Wentylacja i rekuperacja w starym domu. Jak zrobić dobrą wentylację w domu podczas remontu?
Jak zrobić dobrą wentylację w domu przy okazji remontu? Zamiast czekać, aż pojawią się skutki jej nieprawidłowego funkcjonowania, lepiej temu zapobiec. Lepsza wentylacja grawitacyjna czy wentylacja mechaniczna? Co warto wiedzieć o rekuperacji? Wyjaśniamy.
Spis treści
- Wentylacja i rekuperacja w starym domu
- Czego potrzebuje wentylacja grawitacyjna w domu?
- Montaż wentylatora w kanale wywiewnym
- Kiedy przyda się nasada kominowa wentylacyjna?
- Wentylacja mechaniczna nawiewno-wywiewna pod kontrolą
- Rekuperacja centralna nie wszędzie się sprawdzi. Co wtedy?
Wentylacja i rekuperacja w starym domu
W starych domach standardem była wentylacja grawitacyjna. Aby po termomodernizacji budynku nie sprawiała problemów, warto wiedzieć, co jest potrzebne do jej prawidłowego działania i spełnić te warunki. Ale jest też inna możliwość. W ostatnim czasie coraz więcej mówi się o konieczności pogodzenia sprawnej wentylacji, która gwarantuje dobrą jakość powietrza w budynku, co przekłada się na zdrowie i samopoczucie mieszkańców, a także jego trwałość, z oszczędnością energii cieplnej.
Zimą powietrze, które wcześniej zostało ogrzane, na skutek działania wentylacji grawitacyjnej jest z nich wywiewane, a na jego miejsce napływa świeże, które trzeba ogrzać. Aby zmniejszyć koszty ogrzewania i straty ciepła na wentylację, warto zainteresować się rozwiązaniami, które pozwalają odzyskiwać ciepło z powietrza wywiewanego. To systemy nawiewno-wywiewne z odzyskiem ciepła, tak zwana rekuperacja centralna, a także powstała z myślą o budynkach modernizowanych – rekuperacja decentralna (indywidualna). Możliwości usprawnienia wentylacji jest więc kilka, a prowadzenie prac remontowych to okazja, by to zrobić.
- Sprawdź też: Jaka wentylacja w domu? Grawitacyjna czy mechaniczna? Która lepsza i dlaczego? Ile zaoszczędzisz?
Czego potrzebuje wentylacja grawitacyjna w domu?
Wentylacja grawitacyjna wykorzystuje naturalne zjawiska występujące w przyrodzie, a mianowicie ruch powietrza związany z różnicą ciśnienia i temperatury oraz dążenie do ich wyrównywania. W sprzyjających warunkach bez konieczności stosowania urządzeń mechanicznych, ale przy zapewnieniu swobodnego napływu powietrza do pomieszczeń z zewnątrz, następuje jego przepływ przez wnętrze domu aż do kanałów wywiewnych zlokalizowanych w wybranych pomieszczeniach. Są to między innymi łazienki, toalety, kuchnie, kotłownie, garderoby, schowki, pokoje na górnej kondygnacji domów i mieszkań dwupoziomowych. Ciepłe, zużyte powietrze z pomieszczeń jest zasysane przez kanały wentylacyjne i wyrzucane poza budynek, a na jego miejsce – na skutek podciśnienia – napływa świeże z zewnątrz.
Aby ten system działał, w oknach lub ścianach pomieszczeń muszą być zamontowane nawiewniki, czyli urządzenia, przez które powietrze z zewnątrz dostaje się do domu. Wielkość tego strumienia możemy w pewnym stopniu regulować, w zależności od rodzaju nawiewnika, ręcznie lub automatycznie. Dalej musi być zapewniony swobodny przepływ powietrza po domu w kierunku kanałów wywiewnych. Aby wytworzył się w nich ciąg kominowy, powinny mieć odpowiednie wymiary i być wyprowadzone pionowo w górę, bez istotnych zmian kierunku, przewężeń itd. Niewystarczająca wysokość komina, za mały przekrój, nieprawidłowe wyprowadzenie ponad dach, brak ocieplenia fragmentów prowadzonych w ścianach zewnętrznych, pomieszczeniach nieogrzewanych lub poza budynkiem, to wszystko może wpływać na osłabienie ciągu kominowego. Dodatkowo zaburzać pracę systemu mogą warunki atmosferyczne (przede wszystkim silne wiatry) i otoczenie budynku. Gdy w domu ma pozostać system grawitacyjny, konieczne jest, aby nowe okna miały nawiewniki, ewentualnie można też zamontować nawiewniki ścienne. W określonych pomieszczeniach pod sufitem muszą się znajdować kanały wentylacyjne zakończone kratką – o minimalnym polu przekroju 0,016 m², przy czym najmniejszy wymiar to 10 cm, wysokości co najmniej 2 m, licząc od kratki wentylacyjnej do wylotu, prawidłowo wyprowadzone ponad dach.
