Efektowna mozaika kamienna w ogrodzie. Układanie mozaiki KROK PO KROKU

Mozaika kamienna podkreśla rangę miejsca, urozmaica przestrzeń, przełamuje monotonię podjazdu do domu. Układanie mozaiki nie jest trudne. Sprawdź, jak to zrobić.

Mozaika kamienna – oryginalny akcent w ogrodzie, na chodniku lub podjeździe

Ogrodową mozaikę należy wykonać z materiałów odpornych na długotrwałe oddziaływanie czynników atmosferycznych – nienasiąkliwych, mrozoodpornych i nieulegających ścieraniu, czyli twardych (ale tym samym trudnych w obróbce i wymagających odpowiednich narzędzi). Najlepsze są kamienne kostki z granitu, serpentynitu, bazaltu, sjenitu, gabro, kwarcu oraz najtwardsze gatunki marmuru i piaskowca. Oprócz nich można zastosować klinkier, kolorowe szkło oraz gres.

Zobacz: Ścieżki z kamienia w ogrodzie

Mozaika kamienna - co to jest?

Jest to technika ozdabiania posadzek, ścian albo sufitów ornamentami lub obrazami tworzonymi z zatopionych w spoiwie drobnych elementów (tak zwanych tesserów) z kolorowego materiału, najczęściej kamienia, szkła bądź ceramiki. Mozaiki ogrodowe wykonuje się głównie z kostek kamiennych. Im są one drobniejsze, tym bardziej skomplikowany wzór możemy ułożyć. Najmniejsza produkowana standardowo kostka brukowa ma wielkość 4­6 cm. Drobniejsze elementy musimy zrobić sami, na przykład przez rozłupanie kostek kupionych w składzie kamieniarskim. Można też wykonać tessery, tnąc lub łupiąc fragmenty płyt kamiennych albo płytek ceramicznych.

Przy układaniu mozaiki kamiennej najważniejszy jest pomysł. Możliwości są ogromne – od abstrakcyjnych linii i plam, przez rytmiczne kompozycje przypominające osiemnastowieczne parkiety, po motywy roślinne i zwierzęce. Planując wzór mozaiki, można wykonać szkice, a nawet dokładne projekty wzoru w odpowiedniej skali, przygotować ze sklejki lub z grubego zaimpregnowanego kartonu szablony do układania powtarzających się motywów lub po prostu tworzyć wzór na miejscu, próbując układać główne jego linie lub malując je sprayem na przygotowanej podbudowie.

Mozaika kamienna nie musi być ułożona koniecznie na gładkiej płaszczyźnie: jej powierzchnię można delikatnie pofalować. Pamiętajmy tylko, by nie stworzyć zagłębień bez odpływu, w których będzie się zbierała woda.

Przygotowania do układania mozaiki kamiennej

Kostkę możemy kupić w składach z kamieniem ozdobnym, jednak przy układaniu dużych powierzchni korzystniej jest kupować ją bezpośrednio u producentów (może być nawet o połowę tańsza). Trzeba jednak doliczyć koszt transportu, który zależy od wielkości ładunku i odległości. Warto pamiętać, że z jednej tony kostki kamiennej rozmiaru 4-6 cm można ułożyć do 9 m² nawierzchni.

Potrzebne narzędzia kupimy w składzie budowlanym, ale większe maszyny, których będziemy używać tylko do tej pracy, lepiej wynająć w wypożyczalni sprzętu budowlanego.

Przed przystąpieniem do układania nawierzchni warto przywieziony kamień posortować według rozmiarów i odcieni, zwłaszcza jeśli mamy zamiar układać mozaikę o szczególnie skomplikowanym motywie. Kostki o klinowatym kształcie należy umieszczać większą podstawą do dołu. Ułożone odwrotnie mogą zostać wypchnięte przez sąsiednie elementy, gdyż nawierzchnia pracuje.

Nawierzchnia połączona z roślinami

Zobacz galerię 8 zdjęć

Autor: Mariusz Pasek

Układanie mozaiki kamiennej - zasady

Żeby mozaika była trwała, musi mieć, podobnie jak każda nawierzchnia ogrodowa, odpowiednio nośną i odprowadzającą wodę podbudowę. Odwodnienie nawierzchni zapewni niewielki spadek (1-5%), dzięki któremu woda opadowa spłynie na powierzchnię gruntu lub do wpustów albo kratek odwadniających.

Mozaiki z elementów o grubości 4 cm lub więcej można układać tak jak typową nawierzchnię z kostki kamiennej, czyli na podbudowie z kruszywa. Jako spoiwa można użyć suchej zaprawy cementowej. Ważne jest, aby do jej przygotowania zastosować czysty cement portlandzki i płukany piasek. Użycie cementu z dodatkami lub pucolanowego może być przyczyną powstawania wysoleń na kamieniu lub w spoinach.

Układając mozaikę z jasnych odmian marmuru i piaskowca, warto zastosować biały cement.

