Wentylacja w domu: projekt i cena

Przepisy wymagają tego, by każdy dom był wyposażony w system wentylacji. Co najmniej naturalnej, a najlepiej mechanicznej nawiewno-wywiewnej z rekuperacją. Trzeba mieć projekt wentylacji, żeby je dobrze zbudować.

Wentylacja mechaniczna z rekuperacją ma sieć kanałów nawiewnych i wywiewnych wentylatory i wymiennik, który umożliwia odzyskiwanie ciepła z powietrza wywiewanego z pomieszczeń. Wentylacja naturalna ma tylko kanały wywiewne, a jej siłą napędową jest różnica gęstości powietrza wynikająca z różnicy temperatur we wnętrzach i na zewnątrz domu.

Wentylacja naturalna

Nie jest tajemnicą, że wentylacji naturalnej nie projektuje się w taki sposób, jak np. instalacji grzewczej. Nie oblicza się ilości powietrza wentylacyjnego osobno dla każdego pomieszczenia, nie dobiera indywidualnie wielkości kanałów wentylacyjnych, nie określa prędkości przepływu powietrza etc. Nie robi się tego, ponieważ zgodnie z rozporządzeniem określającym zawartość projektu architektoniczno-budowlanego w przypadku domów jednorodzinnych i małych budynków mieszkalnych nie ma takiego obowiązku.

Wystarczy, że projektant domu zaznaczy na rzutach kondygnacji położenie kanałów wywiewnych oraz wloty do nich – w kuchni, łazience, kotłowni (pomieszczeniu gospodarczym) i pomieszczeniach pomocniczych bez okien, a także w pokojach na drugiej kondygnacji domów i mieszkań dwukondygnacyjnych.

Zgodnie z przepisami pole przekroju kanału wywiewnego nie może być mniejsze niż 0,016 m², a najmniejszy wymiar kanału – mniejszy niż 10 cm. W praktyce wielkości kanałów wentylacyjnych nie oblicza się, lecz przyjmuje, że mają mieć przekrój o wymiarach 14 x 14 cm – gdy są prostokątne - lub średnicę nie mniejszą niż 15 cm - jeśli są okrągłe. Nie uwzględnia się przy tym długości kanału, która w pomieszczeniach na najwyższej kondygnacji jest często mniejsza niż 1,5-2 m. Taki kanał nawet w sprzyjających warunkach (gdy różnica temperatury jest korzystna) nie może zapewnić wymaganej intensywności wentylacji. Na przykład kanał wywiewny w toalecie, z której zgodnie z normą trzeba usuwać 30 m³/h powietrza, powinien mieć długość co najmniej 2 m, jeśli ma wymiary 14 x 21 cm, ale nie mniej niż 3 m, gdy jego przekrój to 14 x 14 cm.

Obliczenie rzeczywistej wydajności kanałów jest skomplikowane i często obarczone błędem. Nie ma także obowiązku praktycznego sprawdzenia skuteczności wentylacji i wydajności kanałów podczas odbioru budynku.

W projekcie powinna się także znaleźć informacja o sposobie doprowadzenia powietrza do wentylacji, czyli liczbie elementów nawiewnych (nawiewników w oknach lub w ścianach) oraz sposobie ich rozmieszczenia, który umożliwi swobodny przepływ powietrza dostającego się przez nie do wnętrza domu w kierunku kanałów wywiewnych i zebranie po drodze zanieczyszczeń, które mogły się tam nagromadzić (pary wodnej, dwutlenku węgla, nieprzyjemnych zapachów etc.).

Projekt wentylacji mechanicznej z rekuperacją

W nowoczesnym, energooszczędnym domu nie powinno jej zabraknąć. Tym bardziej że jednym z wymogów, które muszą spełniać nowo budowane i przebudowywane budynki jednorodzinne, jest graniczna wartość wskaźnika EP (od 1 stycznia 2017 r. nie może być wyższa niż 95 kWh/(m2.rok), po 1 stycznia 2021 r. nie będzie mogła przekroczyć 70 kWh/(m2.rok). Trudno ją osiągnąć bez skutecznego ograniczenia zapotrzebowania na energię do ogrzewania powietrza wentylacyjnego, które zapewnia rekuperacja.

Systemu z rekuperacją nie da się dobrze zrobić bez dokładnego zaplanowania. Potrzebny jest projekt wentylacji sporządzony indywidualnie dla każdego domu. Projekt powinien zawierać niezbędne obliczenia umożliwiające dobranie parametrów centrali wentylacyjnej oraz średnic kanałów wentylacyjnych i elementów nawiewnych/wywiewnych, a także rysunki przedstawiające koncepcję rozprowadzenia instalacji, usytuowania czerpni, wyrzutni i centrali wentylacyjnej, ewentualnie parametry i lokalizację gruntowego wymiennika ciepła oraz zestawienie kosztów.

W gotowych projektach domów jednorodzinnych zwykle nie ma wentylacji mechanicznej, tylko kanały wentylacji grawitacyjnej. Jeżeli inwestor chce to zmienić, musi zlecić wykonanie osobnego projektu. To wydatek co najmniej kilkuset złotych - tym większy, im bardziej skomplikowana i rozbudowana ma być instalacja.

Można powierzyć zamontowanie wentylacji mechanicznej z rekuperacją firmie będącej producentem lub dystrybutorem rekuperatorów i zajmującej się ich montażem. Elementem takiej usługi jest projekt i zwykle nie trzeba za niego dodatkowo płacić.

Gdy zamawia się u architekta indywidualny projekt domu jednorodzinnego, trzeba zaznaczyć od razu, że ma w nim być wentylacja z odzyskiem ciepła. Dzięki temu projektant będzie mógł powiązać lokalizację centrali, wyrzutni i czerpni powietrza z rozwiązaniami architektonicznymi i budowlanymi oraz znaleźć najlepszy możliwy sposób na swobodne rozprowadzenie instalacji i rozmieszczenie elementów nawiewnych i wywiewnych w pomieszczeniach.

Po wzniesieniu bryły albo na etapie prac wykończeniowych wyposażenie domu w wentylację mechaniczną z odzyskiem ciepła jest dużo trudniejsze, a efekt może nie być w pełni zadowalający (skomplikowany przebieg instalacji, wysokość pomieszczeń obniżona przez sufity podwieszane skrywające kanały wentylacyjne, niekorzystna lokalizacja centrali wentylacyjnej etc.).

Wentylacja mechaniczna cena

W średniej wielkości domu za efektywnie działający system z przyzwoitym rekuperatorem trzeba zapłacić co najmniej 20 tys. zł, w dużym domu – cena niebezpiecznie zbliża się do 30 tys. zł.

Ceny rekuperatorów wahają się od niecałych 3 do kilkunastu tysięcy złotych. Warto jednak zainwestować w urządzenie dobrej klasy, z efektywnym wymiennikiem ciepła, trwałe, ciche i energooszczędne, ale trzeba mieć świadomość, że będzie to miało istotny wpływ na ostateczny koszt systemu. Przewody blaszane stosowane w wentylacji mechanicznej są tanie i ich ilość nie ma dużego wpływu na całkowity koszt instalacji. Droższe są nowoczesne systemy z rur z tworzywa sztucznego. Wielu nabywców systemów z rekuperacją decyduje się na budowę gruntowego wymiennika. Koszt instalacji z GWC i dodatkowo systemem oczyszczającym powietrze ze smogu i alergenów może wynieść nawet 35 tys. zł.