Zastoisko mrozowe – co to jest zastoisko mrozowe i jak powstaje?
Zastoisko mrozowe to miejsce, w którym jest dużo zimniej niż w pozostałych obszarach ogrodu. W zastoisku mrozowym nie działają „normalne” prawa ogrodnicze czy strefy mrozoodporności przyporządkowane dla danego rejonu. Co warto wiedzieć o zastoisku mrozowym i jak ono powstaje? Jakie rośliny można sadzić w zastoisku mrozowym?
Nierówności terenu są cenione w ogrodzie – takie zróżnicowanie pozwala uzyskać ciekawsze efekty wizualne, piętrowość i nawiązanie do krajobrazu naturalnego. Poza tym wiele elementów, np. wrzosowisko czy skalniak najokazalej prezentuje się właśnie na wzniesieniach. Niestety zdarza się, że w niektórych miejscach pojawia się problem z zastoiskami mrozowymi. Co to jest zastoisko mrozowe i jak ono powstaje?
Gdzie występują zastoiska mrozowe?
Zastoisko mrozowe może wystąpić w nieckach, tzn. zagłębieniach terenu w ogrodzie. Zimowe, mroźne powietrze spływa w dół i – jakkolwiek dziwnie to brzmi – przez długi czas tam pozostaje. Niska temperatura może utrzymywać się tam przez większość dnia. Przy dużych mrozach różnica może wynosić nawet kilka stopni Celsjusza. Takie miejsca łatwo rozpoznać nie tyle po samej różnicy wysokości, co po przebiegu pogody. Na przedwiośniu, w okresie roztopów w zastoiskach mrozowych utrzymuje się niska temperatura. To może być jedyne miejsce w ogrodzie, gdzie po roztopach wciąż pozostają cieńsze lub grubsze warstwy śniegu oraz lodu.
>>Przeczytaj też:
Zastoisko mrozowe - co robić, gdy takie miejsce pojawi się w ogrodzie?
W profesjonalnych sadach z efektem zastoisk mrozowych (i ogólnie mrozów) walczy się najróżniejszymi sposobami. To m.in. okrywanie i zraszanie upraw, ogrzewanie powietrza, zadymianie, stosowanie maszyn wiatrowych, a nawet wykorzystywanie preparatów chemicznych. W przydomowym ogrodzie takie działania byłyby uciążliwe, nieopłacalne i mało praktyczne – w końcu dotyczy to małych powierzchni, można to nazwać strefą mikro. Zastoiskom mrozowym można zapobiec na etapie zakładania ogrodu. Wykonując prace ziemne trzeba pamiętać, aby nie pozostawiać obszarów, który będą otoczone wzniesieniami z każdej strony (później, gdy już zastoisko wystąpi, wyrównywanie terenu najczęściej nie ma sensu i jest kłopotliwe). Niestety taki obszar jest mało praktyczny z punktu aranżacji ogrodu. Liczba roślin, które można tam uprawiać jest mniejsza, mała architektura ogrodowa jest natomiast bardziej podatna na niekorzystne czynniki atmosferyczne.
Jakie rośliny można sadzić w zastoisku mrozowym?
Przy opisie każdej rośliny podawane są strefy mrozoodporności, w jakich powinny (przynajmniej w teorii) wytrzymywać zimy. Niektóre z nich pomimo pełnej mrozoodporności wymagają okrywania przed zimą (młode egzemplarze lub niezależnie od wieku). W przypadku zastoisk mrozowych z takich roślin trzeba zrezygnować. Optymalnie byłoby ograniczyć gatunki, które wytrzymują mrozy maksymalnie w strefach 6A i 6B, a postawić na zieleń radzącą sobie w strefie 5B (rejon Suwałk). Lista roślin jest więc okrojona.
Do bylin uważanych za wybitnie mrozoodporne należy m.in.: dzwonek skupiony, aster nowoangielski, aster nowobelgijski, języczka syberyjska, kosaciec syberyjski, fiołek labradorski, cebulica syberyjska, wiązówka błotna, pragnia syberyjska, głodek syberyjski.
Z krzewów sprawdzą się: mikrobiota syberyjska, karagana syberyjska, jagoda kamczacka, malina arktyczna, tawlina jarzębolistna.
Do drzew odpornych na mróz należą m.in.: brzoza brodawkowata, świerk pospolity, sosna pospolita, modrzew dahurski.
Ze względu na zwiększoną wilgotność powietrza w sezonie należy unikać sadzenia drzew i krzewów owocowych, takich jak jabłonie, grusze, wiśnie czy czereśnie.
Zastoisko mrozowe to nie tylko problem... mrozu
Mrozoodporność roślin to nie tylko kwestia ich bezpośredniej wytrzymałości na mróz. Duże znaczenie ma przebieg i zmienność pogody. W bezśnieżne zimy częściej dochodzi do przemarzania roślin, które widnieją jako w pełni mrozoodporne. To nie błąd literatury, strefa mrozoodporności to główny, ale nie jedyny czynnik „decyzyjny”. Duże znaczenie ma przepuszczalność gleby. W glebach ciężkich, zalewanych częściej dochodzi do przemarzania zieleni. W miejscach zastoisk mrozowych należy w szczególności zadbać o dobry drenaż podłoża, gdyż opady śniegu utrzymują się dłużej, a dodatkowo może spływać tam woda ze wzniesień (wiosną z roztopów, w sezonie – z opadów deszczu).
Polecany artykuł:
Istotnym zabiegiem może być także bielenie pni drzew (w przypadku liściastych drzew ozdobnych, poza brzozą). Schładzanie nagrzanej w słoneczne dni kory (i znajdujących się pod nią żywych tkanek) wraz z nastaniem wieczora czy nocy przebiega jeszcze drastyczniej. Dlatego drzewa są bardziej narażone na rany zgorzelinowe.
