Rodzaje i kolory dachówek: jakie wybrać?

Dachówki to najbardziej popularny i uniwersalny materiał do krycia dachów skośnych. Wybieramy kolory i rodzaje dachówek, nie zapominając o odpowiednio dobranych dodatkach.

Można powiedzieć, że dachówki są najbardziej europejskim rodzajem pokrycia. Obecnie co trzeci budowany u nas dom z dachem skośnym zwieńczony jest właśnie dachówką. To materiał łatwo dostępny. Dachówki oferowane są w przynajmniej kilkunastu wzorach i kolorach, uzupełnione o wiele kompatybilnych akcesoriów zapewniających trwałe i estetyczne wykończenie dachu.

Wybieramy dachówki: ceramiczne czy cementowe

Dachówki ceramiczne i cementowe powstają z odpowiednio wyselekcjonowanej, sezonowanej i pieczołowicie wyrabianej gliny. Po uformowaniu są suszone, a następnie wypalane w temperaturze minimum 1000^oC. Polska norma dotycząca dachówek ceramicznych to PN-EN 1304:2013-10 „Dachówki i kształtki ceramiczne – definicje i specyfikacja wyrobów”. Do produkcji dachówek cementowych, nazywanych również betonowymi, potrzebny jest cement portlandzki, woda, drobny piasek kwarcowy, a także pigmenty barwiące masę, bez których wyglądałyby szaro i nieciekawie. Po uformowaniu nie wypala się ich, tylko utwardza w temperaturze 60^oC. Polska norma dotycząca dachówek cementowych to PN-EN 490 A1:2017-02 „Dachówki i kształtki dachowe cementowe do pokryć dachowych i okładzin ściennych – charakterystyka wyrobów”.

Wybieramy dachówki: z zamkami lub bez zamków

Zamki to stosunkowo nowy wynalazek. Pierwsze z dachówek, sklejane zaprawą, wcale ich nie potrzebowały. Zamki mają formę bocznych lub także górnych i dolnych zaczepów – żeberek, które ułatwiają montaż dachówki i poprawiają szczelność pokrycia. Ich zaletą jest też możliwość rozsuwania lub zsuwania w pewnym zakresie rzędów dachówek (ceramicznych w pionie i w poziomie, cementowych – w poziomie).

POLECAMY: Układanie dachówki ceramicznej

Jest to istotne przy wymianie pokrycia dachowego. Mniejsze jest wówczas ryzyko, że stare łaty trzeba będzie zrywać, a za to duża szansa, że dachówki dopasuje się do ich istniejącego rozstawu.

Wybieramy dachówki płaskie: rodzaje

W grupie dachówek płaskich znajdziemy zarówno modele z zamkami, jak i bez nich.

Karpiówki – te dachówki wyróżnia podłużny kształt. Dachówki karpiówki ceramiczne nie mają zamków, cementowe mogą je mieć. Ich dolna powierzchnia ma wyprofilowany nosek, który umożliwia zahaczenie dachówki o łatę. Dodatkowo, niektóre dachówki w rzędzie mocuje się klamrami, drutem lub wkrętami. W tym celu większość karpiówek ma fabrycznie wykonane dwa otwory. Powierzchnia dachówek płaskich może być gładka lub żłobiona. Różne bywa też ich zakończenie – przeważnie jest półokrągłe, dzięki czemu pokrycie z nich wykonane przypomina nieco rybie łuski, ale znajdziemy też proste, a nawet heksagonalne. Karpiówki ceramiczne mają przeważnie wymiary 18 x 38 cm lub 15,5 x 38 cm, 14 x 28 cm lub 20,5 x 40 cm i ważą około 1,8-2 kg/szt. Karpiówki polecane są na dachy o połaciach nachylonych pod kątem nie mniejszym niż 30^o, a przy kryciu w koronkę – minimum 35^o.

Przeczytaj też:

Dachówki betonowe: ile kosztuje takie pokrycie?

