Odnawialne Źródła Energii (OZE) - tego chcą Polacy! Skąd czerpać darmową energię?

Najnowszy sondaż IBRiS dla "Rzeczpospolitej" nie pozostawia złudzeń - większość Polaków jest za OZE. Co trzeba wiedzieć o odnawialnych źródłach energii? Z jakich możesz korzystać w domu już teraz? Skąd wziąć pieniądze na dofinansowanie do OZE?

Odnawialne źródła energii mają zarówno niekwestionowane zalety, jak i rozmaite ograniczenia. Jednak upowszechnienie OZE to jedyny znany obecnie sposób zmniejszenia negatywnego oddziaływania na środowisko dostępnych źródeł ciepła i nadmiernego zużywania kurczących się w szybkim tempie zasobów naturalnych.

W dobie kryzysu energetycznego i drastycznie wysokich cen energii kluczowe stają się rozwiązania budujące niezależność i bezpieczeństwo energetyczne. Wojna w Ukrainie spowodowała nie tylko szok w Europie, ale wywarła duży wpływ na sytuację gospodarczą kontynentu, poczynając od węglowodorów, poprzez rynek energii, a na żywności kończąc. Unia Europejska zdała sobie sprawę, że bezpieczeństwo energetyczne trzeba budować na nowo w oparciu o inne surowce niż dotychczas, stąd inicjatywy stawiające na rozwój źródeł OZE i zwiększanie efektywności energetycznej.

Spis treści

1. Inwestycja w Odnawialne Źródła Energii (OZE)
2. Kolektory słoneczne. Odnawialne źródła energii w domu
3. Panele fotowoltaiczne. Inwestycja w OZE
4. Pompy ciepła idealne odnawialne źródła energii
5. Kotły na biomasę jako urządzenia OZE
6. Przydomowe elektrownie wiatrowe to najmniej popularne odnawialne źródła energii
7. Jakie dofinansowanie do OZE można dostać w 2022?
8. Ulga termomodernizacyjna na OZE
9. Dofinansowanie na OZE z programu Czyste powietrze
10. Wniosek na dofinansowanie na odnawialne źródła energii
11. Dofinansowanie do OZE. Dopłata do fotowoltaiki z programu Mój prąd
12. Dotacja do pomp ciepła z programu Moje ciepło

Inwestycja w Odnawialne Źródła Energii (OZE)

Jeszcze całkiem niedawno odnawialne źródła energii były postrzegane jako droga fanaberia zamożnych ekofanatyków. W ostatnich latach, głównie za sprawą zmian w wymaganiach odnośnie do energooszczędności nowo budowanych domów, a także dzięki rosnącej świadomości ekologicznej inwestorów, zaczęło się to zmieniać. Bardziej niż kiedyś przeszkadza nam smog, a przynajmniej coraz powszechniej i głośniej się do tego przyznajemy. Dym z komina większości z nas nie kojarzy się już z sielskim klimatem dziecięcego rysunku, którego był nieodzownym elementem, ale z pyłami zawieszonymi czy benzo(a)pirenem, które z każdym oddechem przenikają do układu krwionośnego i oddechowego. Inwestycje w OZE, a zwłaszcza zastępowanie nimi starych, najbardziej zanieczyszczających środowisko i najmniej efektywnych urządzeń grzewczych, mogą to skutecznie ograniczyć. Znaczące podwyżki cen konwencjonalnych nośników energii oraz możliwość skorzystania z dotacji (niestety wciąż skromnych w porównaniu z innymi krajami) na zakup odnawialnych źródeł energii zapewne skłonią wielu inwestorów, także takich, którzy dotychczas traktowali OZE z rezerwą, do spojrzenia na nie nieco bardziej przychylnym okiem.

Kolektory słoneczne. Odnawialne źródła energii w domu

Wśród urządzeń przetwarzających energię ze źródeł odnawialnych w taki sposób, by dało się ją spożytkować do zaspokojenia potrzeb energetycznych indywidualnych odbiorców, najbardziej popularne są dziś pompy ciepła, kotły na biomasę i kolektory - zamieniające ekoenergię w ciepło, a także panele fotowoltaiczne i wiatraki - wytwarzające z niej energię elektryczną.

Przeczytaj: Kolektory do podgrzewania wody - jak działają i czy to się opłaca?

