Wilgotność powietrza w domu - jaka jest optymalna, gdzie montować czujniki wilgotności

Odpowiednia wilgotność powietrza w domu jest ważna nie tylko dla naszego zdrowia. Wpływa też pozytywnie na zwierzęta, rośliny, a nawet niektóre elementy wykończenia. Dlatego ważne jest, żeby wiedzieć, jak utrzymać optymalną wilgotność powietrza.

Dobre, czyste i o odpowiedniej zawartości wilgoci powietrze to jeden z czynników, które zapewniają komfort i zdrowe życie ludziom i towarzyszącym im w domu zwierzętom. Przyjmuje się, że optymalna ze względów zdrowotnych i poczucia komfortu jest wilgotność względna w zakresie 40-60% w temperaturze 20-22^oC. Nadmiar wilgoci prowadzi do jej osiadania na ścianach lub suficie, skraplania się na szybach okien. Takie podłoże jest idealną pożywką dla chorobotwórczych mikroorganizmów, np. grzybów i pleśni. Z kolei zbyt mała wilgotność powietrza w domu powoduje wysychanie błon śluzowych i skóry. Osoby długo przebywające w pomieszczeniach o nieprawidłowym poziomie wilgoci mogą odczuwać dyskomfort, ból głowy, z czasem może to się przerodzić w stany chorobowe.

Spis treści

1. Zwierzęta i rośliny a wilgotność powietrza
2. Drewno lite we wnętrzach a wilgotność powietrza
3. Optymalna wilgotność powietrza - wilgotność względna
4. Jak zmniejszyć wilgotność powietrza w domu
5. Jak sprawdzać poziom wilgotności powietrza
6. Wilgotność powietrza a temperatura - niska wilgotność względna
7. Badanie wilgotności powietrza w domach w Europie
8. Czujniki wilgotności
9. Czujniki wilgotności montowane w nawiewnikach
10. Czujniki wilgotności montowane w kratkach wywiewnych
11. Rekuperacja a wilgotność powietrza w domu

Zwierzęta i rośliny a wilgotność powietrza

Każdy organizm żywy potrzebuje do życia m.in. powietrza i wody. Podobnie jak człowiek, psy czy koty potrzebują wilgoci w otoczeniu, żeby utrzymać we właściwej formie śluzówki, skórę, sierść. W domach ogrzewanych centralnie zimą zwierzęta intensywnie gubią futro, żeby mieć większy komfort. Dlatego dobrze jest dla zwierząt przygotować miejsce do odpoczynku w chłodniejszej i wilgotniejszej części domu, np. przedpokoju, pomieszczeniu obok garażu. Jeśli jest podłogówka, w części dla psów można nie robić obwodów albo je zakręcić do minimum.

Miłośnicy roślin domowych wiedzą, że sukulenty potrzebują suchego miejsca, a rośliny pochodzące z lasów tropikalnych, np. diffenbachie, fikusy, kącika, w którym będzie cieplej i wilgotniej. W przeciwnym wypadku jedne rośliny mogą zacząć gnić i zamierać, a inne gubić liście, zasychać.

Drewno lite we wnętrzach a wilgotność powietrza

Jeśli mowa zaś o wyposażeniu wnętrz, to koronnym przykładem są podłogi drewniane, a także inne elementy wykonane z surowego, litego drewna, np. schody, meble. Zbyt suche powietrze w domu powoduje, że drewno się rozsycha, między deszczułkami w parkiecie lub boazerii albo deskami w posadzce z większych elementów litych pojawiają się szpary. Takie zjawisko jest najczęstszym powodem składania reklamacji za źle - w mniemaniu inwestorów - wykonaną podłogę z drewna. I reklamacje te są odrzucane, ponieważ powodem tego zjawiska jest zbyt niska wilgotność powietrza w domu. Bardzo wiele problemów tego typu, nawet z oderwaniem się narożników deszczułek, pojawiło się w pierwszych latach mody na drewno egzotyczne, które pochodzi przecież z lasów deszczowych, gdzie wilgotność jest jeszcze większa niż w naszej strefie klimatycznej. Drewno jest materiałem naturalnym, które pracuje pod wpływem zmian temperatury i wilgotności powietrza. Żeby posadzka lub schody z drewna litego były stabilne, trzeba szczególnie dbać o odpowiedni mikroklimat we wnętrzach.

