Kanalizacja w domu i najczęściej popełniane błędy wykonawcze. Jak ich uniknąć?

Te błędy przy wykonywaniu instalacji kanalizacyjnej fachowcy popełniają najczęściej. Łatwo je dostrzec, bo skutkują - powolnym odpływaniem ścieków, bulgotaniem w rurach, nieprzyjemnym zapachem wydobywającym się z syfonów czy wreszcie cofaniem się nieczystości w najniżej położonych urządzeniach sanitarnych. Sprawdź, jak ich uniknąć?

Spis treści

1. Źle podłączone podejścia rur kanalizacyjnych
2. Brak syfonów w instalacji kanalizacyjnej
3. Źle dobrane średnice rur kanalizacyjnych
4. Niestaranne połączenia rur kanalizacyjnych
5. Za małe spadki, za ostre kąty w rurach kanalizacyjnych

Aby uniknąć problemów trzeba przyłożyć się do wykonania kanalizacji – zrobić ją zgodnie z projektem, w którym będą określone średnice rur kanalizacyjnych, ich długość, przebieg i spadki oraz rodzaj użytych materiałów, a prace zlecić doświadczonemu instalatorowi.

Źle podłączone podejścia rur kanalizacyjnych

Sposób prowadzenia podejść – ich wymagany spadek i długość – są ściśle powiązane z rozmieszczeniem przyborów sanitarnych w łazience i kuchni. W wielu przypadkach konieczność przestrzegania ustalonych w normach zasad ich układania utrudnia lub nawet uniemożliwia inwestorom zaaranżowanie pomieszczeń sanitarnych zgodnie z oczekiwaniami. Kiedy stają przed wyborem: sprawna instalacja kanalizacyjna czy wymarzony układ urządzeń sanitarnych, często wybierają to drugie. W rezultacie mogą się spodziewać bulgotania w rurach, słabego odpływania ścieków oraz nieprzyjemnego zapachu we wnętrzach będącego konsekwencją wysysania wody z syfonów.

Instalacja kanalizacyjna pracuje najlepiej, gdy odcinki rur łączące urządzenia sanitarne z pionami są możliwie krótkie. W pierwszej kolejności należy zaplanować usytuowanie miski ustępowej. Nie powinna ona stać (lub wisieć) dalej niż 1 m od pionu (maksymalnie 2,5 m – mierzone pionowo od pionu do syfonu). Jeśli podejście musi być dłuższe, powinno być dodatkowo wentylowane. Miski ustępowej najlepiej nie podłączać do wspólnego podejścia z innymi przyborami sanitarnymi. Pojedyncze podejście nie powinno być dłuższe niż 3 m.

Jeżeli chcemy złamać tę zasadę, na podejściu należy zainstalować dodatkową wentylację oraz rewizję (kształtkę z klapką umożliwiającą dostęp do wnętrza przewodu, na przykład w celu usunięcia zatoru). W przeciwnym razie podczas korzystania z urządzeń sanitarnych znajdujących się bliżej pionu może dochodzić do wysysania wody z syfonu przyboru sanitarnego znajdującego się na końcu podejścia. W podejściach niewiele dłuższych niż 3 m wystarczy na końcu zamontować syfon z zaworem napowietrzającym lub sam zawór napowietrzający.

Przeczytaj też:

• 5 błędów w kanalizacji w domu - nieprawidłowa wentylacja i hałas z rur

Planując rozmieszczenie wyposażenia łazienki, warto zadbać o to, żeby te, których syfony muszą być blisko posadzki lub w podłodze (brodzik, wanna), były usytuowane jak najbliżej pionu.

Przewody powinny być ułożone ze spadkiem co najmniej 2%. Jeśli długość podejścia ma przekraczać wartości określone w normie, należy zwiększyć jego średnicę:

• o jeden wymiar w stosunku do obliczeniowego (na przykład z 40 do 50 mm), gdy ma średnicę mniejszą niż 70 mm i długość ponad 3 m;
• z 70 do 100 mm, gdy jest dłuższe niż 5 m.

Podobnie trzeba postąpić w przypadku podejść, w których różnica wysokości między końcami wynosi 1-3 m. Przewody należy mocować do przegród budowlanych za pomocą tłumiących hałas uchwytów z wkładkami z gumy profilowanej.

