Czy warto robić opaskę wokół domu? Z czego najlepiej wykonać opaskę wokół domu?
Jak wybierać produkty i materiały potrzebne do budowy domu? Czym się kierować w wyborze, jeśli szukamy dobrej jakości i dopasowania do naszych potrzeb? Sprawdź, z czego najlepiej wykonać opaskę wokół domu.
Autor: Tomasz Zakrzewski, projekt: Rafał Paszenda
We współczesnej architekturze znaczenie ma każdy detal. Żeby opaska wokół domu nie przyciągała wzroku, zaciera się jej granice - staje się integralnym elementem nawierzchni. Często łączy się zarówno ich funkcje, jak i materiały
Spis treści
- Czy warto robić opaskę wokół domu?
- Opaska wokół domu z betonu to błąd
- Funkcje opaski wokół domu
- Opaska wokół domu z drobnego kruszywa
- Opaska wokół domu z kostki brukowej
- Opaska wokół domu z płyt chodnikowych
- Uwaga na spadek i humus
- Jaka podbudowa opaski wokół domu?
- Poziom obrzeża opaski
- Ważna dylatacja, czyli szczelina dylatacyjna
Czy warto robić opaskę wokół domu?
Żeby zrozumieć znaczenie robienia opaski wokół domu, trzeba sobie zdać sprawę z tego, jak na ściany domu oddziałuje woda opadowa. Podczas topnienia śniegu albo opadów deszczu woda wsiąka w grunt. Gdy jest on przepuszczalny, jej nadmiar migruje aż do warstwy, w której znajdują się wody gruntowe. Ale w gruntach spoistych woda i wilgoć mogą zalegać wokół ścian podziemnych. Aby temu zapobiegać, często robi się wokół fundamentów drenaż opaskowy.
W sprzyjających warunkach wilgoć z gruntu może też odparowywać do atmosfery, dlatego ważne jest, żeby opaska wokół budynku tego nie blokowała.
Opaska wokół domu z betonu to błąd
Dawniej, by chronić grunt wokół fundamentów przed wodą opadową, robiono szczelne opaski z betonu. Mieszankę układano na styk z cokołem. Choć przez nawierzchnię betonową (zwłaszcza ułożoną ze spadkiem od budynku) rzeczywiście woda prawie nie przesiąkała do gruntu, to jednak ta, która z niej spłynęła oraz woda wypływająca z rur spustowych wnikały w glebę tuż przy opasce. Rozchodząca się w gruncie wilgoć dostawała się także pod opaskę, ale przez betonową barierę nie mogła odparować. Strefa gruntu wokół ścian fundamentowych bezpośrednio pod opaską była więc stale wilgotna. W domach z podpiwniczeniem prowadziło to często do pojawiania się wilgoci, a nawet grzyba na wewnętrznej powierzchni ścian. W betonie często pojawiały się szczeliny, zwłaszcza na styku z domem, powodowane ruchami zamarzającego i rozmarzającego gruntu, przez które woda dostawała się pod opaskę, co prowadziło do wzrostu zawilgocenia gruntu i sąsiadujących z nim ścian.
Funkcje opaski wokół domu
Aby chronić ściany przed wodą i wilgocią, trzeba pokryć je warstwą hydroizolacyjną. Opaska odgrywa głównie rolę estetyczną i ułatwia utrzymanie dolnego pasa elewacji (cokołu) w czystości. Chodzi tu przede wszystkim o brud unoszony z gruntu przez odbijające się od niego krople deszczu. Opaskę wykonuje się z materiałów, które nie utrudniają wysychania gruntu, takich jak: kostki brukowe, kruszywo, czasem płyty chodnikowe. Może także pełnić funkcję komunikacyjną, wtedy trzeba odpowiednio dobrać jej szerokość, a także materiał, uwzględniając zarówno wygodę, jak i obciążenie użytkowe. Tam, gdzie stanowi jedynie odcięcie elewacji od trawnika, najczęściej ma 40-60 cm. Jeśli chce się ją wykorzystywać jako chodnik, trzeba ją poszerzyć przynajmniej do 80-90 cm. Szerokość warto dopasować do modułu wybranych kostek lub płyt, aby nie przycinać skrajnych elementów, dzięki czemu ograniczy się odpady oraz zracjonalizuje koszty materiału i robocizny.
