Warunki techniczne jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie - 2021

Nowe Warunki techniczne jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie obowiązują od stycznia 2021 r. Zmiany w warunkach technicznych to ostatni etap zaostrzania norm dotyczących charakterystyki energetycznej budynków, zmierzający do minimalizacji zużycia energii elektrycznej w budownictwie w krajach Unii Europejskiej.

Rozporządzenie Ministra Infrastruktury i Budownictwa w sprawie warunków technicznych, którym powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie, zwane krócej warunkami technicznymi - to zbiór przepisów będących podstawą działania projektantów, wykonawców oraz producentów materiałów budowlanych. Proces systematycznego zwiększania efektywności energetycznej w budownictwie zakładał trzy etapy wprowadzania zmian w przepisach rozporządzenia – wchodziły one w życie kolejno w latach 2014, 2017 i 2021.

Dzięki takiemu rozciągnięciu w czasie branża budowlana mogła dokładnie zapoznać się z planowanymi zmianami i spokojnie na nie przygotować. Nowe zasady budowania przynoszą znaczące, potwierdzone korzyści nie tylko dla inwestorów, ale również dla całego sektora budownictwa, a tym samym gospodarki kraju. Ostatni etap zmian jakie wprowadzają Warunki techniczne, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie obowiązuje od 2021 r.  Pojawiły się m.in. nowe wymogi w zakresie izolacyjności współczynników ciepła dla ścian, dachów, okien i drzwi. Zmiany warunków technicznych wymuszają na inwestorach zastosowanie nowych rozwiązań izolacji termicznej oraz wybór odpowiedniego systemu grzewczego. Wszystko po to, by zatrzymać jak najwięcej ciepła w budynku oraz korzystać z odnawialnych źródeł energii.

Warunki techniczne 2021 - kogo dotyczą zmiany?

Nowe przepisy związane ze zmianami w warunkach technicznych obejmują przede wszystkim:

• osoby, które złożyły wniosek i dostały pozwolenie na budowę w 2021 r.,
• osoby, które do 2021 r. nie zrealizowały budowy domu zaprojektowanego wg warunków technicznych w poprzednim brzmieniu,
• osoby, które rozbudowują lub modernizują stary dom.

Jeśli chodzi o pierwszą grupę, tj. osoby, które dopiero złożyły wniosek i dostały pozwolenie na budowę w 2021 r., sprawa jest prosta. Wystarczy, że uwzględnią one nowe przepisy w zakresie warunków technicznych w tworzonym projekcie budowlanym. Natomiast osoby, które do 2021 r. nie zrealizowały budowy domu zaprojektowanego według poprzednich warunków technicznych, a także osoby, które rozbudowują lub modernizują stary dom mają już nieco trudniejsze zadanie. Muszą bowiem dostosować istniejący już projektu bądź budynek do restrykcyjnych wymogów dotyczących m.in. izolacyjności cieplnej.

Ważne! Nowe warunki techniczne nie mają zastosowania do osób, które wniosek o pozwolenie na budowę złożyły przed 31 grudnia 2020 r. – nawet jeśli samo pozwolenie otrzymały już w 2021 r.

Najważniejsze zmiany warunków technicznych w 2021 r.

Zmiany przepisów dotyczących warunków technicznych polegają przede wszystkim na wprowadzeniu nowych parametrów w zakresie izolacyjności cieplnej i oszczędności energetycznej budynków. Chodzi tu w szczególności o:

• obniżenie wskaźnika energii pierwotnej Ep oraz
• obniżenie współczynnika przenikania ciepła U dla przegród budynku.

Warunki techniczne - obniżenie wskaźnika energii pierwotnej Ep

W naszym klimacie każdy budynek mieszkalny powinien posiadać system ogrzewania i wentylacji. Energii elektrycznej potrzebujemy też do podgrzewania wody użytkowej, zasilania sprzętów elektrycznych czy oświetlenia.

Końcowym wynikiem obliczeń uwzględniających nakłady energii nieodnawialnej poniesionej na dostarczenie do budynku różnych nośników energii jest wskaźnik Ep. Na wartość tego wskaźnika składa się zapotrzebowanie na energię na potrzeby ogrzewania, podgrzania wody użytkowej, wentylacji, chłodzenia oraz oświetlenia. Kolejne etapy zmian przepisów dotyczących warunków technicznych w budownictwie zakładały stopniowe zmniejszanie wartości Ep:

• 2014 r. – 120 kWh/(m2/rok),
• 2017 r. – 95 kWh/(m2/rok),
• 2021 r. - 70 kWh/(m2/rok).

