Robaki w mące - jakie robaki można znaleźć w mące? Czy są szkodliwe? Jak pozbyć się robaków w mące?

Robaki w mące spotkamy w zakładach przemysłu spożywczego, piekarniach, młynach, magazynach, sklepach, ale także w naszych domach. Występują tam, gdzie nie jest przestrzegana odpowiednia higiena i nie są zachowane właściwe zasady bezpieczeństwa żywności.

Mąka to produkt powstały w wyniku mechanicznego rozdrobnienia ziaren zbóż, który odbywa się w młynie zbożowym. Proces powstawania mąki składa się z kilku etapów – sortowania i oczyszczania ziaren, mielenia ich i przesiewania. Mąka zapakowana do wielogabarytowych worków lub mniejszych toreb papierowych trafia do magazynów a następnie wywożona jest do hurtowni, sklepów oraz supermarketów. Na rynku kupimy m.in. mąkę pszenną, orkiszową, gryczaną, żytnią czy jaglaną. Na każdym etapie powstawania, przechowywania czy transportu, a także w etapie końcowym kiedy mąka dotrze już do naszej kuchni i włożymy ją do szafki, mogą się w niej pojawić szkodniki.

Spis treści

1. Dlaczego robaki w mące są szkodliwe?
2. Robaki w mące - mklik mączny (Ephestia kuehniella)
3. Robaki w mące omacnica spichrzanka (Plodia interpunctella)
4. Robaki w mące - zadarlica spiżarnianka (Pyralis farinalis)
5. Robaki w mące - mącznik młynarek (Tenebrio molitor)
6. Robaki w mące - skórnik słoniniec (Dermestes lardarius)
7. Robaki w mące - żywiak chlebowiec (Stegobium paniceum)
8. Robaki w mące - trojszyk ulec (Tribolium confusum)
9. Robaki w mące - wołek zbożowy (Sitophilus granarius)
10. Robaki w mące - rozkruszek mączny (Acarus siro)
11. Jak przechowywać mąkę, by nie zalęgły się w niej robaki?

Dlaczego robaki w mące są szkodliwe?

Szkodniki produktów spożywczych cechuje duża żarłoczność i szybkie rozmnażanie się. Liczba ich gatunków jest bardzo duża. Szkodniki atakują przede wszystkim ziarna zbóż oraz suche produkty zbożowe takie jak: mąka, kasza, otręby, suchary, płatki kukurydziane, musli, bułka tarta, oraz suszone owoce, różne rodzaje orzechów, suszone grzyby, nasiona roślin strączkowych, przyprawy, kakao, słodycze, a także pasze zwierzęce.

Robaki w mące są małe, dlatego trudno je zauważyć. Z reguły wykazują aktywność nocą. Powodują znaczne szkody w produktach spożywczych poprzez gromadne żerowanie, zanieczyszczenie oprzędem, wylinkami i odchodami, a w konsekwencji ich psucie i konieczną utylizację.

Oprzęd, służący do schronienia larw, zbudowany jest z cienkich i lepkich nitek wytwarzanych przez gruczoły gębowe, zlepia mąkę w duże grudki. Jaja składane przez samice bezpośrednio do jedzenia są pokryte także lepką substancją, która powoduje przyklejanie się do nich cząstek pożywienia. Dodatkowo przez to szkodniki stają się niewidoczne w opakowaniu. Pod wpływem wilgoci produkt spożywczy zmienia zapach, wygląd i smak. Staje się gorzki lub kwaśny, nabiera nieprzyjemnego zapachu stęchlizny. Mąka jełczeje i jest podatna na rozwój pleśni, nie nadaje się do spożycia. Zanieczyszczone produkty wydzielinami i kałem, z porzuconymi tam martwymi owadami po zjedzeniu stają się przyczyną groźnych zatruć pokarmowych i alergii.