Układanie podbudowy mozaiki i osadzanie obrzeży

• Usuwamy warstwę urodzajnego podłoża. Za pomocą sznurka i palików wyznaczamy zarys nawierzchni i zbieramy taką ilość ziemi, by wierzch mozaiki po ułożeniu wszystkich warstw znalazł się na wymaganej wysokości. Dokładnie zagęszczamy dno wykopu ciężkim ręcznym ubijakiem lub zagęszczarką. Na gruncie nieprzepuszczalnym wykonujemy warstwę odsączającą grubości co najmniej 10 cm z zagęszczonej pospółki. 
• Kładziemy krawężniki lub obrzeża z dużej kostki kamiennej na zaprawie betonowej.
• Robimy podbudowę z łamanego kruszywa, na przykład tłucznia kamiennego (frakcja 16-32 mm). Jej grubość dostosowujemy do obciążenia, któremu będzie poddawana nawierzchnia – minimum 15 cm dla chodników i ścieżek, 25 cm dla samochodów osobowych i 35 cm dla cięższych pojazdów. Podbudowie nadajemy poprzeczny spadek – taki sam, jaki przewidzieliśmy dla nawierzchni – minimum 1%, lecz nie więcej niż 5% (czyli 1-5 cm na metr). Zapewni on szybkie odprowadzanie wody opadowej. Podbudowę dokładnie zagęszczamy przy użyciu zagęszczarki.
• Jeśli mozaika powstanie z elementów drobniejszych niż 4 cm, zamiast podbudowy z kruszywa wykonujemy podbudowę z półsuchego betonu C12/15 (dawniej B15) grubości 10 cm dla ruchu pieszego i 15-20 cm dla samochodów osobowych. Drobne elementy nie nadają się na mozaikę, po której będzie przejeżdżać samochód ciężarowy.

Układanie elementów nawierzchni

• Na przygotowanej podbudowie kładziemy zaprawę cementową (proporcje cementu do piasku 1:4) suchą lub z dodatkiem wody, a na niej układamy elementy mozaiki. Grubość warstwy zaprawy powinna być dostosowana do ich wielkości i wynosić mniej więcej tyle, ile ich wysokość. Mozaiki wykonywane z elementów drobniejszych niż 4 cm układamy wyłącznie na zaprawie z dodatkiem wody. Wilgotna zaprawa wymaga odpowiedniego tempa pracy, w związku z czym mozaika musi powstawać „na raty” – powierzchniami, które zdążymy wykonać, zanim zacznie twardnieć zaprawa.
• Układanie mozaiki rozpoczynamy od głównych linii wzoru lub układamy ją systematycznie, postępując od wzoru do wzoru, jeśli jest on powtarzalny. Elementy mozaiki dobijamy do podłoża gumowym młotkiem, sprawdzając wyrównanie powierzchni łatą.
• Do wyznaczania prostych wzorów (na przykład powtarzających się geometrycznych motywów) możemy się posłużyć przygotowanymi wcześniej szablonami. Bardziej skomplikowane wzory można przenosić z rysunku projektu za pomocą siatki kwadratów wyznaczonych na zaprawie, na której układamy elementy mozaiki. 

Mozaiki z bardzo drobnych elementów, poniżej 1,5 cm grubości, należy wykonywać metodą lewostronną – układając wzór we fragmentach na stole, a następnie nakładając na złożony fragment mozaiki warstwę kleju z zatopioną siatką o drobnych oczkach.

Po związaniu na warstwie kleju wykonuje się płytę betonową grubości około 5 cm, zbrojoną siatką z drutów, a po związaniu betonu cały fragment mozaiki wraz z płytą przenosi się na miejsce wbudowania w ogrodzie.

• Gotową mozaikę regularnie zwilżamy wodą przez mniej więcej siedem dni (w czasie upałów dłużej, a jeżeli na dworze jest chłodno, krócej). To zapewni mocne związanie kostek i zwiększy trwałość nawierzchni.

Spoinowanie mozaiki

• Przestrzenie między elementami wypełniamy suchą zaprawą z drobnego piasku i cementu (w proporcji 4:1). Można też użyć gotowej masy do spoinowania (takiej samej, jakiej używa się do wykańczania kamiennych cokołów i murków na zewnątrz budynków) dostosowanej barwą do koloru mozaiki.
• Po kilkakrotnym zamieceniu nawierzchni i usunięciu nadmiaru zaprawy zwilżamy spoiny za pomocą opryskiwacza ogrodowego. Kiedy zaprawa częściowo zwiąże (od pół godziny do dwóch godzin, a nawet więcej w zależności od temperatury), ale jeszcze daje się łatwo usuwać, dokładnie zmywamy mozaikę. Spłukujemy ją kilka razy wodą i czyścimy twardą szczotką, a następnie gąbką. Zaniechanie tych czynności sprawi, że późniejsze próby oczyszczenie nawierzchni z zaprawy mogą się nie udać.
• Gotową mozaikę warto zaimpregnować preparatem do kamieni i ceramiki. Zabezpieczy ją to przed trwałym zabrudzeniem, zmniejszy też nasiąkliwość elementów i zaprawy w spoinach, co wydłuży żywotność nawierzchni. Poza tym impregnat intensyfikuje kolor kamienia i ceramiki.

Elżbieta Borkowska-Gorączko