Jeśli chodzi o nieodnawialną energię pierwotną to najmniej korzystna jest energia elektryczna z sieci. Przyczyną takiego stanu rzeczy są duże straty podczas produkcji i przesyłu. Znacznie korzystniejsze są lokalne źródła energii odnawialnej, takie jak energia słoneczna, energia wiatrowa, energia geotermalna, czy biomasa. Aby osiągnąć w budynku jednorodzinny niski wskaźnik Ep, który będzie spełniał nowe wymogi techniczne, warto zatem wykorzystać odnawialne źródła energii.

Ważne! Nowe wymogi w zakresie obniżonego zapotrzebowania na energię należy spełnić, jeśli ubiegamy się o pozwolenie na budowę w 2021 r. Jeśli natomiast pozwolenie otrzymaliśmy przed wejściem w życie zmian, to jest ono nadal ważne w niezmienionej formie (wynika to z podstawowej zasady, że prawo nie może działać wstecz).

Warunki techniczne - obniżenie współczynnika przenikania ciepła U dla przegród budynku

Izolację termiczną przegrody budowlanej (ściany, stropu, podłogi) określa się współczynnikiem przenikania ciepła U. Jest to ilość energii, która przenika przez ściany, okna, drzwi, dach i inne przegrody, odniesiona do powierzchni przegrody i różnicy temperatur między stroną wewnętrzną i zewnętrzną. Współczynnik przenikania ciepła U stanowi jeden z najważniejszych parametrów mających bezpośredni wpływ na bilans energetyczny domu, a tym samym na koszty jego ogrzewania. Jednostką, w jakiej się go wyraża jest W/(m2·K). Współczynnik ten uzależniony jest od rodzaju materiału budowlanego. Im lepsze właściwości izolacyjne materiału przegrody, tym mniejszy będzie współczynnik przenikania ciepła.

Przeczytaj też: Budowa domu 2022 - standard energetyczny >>>

Aby wyliczyć wartość współczynnika przenikania ciepła U, należy wziąć pod uwagę opór cieplny zależny od grubości ściany (w metrach) oraz współczynnik przewodzenia ciepła λ.

Przeczytaj też: Ciepłe okna - izolacyjność termiczna okien wg WT2021 >>>

W tabeli przedstawiamy wybrane najważniejsze zmiany obowiązujące od 1 stycznia 2021 r. w zakresie współczynnika przenikania ciepła U dla poszczególnych przegród.

Warunki techniczne - 0,3 W/(m2·K) fundament i podłoga na gruncie

Przyjrzyjmy się wymogom, jakie aktualnie stawiają Warunki techniczne dla różnych przegród domu i zapotrzebowania na energię, i spróbujmy odpowiedzieć, jak bardzo te progi wpływają na budowę naszego domu. Opisując budynek, zaczynamy od fundamentów i… pierwsze zaskoczenie. Podłoga na gruncie ma w dalszym ciągu taki sam współczynnik przenikania ciepła jak w 2014 i 2017 r., czyli 0,3 W/(m2.K). Na pewno rozsądniej będzie ułożyć 20 cm izolacji w podłodze niż 10-15 cm, jak to wynika z przepisów. W domu energooszczędnym najczęstszym wyborem będzie płyta fundamentowa, ponieważ najłatwiej wtedy uzyskać oczekiwane parametry izolacyjne.

Warunki techniczne - 0,2 W/(m2·K) ściany

Są to już naprawdę ciepłe ściany. Ważne dla inwestora, że podwyższony w warunkach technicznych parametr izolacyjności nie wpływa znacząco na konstrukcję domu. Nadal można budować ściany jedno-, dwu- i trójwarstwowe. Producenci oferują też bloczki i pustaki na ściany jednowarstwowe o szerokości aż 48 cm, zawsze łączone na klej. Izolacja w ścianie dwuwarstwowej nie przekroczy 20 cm, a w wyższej klasie izolacyjności materiałów izolacyjnych (0,031 W/(m2.K)) będzie to 16-18 cm. Nie trzeba poszerzać fundamentów, bo nasza izolacja wciąż jest samonośna. Ze ścianą trójwarstwową może być projektowy kłopot – by zwiększyć izolacyjność ściany, trzeba będzie pogrubić przegrodę, a więc też zapewne budować szerszy fundament. Warto także wiedzieć, ze drzwi zewnętrzne mają wymaganą minimalną izolacyjność na poziomie 1,3 W/(m2·K). Rozsądek podpowiada, że potrzebny będzie wciąż wiatrołap jako bufor ciepła.