Zobacz galerię 7 zdjęć

Autor: GettyImages

Wołek zbożowy

Pośród wielu różnych szkodników mąki w naszych kuchniach możemy spotkać te niżej opisane.

Robaki w mące - mklik mączny (Ephestia kuehniella)

Gatunek motyla z rodziny omacnicowatych, pospolity szkodnik magazynów zbożowych i spożywczych. Jego ciało mierzy około 15 mm długości. Ma dwie pary skrzydełek: jasnoszare w nieregularne paski przypominające zygzaki i drugie jasnożółte, postrzępione. Gąsienica mklika mącznego jest kremowa lub szarożółta z brązową głową, pokryta delikatnymi włoskami, około 20 mm długości. Żeruje w produktach suchych, dorosłe osobniki nie pobierają już pokarmu. Po zakończeniu żerowania gąsienica buduje kokon i w nim się przepoczwarza. Mkliki są odporne na niską temperaturę choć do rozrodu potrzebują od 13 do 30°C. Ich larwy potrafią bez trudu dostawać się do wnętrza opakowań.

Robaki w mące omacnica spichrzanka (Plodia interpunctella)

Motyl nocny z rodziny omacnicowatych. Szkodnik potocznie zwany molem spożywczym lub kuchennym. Przednie skrzydła omacnicy są ciemnoczerwone z poprzecznym, ciemnym paskiem. U nasady skrzydła są żółte. Tylne skrzydła mają szaroniebieski kolor. Jaja omacnicy są białe, okrągłe. Głowa gąsienic jest brązowa a ciało białe i w miarę rozwoju zmienia barwę w zależności od spożywanego pokarmu. Dorosłe osobniki żyją około 14 dni.

Robaki w mące - zadarlica spiżarnianka (Pyralis farinalis)

Gatunek motyla nocnego z rodziny omacnicowatych. Podczas odpoczynku zadarlica unosi odwłok do tyłu stąd pochodzi nazwa tego owada. Osobniki dorosłe mają około 12 mm długości i około 25 mm rozpiętości skrzydeł. Charakterystyczne ubarwienie skrzydeł przednich - w części nasadowej oraz zewnętrznej są ciemnofioletowe, a po środku żółtawoszare. Części o różnych barwach oddzielone są od siebie poprzecznymi, białawymi liniami. Tylne skrzydła zdarlicy spiżarnianki są zielonkawoszare. W ich środkowej części znajdują się dwie białe, pofalowane przepaski na szarym tle. Zadarlica pojawia się tam gdzie produkty spożywcze przechowywane są w nieodpowiednich warunkach. Szkodnik atakuje jedynie zawilgocone produkty – mąkę, otręby, a także słomę, siano i ziarno. Gąsienice zadarlicy spiżarnianki po wylęgnięciu się z jaj są różowe. Następnie zmieniają barwę na brudno białą (z wyjątkiem brązowej głowy i ostatniego segmentu odwłoka).

Robaki w mące - mącznik młynarek (Tenebrio molitor)

Kosmopolityczny chrząszcz z rodziny czarnuchowatych o brunatnym, prawie czarnym ubarwieniu. Owad dorosły osiąga od 12 do 20 mm, porusza się dość szybko, potrafi fruwać. Larwy maja długość do 3 cm, są dość chude, walcowate i błyszczące (nie są wygięte w rogalik). Tuż po wykluciu koloru białego, później zmieniają go na jasnopomarańczowy. Larwy mają bardzo silny aparat gębowy i potrafią przegryźć twarde opakowania.