Brak syfonów w instalacji kanalizacyjnej

Każde urządzenie sanitarne podłączone do instalacji kanalizacyjnej musi mieć osobny syfon. Montuje się go między otworem odpływowym z przyboru sanitarnego a rurą podejścia kanalizacyjnego. W syfonie musi się stale znajdować woda, która stanowi rodzaj korka oddzielającego instalację od urządzenia sanitarnego. Jeśli którykolwiek z przyborów sanitarnych nie będzie miał syfonu, nieprzyjemna woń fekaliów będzie się wydostawała do pomieszczeń (łazienki, kuchni, pralni itp.)

Problemy mogą się pojawić także wtedy, gdy syfon wprawdzie zostanie zamontowany, ale na skutek nieprawidłowego zaprojektowania i/lub wykonania instalacji podczas przepływu dużej ilości ścieków przez sąsiednie podejścia i pion w rurach będzie powstawało podciśnienie wysysające z niego wodę. Do czasu ponownego skorzystania z przyboru sanitarnego, podczas którego syfon napełni się wodą, instalacja pozostanie otwarta i będziemy narażeni na wydostające się z niej zapachy.

Zobacz galerię 5 zdjęć

Autor: Wiktor Greg

Zlewy, umywalki, bidety, pisuary, wanny, brodziki, pralki i zmywarki mogą być podłączone do wspólnego podejścia. W razie przekroczenia wymaganej długości trzeba zrobić jego dodatkową wentylację lub zwiększyć jego średnicę

Do wysysania wody z syfonów umywalek, wanien lub brodzików dochodzi na przykład wtedy, gdy ich podejścia zostały włączone do pionu poniżej podejścia z miski ustępowej znajdującej się na tej samej kondygnacji. W poprawnie wykonanej instalacji podejście do miski ustępowej jako największe powinno być zawsze włączone poniżej podejść z innych przyborów sanitarnych. W przypadku syfonów do brodzików, zwłaszcza modnych ostatnio bardzo płaskich lub ukształtowanych jedynie przez spadek w podłodze łazienki, bardzo ważna jest ich przepustowość. Wynosi ona od mniej więcej 30 do ponad 70 l/min. Powinna być dobrana do wydajności baterii zamontowanej w kabinie, aby podczas kąpieli woda była w stanie dostatecznie szybko odpłynąć do kanalizacji i nie powodowała zalania łazienki.

Przeczytaj też: Zatkany zlew, brodzik, wanna. Jak odetkać bez pomocy hydraulika

Syfony o większej przepustowości należy wybierać zwłaszcza do kabin z panelami prysznicowymi, ponieważ strumień ścieków (wody) wymagający odprowadzenia jest wtedy nawet dwukrotnie większy niż podczas korzystania z baterii.

Źle dobrane średnice rur kanalizacyjnych

Instalacja kanalizacyjna z założenia działa grawitacyjnie. Ścieki przepływają pod wpływem własnego ciężaru od urządzeń sanitarnych przez podejścia (odcinki łączące przybory sanitarne z pionami) do pionów kanalizacyjnych, a stamtąd do poziomych przewodów odpływowych. Tylko w wyjątkowych przypadkach (gdy nie da się zbudować instalacji grawitacyjnej) odchodzi się od tej zasady, ale wtedy potrzebne są urządzenia mechaniczne z napędem elektrycznym rozdrabniające i przepompowujące ścieki w wybranym kierunku. Aby ścieki mogły być sprawnie usuwane wyłącznie za sprawą grawitacji, średnice rur muszą być odpowiednio dobrane do przewidywanej ilości i rodzaju odprowadzanych zanieczyszczeń. Jeśli rury będą miały za małą średnicę, instalacja nie będzie dostatecznie szybko i skutecznie odbierała powstającego strumienia ścieków. Średnica rur w instalacji kanalizacyjnej zwiększa się w miarę oddalania się od przyboru sanitarnego i włączania do niej kolejnych urządzeń sanitarnych. Najmniejszą średnicę mają odcinki instalacji połączone bezpośrednio z syfonem umywalki, bidetu lub pisuaru (40 mm).