Płaskie zakładkowe – duże dachówki, o prostokątnym, często prawie kwadratowym kształcie. Bardzo ostatnio modne, ponieważ dobrze wyglądają na dachach domów o nowoczesnej formie architektonicznej. Takie dachówki widujemy nawet na płaszczyznach pionowych. Dostępne są modele ceramiczne oraz cementowe.

Płaskie romboidalne – to dachówki ceramiczne o wyjątkowym kształcie, nawiązującym do płytek z łupka. Każda ich krawędź wyposażona jest w zamek. Są dość drobnej budowy, mają wymiary 44 x 47 cm i ważą 3,7 kg. Polecane są na połacie o kącie nachylenia od 16^o do 45^o.

Wybieramy dachówki mnich-mniszka

Mnich-mniszka to dachówki sprzedawane parami. Obie mają kształt kolebkowy. Na dole umieszcza się mniszki, czyli korytka otwarte ku górze, wyposażone od spodu w noski do zahaczania o łaty dachowe i mające po dwa wcięcia umożliwiające stabilne oparcie mnichów. Spoiny między nimi osłaniają mnichy, mocowane zaobleniem skierowanym ku górze, zasklepione na węższym krańcu. Dachówki takie dodatkowo mocuje się do łat drutem lub za pomocą specjalnych klamer. Układanie dachówki mnich-mniszka jest bardzo trudne. Niektórzy producenci oferują swoje wariacje na temat klasycznych mnichów-mniszek, o wiele tańsze i prostsze w montażu. Przykładem są tu dachówki tego rodzaju z zamkami bocznymi. Produkuje się również dachówki zakładkowe imitujące mnicha-mniszkę. Te tradycyjne polecane są na połacie o kącie nachylenia w przedziale 35-56^o. Pokrycie z dachówek mnich-mniszka uchodzi za najszczelniejsze. Jest również samowentylujące, dzięki czemu nie trzeba zostawiać pod nim szczeliny wentylacyjnej, co jest konieczne w przypadku wszystkich pozostałych pokryć profilowanych. Niestety, sporo waży – para dachówek to około 5 kg.

Wybieramy dachówki profilowane

Dachówki profilowane tworzą przebogatą grupę modeli. Wyróżnia je to, że mają wyprofilowany kształt i nie są oferowane w parach. Z reguły osiągają sporą powierzchnię. Wśród nich jedynie klasyczne holenderki nie mają zamków. Dzięki łatwości układania i ładnemu wyglądowi zdobyły sporą popularność i są dziś najchętniej wybieranym rodzajem dachówek. Ceramiczne ważą około 3-4 kg/szt., a cementowe 3-5,3 kg/szt. Ceramiczne dachówki zakładkowe mają długość od 40,3 do 46 cm, a szerokość od 25,5 do 30 cm. Wymiary dachówek cementowych są ujednolicone, średnie są to: długość 42 cm, szerokość 33 cm (rzadziej 32,9 lub 33,2 cm).

• Holenderki – to klasyczne dachówki z jedną falą i jedna muldą, bez zamków. Ich przekrój poprzeczny przypomina literę „s”. Od spodu mają wyprofilowane zaczepy, które podczas układania zahacza się o łaty. Ich długość wynosi od 36,7 cm, a szerokość od 26,7 cm. Najwęższe esówki mają szerokość 14,7 cm. Tradycyjne modele ważą około 3 kg/szt. Polecane są na dachy o kącie nachylenia połaci w zakresie 39-50^o.
• Pojedyncze esówki – to współczesna wersja holenderek, wzbogacona o zamki. Dostępne w wersjach ceramicznych lub cementowych.
• Podwójne esówki – to ceramiczne lub cementowe dachówki, które mają odwzorowaną nie jedną, a dwie fale (podwójne „s”).
• Marsylki – płaskie, z dwoma muldami, dwuzakładkowe. Uważane za bardzo szczelne. Najlepiej nadają się na połacie o kącie nachylenia 22-45o. Produkuje się je z ceramiki.
• Sercówki – nazywane herzziegel. To również dachówki ceramiczne. Mają kształt zbliżony do marsylek, ale ich środkową część wzbogaca wytłoczony wzór.