Robaki w mące - skórnik słoniniec (Dermestes lardarius)

Gatunek chrząszcza z rodziny skórnikowatych. Owad ma eliptyczne ciało koloru prawie czarnego ze słabo odgraniczoną głową. Na jego pokrywach widoczny jest ciemno brązowy pas brzegach utworzony ze szczecinek o zygzakowatych. Na pasie znajduje się kilka ciemniejszych kropek. Na głowie charakterystyczne czułki z buławkami. Potrafi fruwać. Larwa mocno owłosiona, brązowa, posiada chitynowe haczyki na końcu odwłoka. Jest szybka i bardzo żarłoczna, dorasta do 15 mm długości. Potrafi przystosować się do życia w warunkach bez dostępu wody, uszkadza twarde, nawet aluminiowe opakowania. Skórnik jest chrząszczem niemal wszystkożernym. Wybiera pokarm pochodzenia zwierzęcego: mięso, kiełbasę, słoninę, skóry, wędzone ryby. Atakuje też produkty sypkie i suche jak: mąka, kasze, kakao, przyprawy, karma dla zwierząt a nawet ubrania.

Robaki w mące - żywiak chlebowiec (Stegobium paniceum)

Niewielki chrząszcz z rodziny kołatkowatych, 2-5 mm długości w kolorze brązowym, lekko brunatnym, na pokrywach skrzydeł występują charakterystyczne kropki ułożone w podłużne rzędy. Chrząszcz potrafi dobrze fruwać i w ten sposób, przez otwarte okno, może się dostać do naszej kuchni. Larwa jest mała i ruchliwa, lekko kremowa z żółtymi włoskami, posiada silne żuwaczki, mierzy do 5 mm i jest charakterystycznie wygięta w literę C. Żeruje w produktach suchych ale także w suszonych ziołach, lekach w aptece, atakuje zbiory biblioteczne. W produktach żywnościowych i książkach buduje nieregularne tunele, w których żeruje, zanieczyszczając je odchodami w postaci żółtawego pyłu.

Robaki w mące - trojszyk ulec (Tribolium confusum)

Chrząszcz długości 3-4 mm, ciało wydłużone, lekko spłaszczone o brązowordzawym zabarwieniu, na grzbiecie znajdują się podłużne pręgi. Trojszyk ma skrzydła, ale nie używa ich do fruwania. W Polsce występuje tylko w pomieszczeniach zamkniętych bo do rozwoju potrzebuje odpowiednio wysokich temperatur.  Larwy trojszyka mierzą około 1,2 mm długości. Są kolory białego, potem ciemnieją i stają się brudnożółte. Szkodnik ten atakuje nadpsute przetwory mączne a także eksponaty muzealne. U ludzi trojszyk powoduje alergie i działa drażniąco na skórę. Długotrwały kontakt z jego wydzielinami może spowodować choroby nowotworowe.

Robaki w mące - wołek zbożowy (Sitophilus granarius)

Niewielki chrząszcz z rodziny ryjkowcowatych. Żeruje przede wszystkim na ziarnach zbóż i produktach zbożowych. Jest brunatny, bezskrzydły, pokryty połyskującym, chitynowym pancerzykiem, wytrzymałym na zgniatanie. Charakterystyczna głowa wołka jest niewielka i ma postać wydłużonego ryjka z aparatem gębowym. Ciało chrząszcza jest wysmukłe, walcowate i pokryte rzadkimi, żółtymi włoskami czuciowymi. Nogi są krótkie i mocne (potrafi szybko biegać). Szkodnik zawiera w swoim ciele alergeny, które mogą spowodować objawy astmy i alergicznego zapalenia pęcherzyków płucnych. Przypadkowe spożycie produktów zanieczyszczonych przez owady może powodować zaburzenia jelitowe i stany zapalne przewodu pokarmowego.

Robaki w mące - rozkruszek mączny (Acarus siro)

Gatunek roztocza z rodziny rozkruszkowatych. Dorosłe osobniki osiągają długość od 0,5 do 0,7 mm. Ich rozwój jest ciągły, w jednym roku występuje aż kilkanaście pokoleń. U ludzi rozkruszek wywołuje świąd i alergiczne podrażnienie skóry. Działa drażniąco na drogi oddechowe, może powodować alergiczne zapalenie spojówek, katar i kaszel. Spożyty z produktami spożywczymi powoduje zaburzenia żołądkowo-jelitowe.