Opaska wokół domu z drobnego kruszywa
Ten materiał jest chętne wykorzystywany zarówno na opaskę, jak i do ozdobnego wykańczania powierzchni w ogrodzie, a nawet dna oczka wodnego, ponieważ wygląda naturalnie i doskonale wtapia się w otoczenie. Do wykonania opaski można wykorzystać żwir, grys albo tłuczeń. Rodzaj kruszywa wpływa zarówno na efekt wizualny, jak i na cechy użytkowe nawierzchni. Żwir to kruszywo naturalne o zaokrąglonych brzegach pochodzenia rzecznego lub polodowcowego. Jest dostępny w kilku frakcjach, najczęściej są wykorzystywane te o ziarnach wielkości od 4 do 32 mm. Im bardziej zróżnicowana wielkość ziaren, tym łatwiej je zagęścić. Jednak zaokrąglone brzegi żwiru (zwłaszcza rzecznego) sprawiają, że ziarna źle się klinują. Więc jeśli opaska ma być również wykorzystywana jako utwardzona ścieżka, lepiej użyć kruszywa o kanciastych ziarnach, czyli grysu. Jest to kruszywo łamane, powstające w wyniku rozdrobnienia skał. Ziarna mają ostre krawędzie i nieregularny kształt, dzięki czemu łatwo się klinują.
Żeby ograniczyć przerastanie chwastów przez opaskę żwirową i zapobiec mieszaniu się kruszywa z gruntem, układa się je na geowłókninie, włókninie czarnej lub ściółkującej. Choć ze względów użytkowych wystarczy zaledwie kilkucentymetrowa warstwa kruszywa, to z uwagi na to, że po jakimś czasie mogłyby pojawić się prześwity włókniny, warto ułożyć przynajmniej 10-centymetrową warstwę żwiru. Istotne też jest odpowiednie ustabilizowanie krawędzi opaski, aby kruszywo nie przesypywało się na trawnik lub rabaty z roślinami. Można to zrobić na kilka sposobów – krawężnikiem, kostką brukową albo palisadą.
- Zobacz również: Usługi geodezyjne - zakres i ceny. Geodeta na budowie
Opaska wokół domu z kostki brukowej
To różnego rodzaju drobnowymiarowe elementy wykonane z kamienia naturalnego bądź z betonu. Najczęściej spotykane kostki kamienne mają formę granitowych, głównie w kolorze szarym, sześcianów lub prostopadłościanów. Dostępne są także czarne kostki bazaltowe. Znacznie bogatszą ofertę mają kostki betonowe. Można znaleźć wśród nich zarówno takie o geometrycznych kształtach i gładkiej powierzchni, oraz imitujące stary bruk, przypominające wyglądem kamień, jak i takie o nieregularnej powierzchni, jakby niedokładnie ociosane, z poobijanymi brzegami. Górna powierzchnia betonowego bruku bywa pokrywana naturalnym kruszywem (na przykład kwarcem, granitem, bazaltem), a po poddaniu wyrobów obróbce – śrutowaniu, płukaniu – zyskuje chropowatą, kamienną strukturę. Do wykonania opaski można wybrać kostki o najmniejszej grubości – 4 cm, które są przeznaczone do utwardzania ścieżek pieszych. Ale gdy tym materiałem wykańcza się również nawierzchnię podjazdu, wówczas wszędzie układa się zwykle kostki grubsze – 6-centymetrowe.
Opaska z kostki brukowej jest znacznie łatwiejsza w utrzymaniu niż ta z kruszywa. Dość łatwo zmieść lub zmyć z niej choćby opadające jesienią liście.
Opaska wokół domu z płyt chodnikowych
Najpopularniejsze są te produkowane z betonu. Choć kojarzą się raczej z przestrzenią publiczną, z powodzeniem są wykorzystywane do wykańczania tarasów, nawierzchni, a także na opaski wokół domu, które płynnie się z nimi łączą.
Dzięki znacznie większym wymiarom niż kostki brukowe są szybkie w układaniu. Do wyboru są płyty w wielu wymiarach, na przykład kwadratowe 50 x 50 cm i mniejsze 35 x 35 cm, a także prostokątne 50 x 25 cm. Płyty chodnikowe chętnie łączy się z kostką brukową, a także z kruszywem. Ich geometryczne linie dobrze się wpisują w nowoczesną, oszczędną w formie architekturę.