Jako pierwsze w naszym kraju sporą popularność zyskały kolektory słoneczne. Wielu inwestorów zdecydowało się na zainstalowanie ich dzięki lokalnym dotacjom wspierającym inwestycje w instalacje solarne - głównie w celu zyskania wygodnego źródła ciepła do podgrzewania wody użytkowej w domach ogrzewanych kotłami na paliwa stałe albo obniżenia kosztów jej podgrzewania i ogrzewania domu kotłem na paliwo kopalne (olej opałowy, gaz płynny, gaz ziemny). Kolektory najlepiej sprawdzają się w bardziej nasłonecznionych rejonach świata, na przykład na południu Europy, ale nawet w naszym klimacie warto się nimi zainteresować, choć nie są pozbawione wad. W okresie od późnej wiosny do wczesnej jesieni wydają się być rozwiązaniem doskonałym, ale na zimę niezbędne jest jeszcze inne źródło energii, bo ciepła z kiepsko nasłonecznionych modułów może nie wystarczyć nawet do podgrzewania wody użytkowej, a tym bardziej ogrzewania domu.

Panele fotowoltaiczne. Inwestycja w OZE

Fotowoltaika to skuteczna inwestycja w OZE. Panele fotowoltaiczne przetwarzają promieniowanie słoneczne i też montuje się je na dachu, jednak energia elektryczna, którą wytwarzają, ma bardziej uniwersalne zastosowanie niż ta z kolektorów słonecznych. Można nią zasilać zainstalowane w domu dowolne urządzenia elektryczne, wliczając te służące bezpośrednio do ogrzewania, ale też spożytkować pośrednio do produkcji ciepła, na przykład w zasilanych energią elektryczną pompach ciepła. Przeczytaj też: Jak rozpoznać panele fotowoltaiczne niskiej jakości? Wybieramy moduły PV

Pompy ciepła idealne odnawialne źródła energii

Niemal idealnym zamiennikiem tradycyjnych źródeł ciepła, ale odnawialnym, są pompy ciepła. Mogą zasilać instalację c.o., a po podłączeniu zasobnika - także podgrzewać wodę użytkową w domowej instalacji. Główną przeszkodą w bardziej powszechnym stosowaniu pomp ciepła są wysokie koszty inwestycyjne i kapryśna aura. Przeczytaj też: Ile zapłacisz za ogrzewanie pompą ciepła?

Kotły na biomasę jako urządzenia OZE

Ponieważ biomasa jest zaliczana do grupy źródeł energii, których zasoby, przynajmniej w pewnym stopniu, są odbudowywane, w grupie urządzeń OZE znalazły się też kotły opalane biomasą. W domowych paleniskach najczęściej spala się biomasę w postaci drewna opałowego lub pelletów produkowanych z drewnianych trocin. Biomasa zawiera znacznie mniej szkodliwych substancji (głównie siarki) niż paliwa kopalne, a podczas spalania wydziela tylko tyle dwutlenku węgla, ile tworząca ją roślina przetworzyła podczas wzrostu.

Przydomowe elektrownie wiatrowe to najmniej popularne odnawialne źródła energii

Energia z wiatru jest ekologiczna, przyjazna dla środowiska naturalnego i można ją wykorzystywać w instalacjach indywidualnych, ale przydomowe elektrownie wiatrowe nie zyskały takiej popularności jak inne odnawialne źródła energii. Zainteresowanie nimi jest niewielkie ze względu na wysokie koszty instalacji, zmienną i trudną do oszacowania ilość produkowanej energii, uciążliwość dla otoczenia i wreszcie względy estetyczne. Programy wsparcia inwestycji w OZE ze środków publicznych nie przewidują dopłat do indywidualnych elektrowni wiatrowych, przez co ich zakup jest mniej opłacalny niż innych urządzeń. Mogą jednak służyć jako dodatkowe źródło energii, pozwalające w pewnym stopniu uniezależnić się od lokalnego dystrybutora energii elektrycznej.

Przeczytaj też: Przydomowa elektrownia wiatrowa - czy zapewni prąd dla domu?

Przydomowe elektrownie wiatrowe mają stosunkowo niewielką moc i ze względu na zmienne warunki atmosferyczne nie działają wystarczająco stabilnie, by produkować prąd w ilości w pełni zaspokajającej potrzeby gospodarstwa domowego. Wytworzoną energię elektryczną można zużywać na bieżąco do zasilania domowych sprzętów, ograniczając w ten sposób pobór prądu z sieci elektroenergetycznej, albo magazynować w akumulatorach, bo nie ma - jak w przypadku instalacji fotowoltaicznych - systemowego programu odprowadzania energii do sieci i „odbierania” w okresach zwiększonego zapotrzebowania. To zapewne jeden z powodów niewielkiego zainteresowania elektrowniami wiatrowymi.