Optymalna wilgotność powietrza - wilgotność względna

Wartość ta jest skorelowana z temperaturą powietrza. W zależności od tego, czy jest zimniej, czy cieplej, zawartość pary wodnej w powietrzu we wnętrzu domu, powinna być inna, żeby móc mówić o optymalnej wilgotności względnej, która daje poczucie komfortu. Ponieważ przyjmuje się, że dobra temperatura do życia to 20-22^oC, w takich warunkach optymalna wilgotność powietrza powinna wynosić 40-60%. Przy tym przyjmuje się, że im cieplej jest w domu, tym poziom wilgoci powinien być niższy, i na odwrót. W pomieszczeniach o takich parametrach temperatury i wilgotności powietrza będziemy czuć się przyjemnie. Jednocześnie są to warunki sprzyjające utrzymania zdrowia ludzi i zwierząt. Pozwalają także prawidłowo funkcjonować drewnianej podłodze, schodom, meblom.

Jak zmniejszyć wilgotność powietrza w domu

Wilgotność względna nie powinna przekraczać 70% (przy wyżej wymienionych temperaturach), bo wówczas łatwiej o skraplanie się pary wodnej na przegrodach budowlanych i elementach wyposażenia, co sprzyja rozwojowi grzybów i pleśni. Nadmierna wilgotność nie jest więc korzystna ani dla mieszkańców, ani dla budynku. Nadmiar wilgoci usuwany jest z pomieszczeń wraz z wymianą powietrza, jaka następuje poprzez system wentylacji. Jeśli zaobserwowaliśmy skraplanie się wilgoci na szybach czy mokre plamy na ścianach lub suficie, warto w pierwszej kolejności sprawdzić działanie wentylacji – stan kanałów wentylacyjnych, nawiewników. Aby poprawić skuteczność jej działania, można zamontować wentylatory osiowe lub nasady kominowe, które zwiększą i ustabilizują siłę ciągu kominowego.

Przeczytaj też: Grzyb i pleśń na ścianie w domu: przyczyny i usuwanie

Można też zdecydować się na system wentylacji, który jest sterowany właśnie wilgotnością powietrza, tak zwaną wentylację higrosterowalną. Jej elementy – zarówno nawiewniki, jaki i kratki wywiewne – przymykają się lub otwierają w zależności od poziomu wilgotności względnej. Zasada ich rozmieszczenia jest analogiczna jak w przypadku wentylacji grawitacyjnej, ale działanie – inne, zależne od zawartości pary wodnej w powietrzu w pomieszczeniu. Im większa wilgotność względna, tym zapewniają bardziej intensywną wymianę powietrza.

Jak sprawdzać poziom wilgotności powietrza

Podstawowym elementem wyposażenia każdego domu powinien być termometr pokojowy, najlepiej w połączeniu z higrometrem. Obecnie można wykorzystać stacje pogodowe, które kontrolują znacznie więcej parametrów, nie tylko we wnętrzu domu, ale także na zewnątrz. Informacje dotyczące zmian ciśnienia atmosferycznego pozwalają przewidywać zmiany pogody, a co z tego wynika również temperatury powietrza i jego wilgotności. Nowoczesne stacje pogodowe mają również aplikacje smartfonowe, które mogą informować właściciela domu o parametrach powietrza w jego wnętrzu.

Wilgotność powietrza a temperatura - niska wilgotność względna

Innym problemem jest zbyt niska wilgotność względna – za taką uznawana jest wartość poniżej 30%. Często pojawia się zimą, w pomieszczeniach intensywnie ogrzewanych. W takich warunkach też nie czujemy się dobrze. Mogą się pojawiać nieprzyjemne objawy, takie jak wysuszenie śluzówek nosa i gardła, podrażnienie skóry. Określony poziom wilgotności powietrza w pomieszczeniu można utrzymywać dzięki nawilżaczom powietrza. Mogą działać automatycznie – uruchamiają się, gdy poziom wilgotności spadnie poniżej ustawionej wartości i pracują do momentu aż zostanie osiągnięty. 

Badanie wilgotności powietrza w domach w Europie

Dane z ponad 1000 stacji pogodowych zainstalowanych w domach we Francji, Hiszpanii, Belgii, Szwajcarii, Czechach, Niemczech, Wielkiej Brytanii, Włoszech, Szwecji, Danii, Norwegii i Polsce posłużyły do analizy poziomu wilgotności powietrza w domach. Badanie przeprowadzono w okresie od 1 października 2019 r. do 30 września 2020 r. przez firmę Netatmo, producenta sprzętów do inteligentnego domu.