- Dowiedz się więcej: Klimatyzacja w domu - czy się opłaca? Ile kosztuje klimatyzacja do domu 100 m²? Jaka cena z montażem?
Montaż wentylatora w kanale wywiewnym
Gdy już przed termomodernizacją pojawiały się oznaki, że system nie jest skuteczny, a ciąg kominowy słaby, to przy okazji prac remontowych warto to poprawić. Stosunkowo prostym sposobem jest zamontowanie wentylatora w kanale wywiewnym. Będzie on wspomagał ciąg kominowy w kanale wentylacyjnym. Najpopularniejsze są niewielkie, cicho pracujące wentylatory osiowe. Można je montować poziomo lub pionowo – w zależności od tego, czy wlot do kanału wentylacyjnego jest w ścianie, czy suficie. Do pomieszczeń o podwyższonej wilgotności, takich jak łazienki, przeznaczone są modele oznaczone symbolem IP X4 (bryzgoszczelne). Wentylator można włączać ręcznie (osobnym włącznikiem albo skorelować z oświetleniem), ale są też modele automatyczne, które mogą współpracować z timerem lub czujnikiem ruchu i działać w momencie, gdy ktoś pojawi się w pomieszczeniu. Warto przy tym pamiętać, że wentylatorów nie wolno stosować w pomieszczeniach, w których są zamontowane urządzenia gazowe z otwartym paleniskiem.
Kiedy trzeba zapewnić wentylację w pomieszczeniu, w którym nie ma kanału, można zamontować specjalny typ wentylatora w ścianie zewnętrznej. Taka sytuacja może wystąpić, gdy termomodernizację domu łączy się z jego przebudową i reorganizacją przestrzeni, zmianą funkcji pomieszczeń, na przykład przenosi się kuchnię lub łazienkę w inne miejsce, albo urządza dodatkowe WC lub garderobę w miejscu na to wcześniej nieprzewidzianym, czy też adaptuje się na cele mieszkalne pomieszczenia na poddaszu. W każdym z tych miejsc potrzebny będzie kanał wywiewny.
- Zobacz też: Dobra wentylacja na poddaszu. Jak wentylować poddasze użytkowe? Tak wykonasz kanały wentylacyjne na poddaszu
Kiedy przyda się nasada kominowa wentylacyjna?
Jeśli problemy z wentylacją są związane z niewystarczającym ciągiem kominowym lub jego zaburzeniami, mogą pomóc nasady kominowe. Dobry efekt można osiągnąć, montując na kominie na przykład nasadę hybrydową. Układ działa naturalnie, gdy warunki otoczenia na to pozwalają, a wspomaganie mechaniczne włącza się, gdy nastąpi ich pogorszenie i wentylacja grawitacyjna staje się niewydolna. Są tak skonstruowane, aby w czasie, gdy są wyłączone, nie zakłócały naturalnego ciągu kominowego, a gdy działają – wytwarzały niewielkie podciśnienie zbliżone do tego powstającego w kanałach kominowych w naturalny sposób. Nasady tego typu pracują cicho i nie pobierają zbyt dużo energii elektrycznej do zasilania.
Trzeba pamiętać, że zgodnie z przepisami nie można ich stosować do wentylacji pomieszczeń, w których są zamontowane urządzenia gazowe z otwartą komorą spalania.
Nasada działa automatycznie, dlatego musi być połączona z modułem sterującym z czujnikiem monitorującym warunki zewnętrzne i parametry pracy systemu wentylacji, który sygnalizuje zmiany ciśnienia w jej pobliżu albo wilgotności powietrza w pomieszczeniu. Modele z elektronicznymi sterownikami można włączyć do systemu automatyki domowej i sterować nią poprzez system inteligentnego zarządzania.
Wentylacja mechaniczna nawiewno-wywiewna pod kontrolą
Wentylacja mechaniczna nawiewno-wywiewna zapewnia skuteczną wymianę powietrza w całym domu, a dodatkowo pozwala odzyskiwać ciepło z powietrza wywiewanego i wstępnie ogrzewać powietrze nawiewane. Dzięki temu przyczynia się do obniżenia kosztów ponoszonych na zapewnienie komfortowej temperatury w domu, czyli jego ogrzewanie zimą oraz chłodzenie latem. Parametry nawiewanego powietrza, takie jak temperatura czy wilgotność, można kontrolować i dopasowywać do potrzeb, a także poprawiać jego jakość dzięki zastosowaniu różnego rodzaju filtrów. Aby najlepiej wykorzystać możliwości, jakie daje taki system wentylacji, należy maksymalnie ograniczyć niekontrolowane napływy powietrza do budynku, a także jego ucieczkę na zewnątrz. Ma więc rację bytu jedynie w budynkach z nowymi, szczelnymi oknami (bez nawiewników), dobrze ocieplonych i w których wyeliminowano mostki termiczne. Idealnymi obiektami są więc oprócz nowych także budynki poddawane termomodernizacji.