Jakie dofinansowanie do OZE można dostać w 2022?

Odnawialne źródła energii są jak na razie droższe od źródeł konwencjonalnych, zwłaszcza tych najprostszych, a przez to również najbardziej szkodliwych dla środowiska. Dla wielu inwestorów inwestycja w urządzenia wykorzystujące odnawialne źródła energii jest zbyt kosztowna, nawet jeśli leży im na sercu pogarszający się stan naszej planety i wierzą, że dzięki odnawialnym źródłom energii mogliby jej ulżyć, a do tego znacznie ograniczyć swoje wydatki na eksploatację domu. Zanim więc kupimy odnawialne źródła energii i zamówimy ich montaż, warto sprawdzić, jakie są sposoby na obniżenie ich kosztu i uzyskanie dofinansowania. Poniżej opisujemy aktualne programy dofinansowania do OZE.

Ulga termomodernizacyjna na OZE

Ulga termomodernizacyjna to dobry sposób na uzyskanie dopłaty do OZE. W jej ramach można odliczyć od podstawy opodatkowania między innymi koszt całkowitej bądź częściowej zamiany źródeł energii na odnawialne w istniejącym (czyli oddanym do użytkowania) domu jednorodzinnym. Ulgą objęte są wydatki na kupno, montaż i uruchomienie pompy ciepła, kolektora słonecznego i ogniw fotowoltaicznych oraz kotła na biomasę spełniającego co najmniej wymagania Ekoprojektu. Kwota odliczenia nie może przekroczyć 53 000 zł dla wszystkich realizowanych przez jednego podatnika przedsięwzięć termomodernizacyjnych (łącznie we wszystkich budynkach, których jest właścicielem lub współwłaścicielem). Maksymalna korzyść to 16 960 zł (gdy wydatki zmieszczą się w dochodzie podlegającym 32-procentowej stawce podatku).

Dofinansowanie na OZE z programu Czyste powietrze

Dotacja z programu „Czyste powietrze” może być wykorzystana na inwestycję w odnawialne źródła energii. To program zarządzany przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Żeby uzyskać dotację, trzeba zdemontować w użytkowanym domu stare urządzenie grzewcze na paliwo stałe i zamontować w jegomiejsce pompę ciepła albo inne nowoczesne źródło ciepła oraz ewentualnie dodatkowo mikroinstalację fotowoltaiczną, bądź docieplić budynek. Na udział w programie mają jednak szansę jedynie osoby o ograniczonych dochodach:

• o podstawowy poziom dofinansowania - łącznie do 30 000 zł - może wnioskować osoba, której dochód roczny nie przekracza 100 tys. zł (nie mają znaczenia dochody innych członków gospodarstwa domowego);
• podwyższony poziom dofinansowania, sięgający w sumie 37 000 zł, przysługuje wtedy, gdy miesięczny dochód na jedną osobę w gospodarstwie domowym wnioskodawcy nie przekracza 1564 zł (w rodzinie jednoosobowej - 2189 zł). Jeśli wnioskodawca prowadzi pozarolniczą działalność gospodarczą, to w roku poprzedzającym złożenie wniosku nie mógł uzyskać przychodu wyższego niż 30-krotność minimalnego wynagrodzenia za pracę (84 tys. zł dla wniosków składanych w 2022 r.);
• najwyższy poziom dofinansowania - do 69 000 zł - jest przewidziany w sytuacji, gdzie przeciętny dochód na członka gospodarstwa domowego nie przekracza 900 zł (1260 zł w gospodarstwie jednoosobowym), albo w przypadku osób, które pobierają zasiłek stały, okresowy, rodzinny lub specjalny opiekuńczy. Przy podwyższonym i najwyższym poziomie dofinansowania można też skorzystać z opcji wypłaty części lub całości dotacji na rachunek bankowy wykonawcy (tak zwanej dotacji z prefinansowaniem), co pozwala podnieść dotację o dodatkowe 10 tys. zł (czyli maksymalnie do kwoty 47 000 lub 79 000 zł) .