Uwaga na spadek i humus
Opaska powinna być ukształtowana z minimum dwuprocentowym spadkiem na zewnątrz, aby woda opadowa nie tworzyła na niej kałuż, lecz spływała grawitacyjnie na bok. Dzięki spadkowi padające na opaskę krople deszczu rozpryskują się na zewnątrz, a nie w stronę elewacji. Ten spadek kształtuje się w każdej z wykonywanych warstw, począwszy od rodzimego podłoża. Niezależnie od wybranego rozwiązania materiałowego, zawsze z miejsca, w którym układa się opaskę, trzeba usunąć humus. Zwykle i tak go tam nie ma, bo opaskę układa się na powierzchni zagęszczonego gruntu, którym wypełniło się wykopy wokół fundamentów.
Jaka podbudowa opaski wokół domu?
Od tego, jak i z czego są wykonane warstwy pod nawierzchnią opaski, zależy jej trwałość i przepuszczalność dla wody. Aby opaska chroniła elewację przed zawilgoceniem, jej powierzchnia musi się znaleźć niżej niż górna krawędź izolacji pionowej ułożonej na ścianach fundamentowych. Z kolei ze względu na zaleganie śniegu najlepszym rozwiązaniem jest utworzenie na ścianach przynajmniej 30-centymetrowej strefy cokołowej. Aby nawierzchnia z płyt i kostek równo osiadała, robi się pod nimi odpowiednio zagęszczoną podsypkę piaskową. Taką podsypkę można też wykonać pod opaskę z kamieni ozdobnych. Niektórzy zalecają ułożenie jej na gruncie i dopiero rozłożenie geowłókniny – wtedy łatwiej zachować jej idealnie gładką powierzchnię i dokładność zakładów poszczególnych arkuszy. Inni natomiast preferują układanie 5-10-centymetrowej podsypki piaskowej na włókninie, żeby dobrze ją przykryć i zapewnić warstwę drenażową pod kruszywem ozdobnym. Aby ziarna kruszywa nie mieszały się z piaskiem, górna warstwa ma wówczas grubość 15 cm. Podsypka układana pod opaskę kamienną nie musi być zagęszczana.
- Dowiedz się więcej: Jakie instalacje pod fundamenty? Sprawdź, co przed wylaniem fundamentów trzeba zaplanować
Poziom obrzeża opaski
Żeby opaska przez lata zachowała swój pierwotny kształt, powinno się ustabilizować jej boczną krawędź. Niezależnie od tego, w jaki sposób się to robi, obrzeże nie może utrudniać spływu wody z opaski. W przypadku stosowania obrzeży betonowych na krawędzi nawierzchni z kostki ważne jest, żeby górna krawędź krawężnika nie wystawała powyżej płaszczyzny kostki, lecz była zlicowana z niższą krawędzią na jej brzegu, a nawet obniżona o 0,5 cm. Jeśli natomiast taki krawężnik wykonuje się przy opasce z kruszywa, górna krawędź obrzeża powinna się znaleźć około 2 cm powyżej poziomu kamieni. Zabezpieczy to kamienie przed nanoszeniem na nie błota, a nieutwardzoną nawierzchnię przed przesypywaniem się ziaren kruszywa.
Aby obrzeże było stabilne, warto od zewnętrznej strony obłożyć je chudym betonem.
Ważna dylatacja, czyli szczelina dylatacyjna
Opaska z płyt lub kostek brukowych nie może dolegać do ściany, bo nawet jej nieznaczne ruchy termiczne czy te występujące pod wpływem obciążenia (jeśli opaska pełni też funkcję chodnika) mogłyby zniszczyć izolację pionową ułożoną na ścianie fundamentowej. Szczelina dylatacyjna powinna mieć grubość 1-2 cm i po ułożeniu nawierzchni być wypełniona piaskiem. Czasem izolacja pionowa jest osłonięta folią kubełkową, która umożliwia odprowadzanie wilgoci z powierzchni ściany do atmosfery i zapewnia odpowiedni dystans między opaską a hydroizolacją.
- Przejdź do galerii: Opaska z kostki betonowej – krok po kroku
Autor: Tomasz Zaborowicz
1. Wyznaczamy szerokość opaski, uwzględniając rozmiar kostek i wzór, jaki mają tworzyć. Pozwoli to ograniczyć konieczność docinania elementów nawierzchni do minimum. Nie wolno zapomnieć o tym, że kostek nie układa się na styk, lecz pozostawia między nimi spoiny szerokości 2-5 mm, zależnie od typu kostki
