Allelopatia, czyli jakie rośliny siać i sadzić obok siebie, a jakie nie
Uprawiając rośliny w ogrodzie warto pamiętać, że niektóre gatunki wpływają na siebie nawzajem w korzystny sposób, inne natomiast oddziałują na siebie źle. Takie wzajemne oddziaływanie roślin na siebie zwane jest allelopatią.
Allelopatia – z greckiego: allelon (wzajemny) i pathos (cierpienie) – to, zgodnie z definicją, szkodliwy lub korzystny wpływ substancji chemicznych wydzielanych przez rośliny lub grzyby danego gatunku lub pochodzących z rozkładu tych roślin.W allelopatii kluczową rolę odgrywają substancje chemiczne uwalniane przez części nadziemne i podziemne roślin. Substancje te wpływają na wzrost innych organizmów w bezpośrednim otoczeniu danej rośliny, głównie innych roślin i bakterii. Mogą one stymulować albo hamować kiełkowanie oraz wzrost innych gatunków roślin rosnących blisko albo uprawianych w tym samym miejscu po danej roślinie.Wśród związków allelopatycznych, które są wytwarzane w roślinach, bardzo ważne są fitoncydy – lotne substancje lotne o właściwościach bakteriobójczych i grzybobójczych albo hamujących rozwój patogenów, wabiących pożyteczne owady a odstraszających szkodniki roślin. Fitoncydy występują na przykład w cebuli, czosnku i czarnej porzeczce.Zjawisko allelopatii warto wykorzystać w ogrodzie warzywnym. Stosując odpowiednie sąsiedztwo uprawianych w warzywniku roślin, można przeciwdziałać chorobom roślin i występowaniu chwastów bez konieczności stosowania chemicznych środków ochrony roślin, a także skutecznie walczyć ze szkodnikami roślin.
Przykłady allelopatii ujemnej
- orzech włoski źle wpływa na wzrost roślin zlokalizowanych w bliskim jego sąsiedztwie
- kapusta źle wpływa na fasolę, pomidory, marchew, rzodkiewkę
- cebula, czosnek pospolity, mieczyki źle wpływają na fasolę
- koper źle wpływa na marchew
- pomidory źle wpływają na ogórki, ziemniaki, groch
- dynia, kabaczek, ogórek, słonecznik źle wpływają na ziemniaka
- fasola, gorczyca źle wpływają na buraka
- truskawka, pomidor, fasola źle wpływają na rośliny kapustne
- ziemniak, zioła aromatyczne źle wpływają na ogórka
Przykłady allelopatii dodatniej:
- cebula, kalarepa dobrze wpływają na buraka
- seler dobrze wpływa na pomidora
- fasola, kukurydza, groch, rzodkiew, słonecznik, koper ogrodowy dobrze wpływają na ogórka
- fasola, kukurydza, kapusta, chrzan, len dobrze wpływają na ziemniaka
- groch, sałata, cebula, por, pomidor dobrze wpływają na marchew
- marchew, rzodkiew, truskawka, ogórek, szpinak dobrze wpływają na sałatę
- ziemniak, seler, koper ogrodowy, szałwia, burak, cebula dobrze wpływają na rośliny kapustne
- ziemniak, marchew, ogórek, kapusta dobrze wpływają na fasolę
Dobrze, gdy między roślinami uprawnymi rosną rośliny przyprawowe:
1) mięta obok fasoli, grochu, kapusty, kalarepy, brokułów;
2) kminek z grochem;
3) koper obok cebuli, kapusty, kalarepy, brokułów, sałaty, ogórków, marchwi, fasoli, grochu, buraków, sałaty;
4) szałwia najlepiej obok marchwi i kapusty;5) cząber razem z cebulą i czosnkiem.
Między uprawianymi roślinami warzywnymi warto wysiać gatunki chroniące je przed chorobami szkodnikami, takie jak kosmos, aksamitki i nagietki (zwalczają nicienie), komosę czerwoną i rącznik (odstraszają krety), nasturcję (wabi mszyce, przez co inne rośliny są od nich wolne).
