Spis treści
- Czyste powietrze – turbulencje
- Przedsiębiorcy nie chcą być traktowani jak złodzieje
- Czyste powietrze 2025 w pytaniach i odpowiedziach
- Czyste powietrze 2025 - jakie jest zainteresowanie?
- Jak działają mechanizmy weryfikujące?
- Gminne punkty konsultacyjne i operatorzy - ocena
- Czy zaobserwowano potrzebę kolejnych korekt programu?
Jeszcze w październiku 2024 r. na konferencji poświęconej 35-leciu działalności NFOŚiGW program „Czyste powietrze” wymieniany był na czele największych osiągnięć tej publicznej instytucji finansowej. Nagle w listopadzie niemal bez zapowiedzi został zawieszony. Powodem była potrzeba wprowadzenia bardzo istotnych zmian, które miały wprowadzić zaostrzenie weryfikacji wniosków. Opracowane zostały nowe zasady, ale w międzyczasie realizowane były także wnioski, które wpłynęły przed zawieszeniem. I tu zaczęły się problemy. Fundusz zaczął bardziej rygorystycznie je rozpatrywać. To zrodziło problemy zarówno dla beneficjentów, jak też wykonawców. Informacje o problemach podziałały zniechęcająco na kolejnych potencjalnych uczestników programu. Na razie wniosków jest o wiele mniej niż w poprzednich edycjach, choć ich liczba z tygodnia na tydzień rośnie.
Czyste powietrze – turbulencje
Zawieszenie programu spowodowało bardzo poważne konsekwencje dla osób, które złożyły wnioski przez tym terminem i czekały na rozpatrzenie lub przechodziły przez kolejne fazy wypłat dofinansowania. Jak wynika z wielu postów na portalach społecznościowych, część osób skarży się na mniejsze kwoty dofinansowania. Na zawieszenie ciągłości wpłat skarżą się firmy wykonawcze - zwracają też uwagę na odrzucanie wniosków z błahych powodów czy niejednolitą interpretację kosztów kwalifikowanych.
Wiele kontrowersji budzi w nowej wersji programu wymóg posiadania nieruchomości przez co najmniej trzy lata. Wyłączyło to z możliwości uzyskania pomocy w ramach programu osoby, które kupiły dom niedawno i od razu zmuszone są rozpocząć jego termomodernizację. Często jednak nie mają na to funduszy, a brak inwestycji przyczynia się do konieczności ponoszenia znacznych kosztów na ogrzewanie, a dodatkowo wpływa na zanieczyszczenie środowiska z powodu starych urządzeń grzewczych.
Przedsiębiorcy nie chcą być traktowani jak złodzieje
Omówieniem kryzysowej sytuacji przedsiębiorstw realizujących program „Czyste Powietrze”, w związku z zaległościami w wypłatach środków przez Wojewódzkie Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, zajmowała się już sejmowa komisja ochrony środowiska, zasobów naturalnych i leśnictwa. Hasłem przedsiębiorców na to spotkanie był slogan „Czyste powietrze – nieczysta gra”. Zaległości dla niektórych firm wykonawczych sięgały kilkudziesięciu milionów złotych, a opóźnienia nawet półtora roku.
Strona rządowa reprezentowana przez panią minister Paulinę Henig-Kloskę po raz kolejny przywołała przykłady nadużyć, w tym zawyżania kosztów przez przedsiębiorców. Podane przykłady są oczywiście kuriozalne, ale przedsiębiorcy uważają, że był to margines wszystkich transakcji. Wyrazili także opinię, że na podstawie tych złych praktyk nie można rzucać oszczerstw na całe środowisko instalatorów i traktować wszystkich jak złodziei i oszustów. Niestety po zawieszeniu programu w listopadzie taki przekaz popłynął do opinii publicznej i upowszechnił się.
Przedsiębiorcy podkreślali, że choć wykonali remonty zgodnie z umowami, nie otrzymali zapłaty, co prowadzi ich firmy do utraty płynności finansowej. Konsekwencje nieprawidłowości spadły głównie na uczciwych wykonawców. Co ciekawe, w niektórych regionach wypłaty realizowane są płynnie, w innych wypłaty nie przychodzą przez wiele miesięcy.
Czyste powietrze 2025 w pytaniach i odpowiedziach
Program Czyste powietrze jest jednak skazany na sukces ze względu na skalę potrzeb w Polsce. Świadczą o tym choćby wzrastające w niektórych miejscach naszego kraju poziomy zanieczyszczenia powietrza bijące kolejne rekordy. W związku z faktem, że nowa edycja programu działa już prawie 3 miesiące można pokusić się o podsumowanie. Zadaliśmy w związku z tym kilka pytań NFOŚiGW. Odpowiedzi cytujemy poniżej.
Czyste powietrze 2025 - jakie jest zainteresowanie?
Według danych przypadających na 6.06.2025 r. w ramach nowej odsłony programu Czyste Powietrze, w aktualnej edycji na ponad 6 tys. złożonych wniosków rozpatrzonych zostało 960, z czego 782 pozytywnie, a 178 zostało odrzuconych jako niespełniających wymagania programu; jednocześnie 77 wnioskodawców wycofało wniosek przed podjęciem przez WFOŚiGW decyzji o dofinansowaniu. Zainteresowanie programem rośnie z tygodnia na tydzień.
Jak działają mechanizmy weryfikujące?
Wprowadzone w nowym programie Czyste Powietrze mechanizmy weryfikujące – w tym wymóg 3-letniej własności nieruchomości, obowiązkowy audyt energetyczny, kryterium dochodowe, system operatorów i racjonalizacja wydatków – oceniamy jako skuteczne i służące transparentności przyznawania dofinansowań. Mechanizmy te z pewnością poprawiają jakość wniosków. Dodatkowo dzięki tym wymaganiom już na etapie oceny wniosków jesteśmy w stanie zapobiec nieprawidłowościom, które miały miejsce w poprzedniej edycji programu.
Gminne punkty konsultacyjne i operatorzy - ocena
Gminne punkty konsultacyjne oraz operatorzy odgrywają kluczową rolę w wspieraniu beneficjentów programu Czyste Powietrze. Stanowią one pierwsze źródło informacji dla mieszkańców i zapewniają bezpłatną, rzetelną pomoc. Obecnie działa ponad 2 tysiące gminnych punktów konsultacyjno-informacyjnych, a niemal połowa gmin w Polsce podjęła się roli operatora – według stanu na 11 czerwca 2025 r. podpisano 1129 porozumień operatorskich, a dodatkowo rolę operatora pełni 16 WFOŚiGW. Rozbudowana infrastruktura wsparcia umożliwia skuteczne dotarcie do mieszkańców i zwiększa efektywność programu. Choć program operatorski ruszył niedawno, to już około 30 proc. wniosków w nowym naborze składanych jest przez operatorów.
Czy zaobserwowano potrzebę kolejnych korekt programu?
Pierwsze miesiące funkcjonowania nowej edycji programu Czyste Powietrze potwierdzają skuteczność wdrożonych reform. Nowe zasady, takie jak obowiązkowy audyt energetyczny, podniesione standardy inwestycji oraz aktywna rola operatorów, znacząco zwiększyły przejrzystość, ograniczyły nadużycia i skierowały pomoc do najbardziej potrzebujących. Program działa sprawnie i cieszy się rosnącym zainteresowaniem. Głównym wyzwaniem na przyszłość pozostaje zapewnienie długofalowego finansowania.
Zobacz także: Czy to najdziwniejsze domy w Polsce? Zaskakują, przyciągają wzrok, skłaniają do refleksji