Nieco większą muszą mieć podejścia poprowadzone od wanny, zlewozmywaka i brodzika (50 mm). Te średnice ustalono doświadczalnie, kierując się zasadą, że rura łącząca urządzenie sanitarne z pionem nie może być mniejsza od wylotu z tego urządzenia. Jeżeli podejście ma odbierać ścieki z więcej niż jednego przyboru sanitarnego, jego średnica musi być co najmniej taka jak średnica największego z wylotów. Wspólny odpływ z umywalki i wanny nie może więc być mniejszy niż 50 mm, mimo że do umywalki wystarczy podejście 40 milimetrowe. Do wspólnego podejścia mogą być podłączone zlewy, umywalki, bidety, pisuary, wanny, brodziki, pralki i zmywarki. Miska ustępowa powinna mieć zawsze osobne.

Przeczytaj też:

• Jak podłączyć zmywarkę? Montaż zmywarki: instrukcja

Przy ustalaniu średnicy pionów, do których podłącza się odpływy z poszczególnych przyborów lub grup przyborów sanitarnych, obowiązuje podobna zasada jak w przypadku podejść – ich średnica musi być co najmniej taka jak największa średnica podejścia. To oznacza na przykład, że pion, do którego jest podłączona miska ustępowa, nie może mieć średnicy mniejszej niż 100 mm.

Niestaranne połączenia rur kanalizacyjnych

Mogą się stać przyczyną nieszczelności instalacji. Dlatego jej elementy należy łączyć bardzo dokładnie, zwłaszcza że po wykończeniu pomieszczeń (ścian, posadzek) do większości połączeń nie ma swobodnego dostępu. Wewnętrzne instalacje kanalizacyjne to przeważnie systemy z polichlorku winylu (PCW), polietylenu o wysokiej gęstości (HDPE) lub polipropylenu (PP) oraz ich odmian powstających na przykład przez dodanie materiałów mineralnych zwiększających masę przewodów, co polepsza ich własności akustyczne.

Tworzywa te są odporne na korozję, lekkie i mają niski współczynnik chropowatości, więc opory przepływu w rurach są niewielkie. Do budowy instalacji najlepiej używać rur i złączek od jednego producenta systemu. Tylko wówczas można mieć jego gwarancję na system, ale ważniejsza od tego jest pewność, że wszystkie elementy, takie jak grubość ścianek, rodzaj materiału, głębokość kielicha, typ uszczelki itp., będą do siebie pasowały.

Przeczytaj też:

• Doprowadzenie instalacji do baterii łazienkowych

Odcinki rur, które mają być ze sobą łączone, należy przycinać w płaszczyźnie prostopadłej do osi rury (pod kątem prostym do osi przewodu). Odmierzony fragment rury (kielich nie wlicza się do jej długości, bo jest elementem łączącym) ucina się ręcznie piłką do drewna w tak zwanej skrzynce uciosowej (używanej przez stolarzy do przycinania listew drewnianych pod wybranym kątem). Jeżeli rura ma średnicę do 50 mm, można także użyć obcinaka krążkowego z kółkiem tnącym do rur z tworzywa, jeśli większą – obcinaka krążkowego tnącego po obwodzie lub z kamieniami centrującymi i specjalnym nożem tnącym. Cięcie takimi urządzeniami gwarantuje uzyskanie krawędzi rury idealnie prostopadłych do jej osi.

Rury kanalizacyjne wolno przycinać tylko z bosej strony, nigdy od strony kielicha. Po przycięciu krawędź musi zostać starannie oszlifowana i sfazowana pod kątem 15^o, aby ostre pozostałości nie uszkodziły uszczelki i w konsekwencji nie doprowadziły do powstania nieszczelności w instalacji kanalizacyjnej. Liczba kształtek (kolanek, łuków, trójników) powinna być jak najmniejsza, bo im mniej będzie połączeń, tym mniejsze niebezpieczeństwo, że któreś z nich okaże się nieszczelne. Należy unikać stosowania rur elastycznych (chętnie używanych na przykład do podłączenia miski ustępowej albo wykonania łuków), ponieważ zwiększają opory przepływu, gromadzą zanieczyszczenia i są nieodporne na zniszczenie przez gryzonie. Najczęściej są wykorzystywane połączenia kielichowe polegające na wsunięciu bosego końca jednej rury w kielich drugiej. Połączenie uszczelnia się zwykle gumową uszczelką (tak zwaną wargową) sprzedawaną w komplecie z rurą lub kształtką. Przed zrobieniem połączenia powierzchnie trące na bosym końcu rury dobrze jest zwilżyć preparatem poślizgowym lub płynem do mycia naczyń.

