Nieszpułka – uprawa nieszpułki i jej zastosowanie w ogrodzie
Nieszpułka zwyczajna to jedno z najstarszych drzew owocowych uprawianych przez człowieka. Historia uprawy sięga czasów starożytnych. Dzisiaj uchodzi raczej za roślinę zapomnianą. Warto wprowadzić nieszpułkę do ogrodu ze względu na jej walory estetyczne, cenne jadalne owoce i dużą wartość przyrodniczą.
Nieszpułka zwyczajna (łac. Mespilus germanica) to wysoki krzew lub częściej drzewo osiągające 4-5 m wysokości. Dostępna jest w formie drzewiastej lub krzewiastej. Rośnie raczej wolno. Ozdobą są lancetowate, skórzaste liście o długości 7-12 cm. Pędy są cierniste.
Nieszpułka kwitnie późną wiosną, kwiaty są duże (3-4 cm średnicy), białe, pięciopłatkowe. Kwitnienie jest podobne jak u jabłoni lub pigwy. Latem na roślinie pojawiają się charakterystyczne kuliste owoce z wystającymi działkami kielicha.
Owoce nieszpułki mają kulisty (rzadziej gruszkowaty) kształt, średnicę do 4 cm i czerwonawą, miedzianą lub brązowawą barwę. Są twarde i kwaskowe, wykorzystuje się je dopiero po przemrożeniu. Pozostają na roślinie nawet po opadnięciu liści. Pod względem wielkości owoców pozytywnie wyróżnia się odmiana nieszpułki 'Holenderska Olbrzymia' - jej owoce osiągają średnicę do 5 cm.
Wymagania i uprawa nieszpułki zwyczajnej
Nieszpułka zwyczajna jest umiarkowanie łatwa w uprawie.
- Uprawa nieszpułki - stanowisko. Optymalne dla nieszpułki są miejsca jasne, ale wolne od bezpośredniego nasłonecznienia (z dużą ilością światła rozproszonego). Warto przy tym wybierać stanowiska zaciszne, ciepłe.
- Uprawa nieszpułki - podłoże. Lubi żyzne, próchnicze, przepuszczalne podłoża o pH 6-6,5. Radzi sobie na trochę słabszych glebach. Należy zrezygnować z podłoży ciężkich, mało przepuszczalnych, z tendencją do zalegania wody. W zbyt suchej glebie wolniej rośnie, w zbyt wilgotnej choruje i jest bardziej narażona na przemarzanie.
- Uprawa nieszpułki - zabezpieczenie na zimę. Młode okazy, zwłaszcza posadzone na stanowiskach otwartych, mogą przemarzać, starsze są wytrzymałe na mróz. Dlatego przez kilka lat nieszpułki warto chronić osłaniając nadziemną część materiałem przepuszczającym powietrze (agrowłóknina, słoma, worki jutowe) i ściółkując podstawę.
- Uprawa nieszpułki - sadzenie. Drzewka zaleca się sadzić wiosną, aby miały więcej czasu na aklimatyzację.
- Uprawa nieszpułki - podlewanie i nawożenie. Warto podlewać roślinę w czasie suszy. Dla ograniczenia wysychania gleby można również ściółkować podłoże w pobliżu pni. Nawożenie stosuje się raczej sporadycznie. Optymalne są nawozy organiczne – obornik i kompost.
- Uprawa nieszpułki - cięcie. Regularne cięcie nie jest konieczne. W razie potrzeby wykonuje się cięcie sanitarne (usuwa się pędy uszkodzone, przemarznięte, słabe i chore). Ponadto można wykonywać lekkie cięcie formujące (w przypadku form drzewiastych). Optymalny termin zabiegów to przedwiośnie (luty i marzec).
- Uprawa nieszpułki - ochrona przed chorobami i szkodnikami. Gatunek rzadko choruje lub jest atakowany przez szkodniki. Marginesowo mogą zdarzać się porażenia przez patogeny powodujące zgniliznę drewna i wystąpienie mączniaka prawdziwego. Nie można wykluczyć także wszędobylskich mszyc i przędziorków.
Zastosowanie nieszpułki w ogrodzie
Nieszpułkę zwyczajną można sadzić zarówno w przydomowym sadzie jak i w ogrodzie ozdobnym. Dobrze wpasowuje się w naturalny charakter ogrodów rustykalnych i angielskich. Może posłużyć do tworzenia szpalerów lub wielogatunkowych, luźnych, dzikich żywopłotów (w kompozycji z dziką różą, głogami, bzem czarnym, jarzębami, jaśminowcem, śliwą tarniną, laurowiśnią, itp.).
>>Przeczytaj też: Sprawdzone rośliny cierniste na żywopłot
Znaczenie nieszpułki dla człowieka i przyrody
Owoce nieszpułki służą do przyrządzania marmolad, galaretek, soków, win, likierów i nalewek. Po przemrożeniu i dojrzeniu nabierają słodko-kwaśnego, lekko winnego smaku. Dawniej nieszpułka była częstym dodatkiem do win gronowych.
Owoce nieszpułki są bogatym źródłem witaminy C, skrobi, pektyn i kwasów organicznych. W medycynie ludowej była wykorzystywana przy dolegliwościach żołądkowych. Ponadto poprawia odporność organizmu i opóźnia procesy starzenia.
W Polsce nieszpułka jest uprawiana od XIX wieku. Nie ma tak długiej tradycji, jak w Wielkiej Brytanii, gdzie jej owoce były przysmakiem czy w Turcji, gdzie traktowano ją jako poważny naturalny lek.
Nieszpułka może krzyżować się z głogiem jednoszyjkowym. Hodowcy utworzyli z tych dwóch gatunków mieszańca – nieszpułkowca Dardara. Odmiany wielkoowocowe są szczepione na podkładkach z głogu, pigwy lub gruszy. Nieszpułka ma znaczenie także dla pszczół – jest gatunkiem miododajnym. Z owoców nieszpułki chętnie korzystają ptaki, w szczególności jest przysmakiem kosów.
Polecany artykuł:
Zobacz wideo: jakie rośliny warto posadzić w ogrodzie