Przeczytaj też: Program Czyste Powietrze Plus - ile wynosi dofinansowanie? Gdzie złożyć wniosek?

Dofinansowanie na poszczególne urządzenia nie może przekroczyć limitu wskazanego w regulaminie programu. Przykładowo może sięgać:

• 3000 zł (30% kosztów) w podstawowym, 6000 zł (60%) w podwyższonym i 9000 zł (90%) w najwyższym poziomie dofinansowania - na powietrzną pompę ciepła;
• odpowiednio 20 250 zł (45%), 27 000 zł (60%) i 40 500 zł (90%) - na gruntową pompę ciepła;
• odpowiednio 9000 zł (45%), 12 000 zł (60%) lub 18 000 zł (90%) - na kocioł na pellety drzewne o podwyższonym standardzie;
• 5000 zł (50%) przy podstawowym i podwyższonym poziomie dofinansowania i 9000 zł (90%) przy najwyższym – na mikroinstalację fotowoltaiczną.

Wniosek na dofinansowanie na odnawialne źródła energii

Wniosek o udzielenie dotacji na odnawialne źródła energii składa się na stronie internetowej właściwego wojewódzkiego funduszu ochrony środowiska. Można też skorzystać z tak zwanej ścieżki bankowej: zaciągnąć kredyt na termomodernizację z dotacją przeznaczoną na jego częściową spłatę (listę banków uczestniczących w programie znajdziemy na stronie czystepowietrze.gov.p) – nie dotyczy to jednak najwyższego poziomu dofinansowania.

Dofinansowanie do OZE. Dopłata do fotowoltaiki z programu Mój prąd

W 2022 r. można skorzystać z dofinansowania do OZE w ramach czwartej edycji programu „Mój prąd”. W poprzedniej edycji dotację w wysokości 3000 zł mogli otrzymać prosumenci, którzy zamontowali na swoim domu (lub obok niego) panele fotowoltaiczne o mocy od 2 do 10 kW, w celu wytwarzania energii na własne potrzeby, i zawarły z przedsiębiorstwem sieciowym umowę regulującą wprowadzanie wytwarzanej energii do sieci.W nowej odsłonie programu pojawiły się dodatkowe dotacje na urządzenia i rozwiązania zwiększające autokonsumpcję wytworzonego prądu: magazyny energii, systemy zarządzania energią w gospodarstwie domowym, ładowarki do samochodów elektrycznych. Zmiana ta jest powiązana z nowymi zasadami rozliczania prosumentów, które weszły w życie od 1 kwietnia 2022 r. i dotyczą instalacji oddanych do użytku od tej daty.

Sprawdź szczegóły: Program „Mój prąd” 4.0 w 2022 r. - wysokość dofinansowania i rozszerzenie dotowanych inwestycji

Mój prąd wysokość dopłat:

• dofinansowanie tylko mikroinstalacji PV – do 4000 zł,
• dofinansowanie mikroinstalacji PV przy zakupie innych elementów – do 5000 zł,
• dofinansowanie do magazynu ciepła - do 5000 zł,
• dofinansowanie do magazynu energii elektrycznej – do 7500 zł,
• dofinansowanie na zintegrowane z urządzeniami inteligentne systemy zarządzania energią (HEMS/EMS) – do 3000 zł.

Dotacja do pomp ciepła z programu Moje ciepło

Moje ciepło to program NFOŚiGW, który w 2022 r. Dopłaty dotyczą zakupu i montażu pomp ciepła w nowych domach o podwyższonym standardzie energetycznym:

• EP na poziomie maksymalnie 63 kWh/m2 na rok w pierwszym roku funkcjonowania programu,
• 55 kWh/m2 na rok w kolejnych latach.

W obecnie budowanych domach współczynnik ten nie może przekraczać 70 kWh/m² na rok. Dofinansowanie ma być zatem przyznawane wyłącznie właścicielom domów świetnie ocieplonych i wykorzystujących energię odnawialną. Można będzie uzyskać:

• maksymalnie 7000 zł na powietrzną pompę ciepła lub
• 21 000 zł – na gruntową (ale tylko do 30% kosztów inwestycji).
• Posiadacze kart Dużej Rodziny (jest co najmniej troje dzieci) będą mogli liczyć na wyższe dofinansowanie – do 45% kosztów.

Co ważne, z „Mojego Ciepła” mają korzystać również osoby, które kupiły pompę ciepła przed wejściem programu, jeszcze w 2021 r.