Płucnica islandzka (porost islandzki) - co warto wiedzieć o płucnicy islandzkiej?
Płucnica islandzka (porost islandzki, tarczownica islandzka) rośnie bardzo wolno i z trudem się odradza, dlatego uważa się, że jest nawet zagrożona całkowitym wyginięciem. Co warto wiedzieć o płucnicy islandzkiej?
W przyrodzie często się zdarza, że małe organizmy mają wielką moc, czego przykładem może być niepozorna, ale niezwykle wartościowa płucnica islandzka (Cetraria islandica) nazywana też porostem islandzkim lub mchem islandzkim, a czasami też tarczownicą islandzką.
Spis treści
- Płucnica islandzka - jak wygląda?
- Płucnica islandzka - gdzie rośnie w naturze?
- Płucnica islandzka - surowiec, właściwości i zastosowanie
- Płucnica islandzka w kosmetykach
- Płucnica islandzka w kuchni
Płucnica islandzka - jak wygląda?
Płucnica islandzka jest niewielkim, brunatnoszarym, brunatnoczerwonym lub zielonobrunatnym (barwa jest zmienna i zależna od nasłonecznienia stanowiska, ciemniejsza u góry, jaśniejsza od spodu) porostem, zaliczanym do królestwa grzybów. Dorasta do wysokości 8-15 cm i tuż ponad ziemią (nie jest wyraźnie związana z podłożem i nie posiada typowych korzeni) tworzy gęstą, rozgałęzioną, krzaczkowatą, splątaną kępkę, złożoną z listkowatych, rozgałęzionych, płaskich, pokrytych nieregularnymi bruzdkami lub plamkami odcinków (plechę), których brzegi są lekko wywinięte do dołu i uzbrojone w drobne, klocowate wyrostki.
Grzyb tworzący plechę porostu pozostaje w symbiozie z przeplatającymi go glonami (zielenice i sinice), dzięki czemu oba organizmy wymieniają się substancjami odżywczymi i mineralnymi oraz wodą. W zależności od stopnia wilgotności otoczenia, plecha może być sucha i łamliwa (susza) lub mięsista i gąbczasta (podwyższona wilgotność).
Przeczytaj też: Porosty na gałęziach magnolii >>>
Płucnica islandzka - gdzie rośnie w naturze?
Płucnica islandzka upodobała sobie chłodniejsze rejony świata, dlatego zwykle można ją spotkać w krajach skandynawskich (m.in. Islandia, Norwegia, Finlandia), ale też w wielu innych krajach leżących na obszarze półkuli północnej. Najchętniej zasiedla gleby lekkie i próchnicze oraz widne i świetliste lasy sosnowe, ale można ja też spotkać na podłożach jałowych, słabych i kamienistych. Była także często spotykana na terenie Polski, ale ponieważ masowo pozyskiwano ją ze środowiska naturalnego w celach leczniczych, obecnie stała się bardzo rzadka i objęta ochroną gatunkową (ze stanowisk naturalnych nie wolno jej pozyskiwać bez zezwolenia). Rośnie bardzo wolno i z trudem się odradza, dlatego uważa się, że jest nawet zagrożona całkowitym wyginięciem.
Polecany artykuł:
Płucnica islandzka - surowiec, właściwości i zastosowanie
Plecha płucnicy islandzkiej przypomina wyglądem płuca, co wiąże się zarówno z jego nazwą jak i właściwościami leczniczymi oraz zastosowaniem. Płucnica islandzka zawiera cały szereg soli mineralnych i innych substancji aktywnych (min. śluzy, polisacharydy, liczne kwasy porostowe, witaminy z grupy B, karotenoidy oraz pochodne celulozy), które mają dość szerokie zastosowanie w lecznictwie.
Pozyskiwany z płucnicy islandzkiej surowiec (świeża, zebrana z naturalnego środowiska plecha, która po zbiorze i wysuszeniu, wykorzystywana jest do przyrządzania wywarów, naparów lub nalewek), wykazuje działanie przeciwdrobnoustrojowe, przeciwgrzybicze, przeciwwirusowe i przeciwbakteryjne (ogranicza rozwój m.in.: Helicobacter pylori, Staphylococcus aureus i Escherichia coli), ale też wykrztuśne, przeciwkaszlowe, przeciwzapalne, nawilżające i osłaniające, dlatego często wykorzystywany jest w leczeniu chorób płuc (dawniej stosowany nawet przy gruźlicy). Płucnica pomaga też leczyć stany zapalne jamy ustnej, gardła i górnych dróg oddechowych, a także łagodzi objawy przeziębienia i działa przeciwgorączkowo. Jest również pomocna przy biegunkach i chorobach układu pokarmowego oraz żołądka (min. wrzody), a także wspomaga leczenie chorób nerek. Poprawia też apetyt i reguluje trawienie oraz działa wzmacniająco i pobudzająco na system odpornościowy organizmu. Prowadzone są również badania nad przeciwnowotworowymi właściwościami porostu.
Płucnicę islandzką można obecnie znaleźć w różnych preparatach leczniczych i suplementach diety, w tym m.in. w tabletkach na chrypkę i suchość gardła oraz syropach na kaszel. Preparaty z porostu islandzkiego uznawane są za bezpieczne i polecane do stosowania nawet u kilkuletnich dzieci (chociaż zawsze powinno być to skonsultowane z lekarzem), jednak badania związane z ich oddziaływaniem na płód nie są jeszcze dostateczne, dlatego na chwilę obecną nie poleca się przyjmowania ich przez kobiety będące w ciąży.
Płucnica islandzka w kosmetykach
Z porostu islandzkiego przygotowuje się wyciągi wodne lub alkoholowe, które można znaleźć nie tylko w produktach medycznych, ale też w kosmetykach (min. toniki i kremy do twarzy, balsamy do ciała, szampony do włosów, żele pod prysznic, płyny do płukania ust) oraz w pastach do zębów.
Przeczytaj też: Naturalne kosmetyki roślinne z własnego ogrodu >>>
Płucnica islandzka w kuchni
Dawniej porost islandzki był także dodawany do potraw, gdyż jego wysuszona i sproszkowaniu plecha po zalaniu wrzątkiem pęcznieje i przybiera formę żelu lub galaretki (porost nie traci swoich właściwości pod wpływem wysokiej temperatury). Wysuszoną i sproszkowaną płucnicę dodawano też do chleba, dzięki czemu pieczywo było mniej podatne na pleśnienie i atak szkodników (wołków zbożowych). Z porostu przyrządzano również nalewki.
Przeczytaj też: Nalewki i przetwory z głogu >>>