Warunki techniczne - 0,15 W/(m2·K) dach i stropodach

Dach – wg warunków technicznych jeszcze lepiej izolowany – nadal swobodnie pomieści pogrubioną izolację w ramach typowej konstrukcji krokwiowej. Będzie 5 cm więcej wełny, a to już razem od 25 do 30 cm izolacji w połaci dachu. Taka warstwa wymaga czujności – na ile zmniejszy się wysokość poddasza? Dobrym wyborem, a często ratunkiem, będą materiały izolacyjne o współczynniku lambda 0,031 W/(m.K) – wtedy wystarczy 25 cm izolacji. 5 cm różnicy to na poddaszu całkiem dużo uwolnionego miejsca nad głową. Aktualne warunki techniczne nie zwiększają znacząco kosztu izolacji budynku. Wyliczano ten wydatek na 3-5% kosztów budowy. Nie licząc oczywiście wzrostu cen materiałów izolacyjnych w ostatnim czasie.

Źródło danych: Rządowe Centrum Legislacji

Co nowe warunki techniczne zmieniają w praktyce?

Nowe warunki techniczne wymuszają przede wszystkim stosowanie lepszej jakości izolacji oraz stolarki okiennej i drzwiowej. Jednak z uwagi na to, że zmiany te zapowiadane były już od pewnego czasu, większość producentów zdążyła się dni nich przygotować, m.in. zaopatrując się w gotowy asortyment odpowiadający nowym przepisom, a zatem zmiana ta nie powinna być dla nich szczególnie odczuwalna. Wymogi techniczne stawiane domowi są duże – izolacyjność, szczelność, nasycenie technologią – to wszystko zamyka się w słowie „specjalistyczne”. Warunki techniczne, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie trzykrotnie podnosiły poprzeczkę dla domu. Czy tyle samo wzrosła jakość prac wykonawczych? Obawiać się można, że nie. Typowa ekipa od stanu surowego z pewnym lekceważeniem będzie podchodzić do warunków technicznych 2021. Stąd kolejny wniosek: budując dom, zatrudniajcie specjalistów. Na budowie powinno pojawić się dużo ekip autoryzowanych – od płyty fundamentowej, montażu okien, izolacji poddasza, dachu, ocieplenia i elewacji w systemie ETICS, instalacji i urządzeń grzewczych.

Bardzo istotne jest to, że w efekcie zmian stawianych przez warunki techniczne istotnie wzrosło znaczenie energii odnawialnej oraz wykorzystujących ją urządzeń, takich jak instalacje fotowoltaiczne i pompy ciepła. Konsekwencją zmian jest także większy przydział na ogrzewanie ciepłej wody użytkowej w zapotrzebowaniu budynku na energię.

Warunki techniczne a bryła domu

Warunki techniczne 2021 – najwyższy poziom wymagań technicznych wcale nie skazuje inwestorów na budowę domów ascetycznych w formie. Wciąż może to być bryła domu parterowego z dużymi przeszkleniami; dom z poddaszem, piętrowy, a nawet o rozczłonkowanej bryle. Może to być również dom z garażem, pod warunkiem że garaż będzie ogrzewany, a brama garażową ciepła (współczynnik przenikalności cieplnej wynoszący nie więcej niż 1,2 W/(m2.K)). Bryła może być dowolna, ale warto przestrzegać podstawowych zaleceń, takich jak otwarcie domu na południową nasłonecznioną stronę czy zadbanie o zacienienie okien. Dobra wiadomość dla inwestora jest też taka, że architekci i pracownie architektoniczne już od 3-4 lat uwzględniają w swoich projektach aktualne wymogi warunków technicznych (o czym chętnie informują klientów, prezentując dany projekt). Podpowiedzią dla inwestorów mogą być też takie wieści z pracowni architektonicznych: do niedawna 120 m² powierzchni użytkowej było typowym wyborem czteroosobowej rodziny. Teraz coraz częściej ten wybór to prosty dom parterowy lub z poddaszem z dwuspadowym dachem – dom o powierzchni użytkowej 90-100 m².

Podstawa prawna:

• Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (tekst jedn.: Dz.U. z 2019 r. poz. 1065 ze zm.)