Montaż wentylacji nawiewno-wywiewnej z odzyskiem ciepła wymaga nie tylko znalezienia miejsca na centralę wentylacyjną, czyli rekuperator (choć z tym może zwykle nie ma zbyt wielu problemów, bo nowoczesne rekuperatory są kompaktowe i mają estetyczne obudowy), lecz także rozprowadzenia po całym domu systemu przewodów do każdego z pomieszczeń.
Planując rozprowadzenie przewodów wentylacyjnych, trzeba uwzględnić istniejącą strukturę budynku i uważać, by nie naruszyć jego konstrukcji. Gdy pozwala na to wysokość pomieszczeń, można je prowadzić pod sufitem i obudować. W domu z nieużytkowym poddaszem można je położyć na stropie, ale konieczne jest wówczas wykonanie przejść przez strop w miejscach montażu elementów nawiewnych i wywiewnych (trzeba więc wcześniej sprawdzić, czy da się to wykonać). Pionowe odcinki kanałów wentylacyjnych można schować za obudową z płyt gipsowo-kartonowych, w szachtach instalacyjnych, w przestrzeni pod schodami lub szafach wnękowych.
Wskazane jest, aby kanały wentylacyjne prowadzić przez pomieszczenia ogrzewane, a gdy to jest niemożliwe – zaizolować. Często umieszcza się je wtedy w otulinie z wełny również z uwagi na to, że jest ona jednocześnie izolacją akustyczną – wygłusza szum powstający podczas przepływu powietrza. Planując system rekuperacji, trzeba też wybrać miejsca na lokalizację czerpni i wyrzutni powietrza oraz wytyczyć trasę przewodów łączących je z centralą wentylacyjną. Nie zawsze jest to łatwe, bo mogą je dzielić znaczne odległości – rekuperator zaleca się umieszczać w centralnej części kondygnacji, a czerpnia i wyrzutnia montowana jest w ścianie zewnętrznej. Działanie systemu rekuperacji można wspomóc gruntowym wymiennikiem ciepła (GWC), przez który będzie przepuszczane powietrze z zewnątrz, zanim trafi do domu. Rolą GWC jest przede wszystkim wstępne ogrzanie powietrza zimą, albo chłodzenie latem, co korzystnie wpływa na wzrost efektywności systemu.
Rekuperacja centralna nie wszędzie się sprawdzi. Co wtedy?
Niekiedy wykonanie rekuperacji centralnej w istniejącym budynku wiąże się z dużymi kosztami albo jest trudne lub niemożliwe do realizacji. Można wtedy pomyśleć o rekuperatorze decentralnym, zwanym też bezkanałowym lub ściennym. Montuje się go w ścianie zewnętrznej, a jego zadaniem jest zapewnienie skutecznej wentylacji przy jednoczesnym odzyskiwaniu ciepła z powietrza wywiewanego tylko w tym pomieszczeniu (niekiedy dopuszczalne jest wentylowanie dwóch pomieszczeń sąsiadujących ze sobą), a także regulowanie poziomu wilgotności. Można w ten sposób uniknąć rozprowadzenia kanałów transportujących powietrze po całym budynku i często skomplikowanej regulacji przepływów dla całego domu, jak to ma miejsce w przypadku systemu centralnego.
Do wyboru jest kilka rodzajów rekuperatorów różniących się budową i funkcjonalnościami. Niektórzy producenci zalecają montaż tego typu urządzeń parami i pracę w trybie naprzemiennym. Przed wyborem konkretnego modelu warto dokładnie sprawdzić wytyczne montażowe. Przykładowo mogą być ograniczenia w instalowaniu ich w pomieszczeniach, w których są już zamontowane urządzenia odprowadzające spaliny do kominów o ciągu naturalnym.
- Zobacz galerię: Wymiana okien fasadowych bez błędów
Autor: Piotr Mastalerz, koncepcja przebudowy: Kornelia Shehadie
Dzięki wymianie starych okien na duże, nowoczesne, sięgające niemal poziomu gruntu można pięknie połączyć wnętrze domu z ogrodem
