Spis treści
- Dlaczego produkcja biogazów jest tak ważna?
- Jak działa biogazownia?
- Ile jest biogazowni w Polsce?
- Biometan
- Potrzeba prostszego prawa
- Finansowanie biogazowni
Krajowy Plan na rzecz Energii i Klimatu zakłada, że do 2030 r. 56% energii elektrycznej w Polsce będzie pochodzić z OZE. Wg danych Urzędu Regulacji Energetyki w 2024 r. instalacje OZE odpowiadały za produkcję 27% energii. Dominuje produkcja z instalacji fotowoltaicznych (76% energii z OZE pochodzi z tego źródła). Na drugim miejscu jest energetyka wiatrowa. Udział instalacji biogazowych stanowi tylko 0,3% produkcji energii.
- Dowiedz się również: Cichy agregat prądotwórczy do domu jednorodzinnego. Jaki wybrać? Jak instalować? Wyjaśniamy!
Dlaczego produkcja biogazów jest tak ważna?
Ponieważ energia uzyskana z biogazu może stabilizować rynek energetyczny. Jego produkcja jest niezależna od warunków atmosferycznych, w odróżnieniu od energetyki solarnej i wiatrowej (elektrownie wodne dają jedynie 0,6% rocznej produkcji energii elektrycznej w Polsce). Wielkość produkcji energii ze słońca lub wiatru zależy od pory dnia oraz warunków pogodowych, trudno ją w dłuższej perspektywie przewidzieć i zaplanować.
Biogazownie szczytowe mogą zasilać system energetyczny, gdy jest największe zapotrzebowanie na prąd. Biogazownie rozmieszczone na terenie całego kraju zasilają lokalne sieci energetyczne i cieplne. Działają w nich instalacje kogeneracyjne, w których jednocześnie odbywa się produkcja energii elektrycznej i cieplnej. Można ją wykorzystać do zasilania w prąd i ogrzewania zakładów produkcyjnych, domów mieszkalnych, osiedli mieszkaniowych, obiektów publicznych. Energia z biogazowni wiejskich jest wykorzystywana na miejscu, w gospodarstwach.
Produkcja biogazów jest także sposobem na wykorzystanie odpadów, które muszą być w jakiś sposób zagospodarowane. Rozwój biogazownictwa ogranicza ten problem. Potencjał Polski pod tym względem jest ogromny. W tej chwili do produkcji biogazu wykorzystuje się znikome ilości odpadów (np. 0,1% obornika, 5,4% gnojowicy, 10% osadów ściekowych).
Jak działa biogazownia?
W takiej instalacji na prąd i ciepło przerabia się odpady z rolnictwa, przemysłu spożywczego, gospodarki komunalnej (biomasę roślinną, odchody zwierzęce, poubojowe, odpady z cukrowni, destylarni, oczyszczalni ścieków). Biogaz powstaje w wyniku fermentacji metanowej (beztlenowego rozkładu) materii organicznej. Zawiera 40-80% metanu, a także dwutlenek węgla, siarkowodór, wodór, azot, tlenek węgla. Biogaz jest wykorzystywany na miejscu w instalacjach kogeneracyjnych. Poferment pozostający po fermentacji biogazowej może być wykorzystany jako nawóz.
Ile jest biogazowni w Polsce?
Biogazowa mapa Polski opracowana przez Magazyn Biomasa w edycji 2024/2025 wymienia 101 biogazowni komunalnych, głównie przy oczyszczalniach ścieków, zakładach wodociągowych itp., 178 biogazowni odpadowych i 102 mikrobiogazownie zlokalizowane w większości przy gospodarstwach rolnych. Łączna moc biogazowni wynosi 300 MW. W 2023 r. wyprodukowano w Polsce 400 mln m3 biogazu rolniczego. Według raportu Europejskiego Stowarzyszenia Biogazu w 2023 r. wyprodukowano w Europie 17,1 mld m3 biogazu
Polska ma więc dużo do zrobienia, żeby rozwinąć sektor biogazowy. Potrzebna jest legislacja, uproszczenia w przepisach oraz wsparcie finansowe.
Biometan
Produkuje się z biogazu, który zostanie poddany procesom oczyszczania z dodatku innych gazów. Gaz ten jest jeszcze ważniejszy, ponieważ może zmniejszyć zapotrzebowanie na gaz ziemny z importu. Jest on szerzej wykorzystywany - w energetyce, przemyśle, transporcie. Biometan dodawany do gazu ziemnego może przekształcić go w gaz zielony. W postaci skroplonej może być dodawany także do bioLNG, a w sprężonej - do bioCNG. W tej chwili w Polsce dopiero powstają pierwsze biometanownie komercyjne. Biorąc pod uwagę, że w Europie działa 1300 biometanowni, mamy co doganiać. Według różnych źródeł potencjał Polski w produkcji biometanu wynosi od 5 do 13 mld m3 rocznie. Założenia Narodowego Centrum Badań i Rozwoju przyjmują, że „w 2030 r. możemy wytwarzać ok. 1,6 mld m3 biogazu i ok. 1,5 mld m3 biometanu, natomiast w 2040 r. odpowiednio 1,7 mld m3 i 3,8 mld m3”.
Potrzeba prostszego prawa
Do budowy biogazowni nie zachęca skomplikowane prawo i trudne procedury. Marek Jedziniak, kierownik do spraw badań i rozwoju w firmie Biogas System, wyjaśnia:
„Budowa biogazowni jest uregulowana, a właściwie rozsiana w szeregu przepisów prawnych. Musimy wziąć pod uwagę choćby przepisy planistyczne, budowlane, oczywiście środowiskowe, odpadowe, wreszcie energetyczne. Niestety, rozproszenie regulacji nie ułatwia prowadzenia tego typu inwestycji. Problemy mają nie tylko inwestorzy, ale nawet urzędnicy.”
W 2023 r. wprowadzono tak zwaną specustawę biogazową, która skraca pewne terminy i upraszcza niektóre procedury. Środowisko uważa, że jest ona niewystarczająca.
- Czytaj również: Planujesz alarm domowy? Instalator odpowiada na 14 częstych pytań. Jaki alarm wybrać do domu?
Finansowanie biogazowni
Istnieje wiele źródeł, z których można uzyskać środki na budowę biogazowni, zarówno w postaci dotacji, jak i pożyczki. Wiosną 2025 r. uruchomiono drugi nabór wniosków w programie „Energia dla wsi” (potrwa do 19 grudnia 2025 r. lub do wyczerpania środków ), w ramach którego można otrzymać dotację na 45% kosztów kwalifikowanych biogazowni lub pożyczkę w kwocie do 100% kosztów. Program ten jest przeznaczony przede wszystkim dla rolników i spółdzielni energetycznych.
Na przełomie 2025 /2026 roku ma ruszyć nabór wniosków w programie „Wysokosprawna kogeneracja z biogazu wytwarzanego z biomasy, w tym z odpadów komunalnych”. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej uzyskał środki (1 mld zł) z Funduszu Termomodernizacyjnego na tę inicjatywę. Program ma być realizowany w latach 2025-2030. Dofinansowanie w formie dotacji ma wynosić do 40% kosztów kwalifikowanych, a w formie pożyczki – do 100%.
Inwestycje w biogazownie mogą być także finansowane w ramach Funduszy Europejskich na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko. Opracowanie kompleksowych przepisów prawnych umożliwiających budowę biogazowni i biometanowni, przyłączanie ich do sieci oraz rozliczanie sprzedaży energii lub paliw pozwoli także na włączenie się banków w ich finansowanie.
- Przejdź do galerii: Wzorowa przebudowa starego domu z cegły
