardzie ściany są ocieplone warstwą 22-24 cm izolacji, w kategorii wyższej „P” jej grubość dochodzi do 40 cm;
• staranny dobór materiałów, które nie emitują toksycznych związków, są energooszczędne w produkcji, mogą być poddane recyklingowi;
• wyposażenie domu w wydajny sprzęt gospodarstwa domowego oraz energooszczędne oświetlenie.

Ważne: określa się w przepisach, że koszt budowy domu z certyfikatem MINERGIE może wzrosnąć do 10%-15%. Certyfikator wprowadza ograniczenie kosztów, bo zbyt duże wydatki przekreśliłyby korzyści ekologiczne i energooszczędne. Racjonalna inwestycja zwraca się w niższych nawet o połowę kosztach użytkowania domu. Pozytywny aspekt społeczny: ceny takich samych domów z certyfikatem i bez różnią się nawet o 10%, oczywiście na korzyść tych z pieczęcią MINERGIE! To duża zachęta dla właścicieli domów. A główny zysk? Niskie koszty użytkowania domu.