Jak przechowywać mąkę, by nie zalęgły się w niej robaki?

Najskuteczniejszą i najtańszą metodą walki z robakami w mące jest profilaktyka. Tylko odpowiednie środki zapobiegawcze uchronią nas przed inwazją szkodników.

• Przy zakupie zwróćmy uwagę na datę produkcji mąki. Nie kupujmy na zapas jeśli zużywamy jej mało. Mąka łatwo chłonie wilgoć a także obce zapachy. Zwróćmy uwagę na jej barwę i zapach. Świeża mąka ma neutralny zapach, lekko słodkawy smak i jest sypka.
• Mąki nie należy przechowywać w opakowaniach papierowych, kartonowych czy z cienkiej folii. Po zakupie od razu przesypmy ją z oryginalnego opakowania.
• Mąkę przechowujemy w suchym, czystym, przewiewnym i chłodnym miejscu w umytych i wytartych do sucha oraz szczelnie zamykanych pojemnikach. Dobrze sprawdzą się szklane lub ceramiczne słoje, puszki ze stali nierdzewnej, hermetycznie zamykane pojemniki plastikowe. Przechowujemy je w pomieszczeniu gdzie zachowana jest prawidłowa cyrkulacja powietrza. Optymalna temperatura do przechowywania mąki to 8-10°C.
• Na półkach gdzie przechowujemy mąkę prewencyjnie połóżmy w lnianym woreczku suszoną lawendę, rozłóżmy kilka goździków lub pokruszonych liści laurowych – tych zapachów nie lubią szkodniki. Do tego celu nada się także skórka z obranych cytrusów lub kawałek cynamonu.
• Produkty sypkie kontrolujmy okresowo. Profilaktyczne sprzątanie szafek kuchennych powinniśmy przeprowadzać co kilka miesięcy, ponieważ szkodniki mąki nie lubią hałasu, ruchu i światła. Usuńmy z półek rozsypaną mąkę, resztki kasz czy płatków owsianych. Do umycia szafek użyjmy ciepłej wody z dodatkiem detergentu. Po umyciu zawsze dokładnie wytrzyjmy wszystko do sucha. Zdezynfekujmy szafki roztworem octu i wody (jedna łyżka na ½ szklanki wody).
• Regularnie opróżniajmy kosz na śmieci i dbajmy, aby rozsypane resztki żywności nie zalegały na blacie kuchennym.

Typowymi symptomami mogącymi świadczyć o obecności robaków w mące są żywe lub martwe owady i ich odchody lub ich larwy. Gdy je zauważymy, istnieje duże prawdopodobieństwo, że owady przedostały się już do wszystkich innych, nawet nie otwieranych papierowych lub foliowych opakowań produktów spożywczych. W takiej sytuacji przejrzyjmy bardzo dokładnie wszystkie opakowania, wyrzućmy te napoczęte lub uszkodzone. Usunięcie wszelkiej zainfekowanej żywności pozwoli na pozbycie się szkodników.

Posprzątajmy gruntownie całą kuchnię, odkurzmy dodatkowo tyły szafek, kąty a także podłogę i ściany. Zastosujmy dostępne na rynku preparaty owadobójcze przeznaczone do użytku domowego, pamiętając przy tym o przestrzeganiu zaleceń producenta i niezbędnych środkach ostrożności. Rozstawmy w kuchni lep na mole kuchenne i pułapki wabiące na chrząszcze spożywcze. Zamontowane w oknach moskitiery uchronią przed inwazją szkodników fruwających.

Przeczytaj też:

Mrówki Faraona w domu - co złego robią, jak się ich pozbyć z domu >>>

Pluskwy w domu - dlaczego są groźne, jak się pozbyć pluskiew z domu >>>

Karaluchy i prusaki: sposoby na zwalczanie karaczanów >>>