Nie wolno wciskać końcówki rury do końca głębokości kielicha, trzeba pozostawić 5-10 mm luzu. Dzięki temu będzie możliwa naturalna kompensacja wydłużeń spowodowanych wzrostem temperatury przepływających wewnątrz ścieków. Kielich musi mieć odpowiednią długość, aby rura, kurcząc się, nie wysunęła się z niego. W trudno dostępnych miejscach zamiast zwykłego kielicha można użyć takiego o zmniejszonej średnicy zewnętrznej (eurokielicha). Rury i kształtki z HDPE łączy się najczęściej przez zgrzewanie doczołowe polegające na rozgrzaniu do odpowiedniej temperatury, a następnie zetknięciu ze sobą równo przyciętych końców dwóch elementów instalacji. W trudno dostępnych miejscach można stosować elektromufy, czyli pierścienie z zatopionym drutem oporowym. Po wsunięciu końcówek rur do pierścienia drut podłącza się do źródła prądu. Rozgrzewa on tworzywo i mufa zespala się z rurami.

Za małe spadki, za ostre kąty w rurach kanalizacyjnych

Często popełnianym błędem jest niezachowanie wystarczającego nachylenia poziomych odcinków przewodów. Za małe spadki lub – w skrajnych przypadkach – ich brak uniemożliwiają grawitacyjny przepływ ścieków w rurach. Grubsze zanieczyszczenia mechaniczne (fekalia, tłuszcze, włosy, piasek itp.) zaczynają się wtedy odkładać na wewnętrznych ściankach rur. Z czasem przyczepiają się do nich kolejne, wtedy już nawet drobniejsze zanieczyszczenia i powodują zatory zmniejszające światło rury aż do całkowitego ustania przepływu.

Aby mieć pewność, że ścieki będą się przemieszczały w rurach pod wpływem własnego ciężaru (grawitacyjnie), poziome przewody należy układać ze spadkiem w kierunku przepływu ścieków – nie mniejszym niż 2, ale też nie większym niż 15%. Przy zbyt dużym nachyleniu przepływ byłby zbyt gwałtowny, co mogłoby powodować nadmierny hałas. Podejścia powinno się włączać do pionów pod kątem przekraczającym 45^o, a kierunek prowadzenia poziomych przewodów zmieniać łagodnie, to znaczy pod kątem mniejszym od 90^o. W tak prowadzonej instalacji opory przepływu są mniejsze. W razie potrzeby łatwiej też ją czyścić za pomocą spirali hydraulicznej. Instalacja musi być przymocowana do przegród budowlanych, ale w taki sposób, żeby było możliwe kompensowanie wydłużeń spowodowanych wzrostem temperatury. W przeciwnym razie rury będą się odkształcać, co może prowadzić na przykład do rozszczelnienia połączeń lub mechanicznego uszkodzenia fragmentów instalacji.

W miejscu przejścia przez stropy pionowe przewody powinny być zamocowane na sztywno, a między stropami przytwierdzone do ścian obejmami umieszczonymi w odstępach mniej więcej 1 m. Obejma nie może za ciasno przylegać do rury, aby ta mogła się wewnątrz niej swobodnie przesuwać. Gdy to nie wystarczy do przejęcia wydłużeń, trzeba zamontować kompensatory, czyli specjalnie do tego przeznaczone kształtki. Przewody odpływowe, to jest poziome odcinki instalacji kanalizacyjnej zbierające ścieki z pionów i odprowadzające je do przykanalika, dobrze jest zaizolować, na przykład matami z wełny mineralnej lub otulinami z pianki.

Ta część instalacji jest zwykle prowadzona po wierzchu wzdłuż ścian piwnic, w kanałach podłogowych albo w gruncie pod podłogą piwnic lub podłogą na gruncie, więc jest narażona na duże zmiany temperatury niekorzystne i dla samych przewodów, i dla płynących w nich ścieków. Izolacja nie tylko ochroni przed niską temperaturą, lecz także pomoże wyciszyć odgłosy przepływu ścieków w rurach.