Kolory dachówki ceramicznej

Dachówki ceramiczne powstają z wyselekcjonowanej gliny. Te z nich, które nazywa się naturalnymi, mają barwę taką jak surowiec, z którego powstały, przeważnie ceglastą, choć glina miewa i bardziej zaskakujące kolory – choćby piaskowy lub bliski białemu. Nawet w obrębie jednej partii dachówki naturalne mogą się nieco różnić kolorem. Ułożone z nich pokrycie bywa więc niejednolite pod względem kolorystycznym, co można jednak uznać za zaletę. Nieliczni z producentów oferują również dachówki produkowane z barwionej gliny (tak zwane barwienie w masie). Ich zaletą jest to, że w przeciwieństwie do dachówek barwionych powierzchniowo, w wypadku zarysowania lub ukruszenia, uszkodzone miejsce nie rzuca się w oczy. Po przycięciu dachówki jej krawędź również ma na całej powierzchni jednolity odcień. Dachówki barwione w masie mogą być szkliwione lub angobowane. Obecnie najpopularniejsze są dachówki angobowane. Angoba to powłoka z oczyszczonej, uszlachetnionej gliny nanoszonej cienką warstwą na uformowane dachówki, zanim te wylądują w piecu. Angoba nadaje kolor i poprawia szczelność ceramiki oraz zapewnia jej większą odporność na brudzenie tudzież porastanie mchem. Może też być bezbarwna i pełnić jedynie funkcję ochronną. W sprzedaży, oprócz zwykłych dachówek angobowanych, są też dachówki z angobą kwarcową lub szlachetną. Ich powierzchnia jest bardziej błyszcząca i szczelniejsza. Najlepsze pod tym względem są dachówki glazurowane. Po wypaleniu maluje się je odpowiednią masą ceramiczną z dodatkiem pigmentów i szkliwa. Po ponownym wypaleniu powłoka staje się szklista i nieprzepuszczalna dla wody. Dachówki glazurowane mogą mieć dowolny kolor i odcień.

Kolory dachówki cementowej

Ze względu na większą porowatość dachówki cementowe nie mają takiej gładkości jak ceramiczne. Są zawsze barwione w masie, a później malowane farbą akrylową lub akrylowo-silikatową albo lakierem bezbarwnym – chroniącym przed zabrudzeniami. Dachówka cementowa zabezpieczona farbą ma niską nasiąkliwość (do 2,5 %) i gładszą powierzchnię. Jest bardziej odporna na zabrudzenie oraz na porastanie mchami. Tak wykończona powierzchnia dachówki cementowej może być błyszcząca, matowa bądź półmatowa. Niektórzy producenci stosują farby do dachówek z tak zwanym wybłyszczaczem. Dzięki niemu dach zawsze sprawia wrażenie mokrego, a jego kolor jest bardzo intensywny. Podobny efekt uzyskuje się przez zastosowanie do malowania dachówek farb polimerowo-akrylowych. Dachówki mogą być też dodatkowo pokryte granulatem kwarcowym, co nadaje im oryginalny wygląd. Ciekawostką jest trójwarstwowa powłoka Cisar. Pierwsza z warstw ma zwiększyć wytrzymałość dachówki, druga zapewnić jej gładkość, a trzecia nadać kolor i połysk. Do dachówek z powłoką Protegon dodano pigmenty odbijające ciepło. To chroni pokrycie dachowe przed nadmiernym nagrzewaniem. Powłoka ta pozwala obniżyć temperaturę na spodniej stronie dachówki o 10%, dzięki czemu cały dach mniej się nagrzewa.

Radosław Murat