Wynik badania wilgotności powietrza w polskich domach nie zachwyca. Bez względu na porę roku w Polsce średnio 54% domów lub mieszkań charakteryzuje się nieprawidłowym poziomem wilgotności powietrza. Najgorzej jest wiosną i latem, kiedy odsetek ten wynosi odpowiednio 61% i 63%. Niestety, świadomość właścicieli domów i mieszkań co do jakości powietrza w ich domach i mieszkaniach kuleje. W ostatnim czasie, w związku z nagłośnieniem kwestii smogu, wzrosła dbałość o oczyszczanie powietrza. Kolejnym krokiem powinna być również troska o to, żeby powietrze w domu miało odpowiednią temperaturę i wilgotność. Być może to, że na skutek pandemii zdecydowanie wzrosła liczba osób pracujących w domu, przyczyni się do większej dbałości i w tym względzie.

Czujniki wilgotności

Czujniki wilgotności mogą być montowane w nawiewnikach w ścianach, oknach lub w kratkach wentylacyjnych. Nawiewniki higrosterowane najczęściej montowane są w pomieszczeniach, w których okresowo zwiększa się poziom wilgoci. Natomiast kratki wywiewne higrosterowane doskonale sprawdzą się w łazienkach, w których nie ma okien. Wyjaśniamy, jak działają czujniki wilgotności.

Czujniki wilgotności montowane w nawiewnikach

Czujniki wilgotności kontrolują poziom wilgotności powietrza (zawartości pary wodnej) wewnątrz domu. Czujniki zbudowane są z taśm poliamidowych, których długość zmienia się zależnie od wilgotności powietrza. Dzięki prostemu systemowi mechanicznych dźwigni taśma - wydłużając się - ustawia klapkę nawiewnika w takiej pozycji, by do domu wpływała wystarczająca ilość powietrza. Przepływa ono przez otwór nawiewnika higrosterowanego o regulowanej powierzchni (od 5 do 35 cm²). Im więcej potrzeba powietrza, tym bardziej nawiewnik się otwiera.

Dzięki temu powietrze przepływa przede wszystkim przez pomieszczenia, w których ktoś przebywa. Jeżeli pokój jest pusty (w powietrzu jest mało pary wodnej), przepływa ono przez otwór o powierzchni 5 cm², a gdy są tam dwie osoby (w powietrzu wzrasta poziom pary wodnej) - przez odpowiednio większy.

Powietrze jest więc doprowadzane do poszczególnych pomieszczeń w odpowiednim czasie i ilości. W dzień więcej powietrza przepływa przez pokój dzienny, w nocy - przez sypialnię.

Czujniki wilgotności montowane w kratkach wywiewnych

Kratki wentylacyjne z czujnikiem wilgotności (kratki higrosterowane) montowane są w kuchniach i w łazienkach. W tych pomieszczeniach okresowo (podczas gotowania lub kąpieli) powstaje najwięcej pary wodnej. Choć kratki wywiewne zawsze są minimalnie uchylone, mogłoby się wydawać, że jeśli w kuchni i w łazience nie powstaje para wodna - np. nocą - to ilość powietrza usuwanego przez kratkę nie będzie wystarczająca, aby wentylacja działała sprawnie. Jest jednak inaczej: powietrze, które przepływa przez sypialnie, nasyca się parą wodną wydychaną przez śpiące osoby. Wtedy kratki szerzej się otwierają.

Wentylacja sterowana czujnikami wilgotności (wentylacja higrosterowana) zapewnia samoczynną regulację natężenia wymiany powietrza w pomieszczeniach zależnie od potrzeb mieszkańców. Dzięki temu nawet przy mniejszej ilości powietrza przepływającego przez całe mieszkanie, jest ono precyzyjnie rozprowadzane do poszczególnych pomieszczeń.

Warto wiedzieć

Autor: Alnor

Rekuperator entalpiczny z odzyskiem ciepła i wilgoci

Rekuperacja a wilgotność powietrza w domu

Nowo budowane domy są wyposażane w coraz więcej instalacji pozwalających poprawić jakość powietrza. Jednym z tego typu urządzeń są systemy wentylacji nawiewno-wywiewnej z odzyskiem ciepła. Są one stosowane zwłaszcza w domach energooszczędnych, ponieważ pozwalają zatrzymać i zawrócić, czyli jeszcze raz wykorzystać, ciepło, które w przeciwnym wypadku zostało by wywiane na zewnątrz (jak to się dzieje w przypadku wentylacji grawitacyjnej). Niestety, użytkownicy systemów rekuperacji skarżyli się na to, ze powietrze w domu staje się bardzo suche.

Obecnie są dostępne na naszym rynku rekuperatory z odzyskiem ciepła i wilgoci, np. entalpiczne albo z wymiennikiem ciepła wykonanym z celulozy o wysokiej przepuszczalności wilgoci. To pozwala zachować dobry poziom pary wodnej w powietrzu nawiewanym do wnętrz.

Anna Kazimierowicz

Jacek Samborski