Spis treści
- Wentylacja i rekuperacja w starym domu
- Czego potrzebuje wentylacja grawitacyjna w domu?
- Montaż wentylatora w kanale wywiewnym
- Kiedy przyda się nasada kominowa wentylacyjna?
- Wentylacja mechaniczna nawiewno-wywiewna pod kontrolą
- Rekuperacja centralna nie wszędzie się sprawdzi. Co wtedy?
Wentylacja i rekuperacja w starym domu
W starych domach standardem była wentylacja grawitacyjna. Aby po termomodernizacji budynku nie sprawiała problemów, warto wiedzieć, co jest potrzebne do jej prawidłowego działania i spełnić te warunki. Ale jest też inna możliwość. W ostatnim czasie coraz więcej mówi się o konieczności pogodzenia sprawnej wentylacji, która gwarantuje dobrą jakość powietrza w budynku, co przekłada się na zdrowie i samopoczucie mieszkańców, a także jego trwałość, z oszczędnością energii cieplnej.
Zimą powietrze, które wcześniej zostało ogrzane, na skutek działania wentylacji grawitacyjnej jest z nich wywiewane, a na jego miejsce napływa świeże, które trzeba ogrzać. Aby zmniejszyć koszty ogrzewania i straty ciepła na wentylację, warto zainteresować się rozwiązaniami, które pozwalają odzyskiwać ciepło z powietrza wywiewanego. To systemy nawiewno-wywiewne z odzyskiem ciepła, tak zwana rekuperacja centralna, a także powstała z myślą o budynkach modernizowanych – rekuperacja decentralna (indywidualna). Możliwości usprawnienia wentylacji jest więc kilka, a prowadzenie prac remontowych to okazja, by to zrobić.
- Sprawdź też: Jaka wentylacja w domu? Grawitacyjna czy mechaniczna? Która lepsza i dlaczego? Ile zaoszczędzisz?
i
Czego potrzebuje wentylacja grawitacyjna w domu?
Wentylacja grawitacyjna wykorzystuje naturalne zjawiska występujące w przyrodzie, a mianowicie ruch powietrza związany z różnicą ciśnienia i temperatury oraz dążenie do ich wyrównywania. W sprzyjających warunkach bez konieczności stosowania urządzeń mechanicznych, ale przy zapewnieniu swobodnego napływu powietrza do pomieszczeń z zewnątrz, następuje jego przepływ przez wnętrze domu aż do kanałów wywiewnych zlokalizowanych w wybranych pomieszczeniach. Są to między innymi łazienki, toalety, kuchnie, kotłownie, garderoby, schowki, pokoje na górnej kondygnacji domów i mieszkań dwupoziomowych. Ciepłe, zużyte powietrze z pomieszczeń jest zasysane przez kanały wentylacyjne i wyrzucane poza budynek, a na jego miejsce – na skutek podciśnienia – napływa świeże z zewnątrz.
Aby ten system działał, w oknach lub ścianach pomieszczeń muszą być zamontowane nawiewniki, czyli urządzenia, przez które powietrze z zewnątrz dostaje się do domu. Wielkość tego strumienia możemy w pewnym stopniu regulować, w zależności od rodzaju nawiewnika, ręcznie lub automatycznie. Dalej musi być zapewniony swobodny przepływ powietrza po domu w kierunku kanałów wywiewnych. Aby wytworzył się w nich ciąg kominowy, powinny mieć odpowiednie wymiary i być wyprowadzone pionowo w górę, bez istotnych zmian kierunku, przewężeń itd. Niewystarczająca wysokość komina, za mały przekrój, nieprawidłowe wyprowadzenie ponad dach, brak ocieplenia fragmentów prowadzonych w ścianach zewnętrznych, pomieszczeniach nieogrzewanych lub poza budynkiem, to wszystko może wpływać na osłabienie ciągu kominowego. Dodatkowo zaburzać pracę systemu mogą warunki atmosferyczne (przede wszystkim silne wiatry) i otoczenie budynku. Gdy w domu ma pozostać system grawitacyjny, konieczne jest, aby nowe okna miały nawiewniki, ewentualnie można też zamontować nawiewniki ścienne. W określonych pomieszczeniach pod sufitem muszą się znajdować kanały wentylacyjne zakończone kratką – o minimalnym polu przekroju 0,016 m², przy czym najmniejszy wymiar to 10 cm, wysokości co najmniej 2 m, licząc od kratki wentylacyjnej do wylotu, prawidłowo wyprowadzone ponad dach.
- Dowiedz się więcej: Klimatyzacja w domu - czy się opłaca? Ile kosztuje klimatyzacja do domu 100 m²? Jaka cena z montażem?
i
Montaż wentylatora w kanale wywiewnym
Gdy już przed termomodernizacją pojawiały się oznaki, że system nie jest skuteczny, a ciąg kominowy słaby, to przy okazji prac remontowych warto to poprawić. Stosunkowo prostym sposobem jest zamontowanie wentylatora w kanale wywiewnym. Będzie on wspomagał ciąg kominowy w kanale wentylacyjnym. Najpopularniejsze są niewielkie, cicho pracujące wentylatory osiowe. Można je montować poziomo lub pionowo – w zależności od tego, czy wlot do kanału wentylacyjnego jest w ścianie, czy suficie. Do pomieszczeń o podwyższonej wilgotności, takich jak łazienki, przeznaczone są modele oznaczone symbolem IP X4 (bryzgoszczelne). Wentylator można włączać ręcznie (osobnym włącznikiem albo skorelować z oświetleniem), ale są też modele automatyczne, które mogą współpracować z timerem lub czujnikiem ruchu i działać w momencie, gdy ktoś pojawi się w pomieszczeniu. Warto przy tym pamiętać, że wentylatorów nie wolno stosować w pomieszczeniach, w których są zamontowane urządzenia gazowe z otwartym paleniskiem.
Kiedy trzeba zapewnić wentylację w pomieszczeniu, w którym nie ma kanału, można zamontować specjalny typ wentylatora w ścianie zewnętrznej. Taka sytuacja może wystąpić, gdy termomodernizację domu łączy się z jego przebudową i reorganizacją przestrzeni, zmianą funkcji pomieszczeń, na przykład przenosi się kuchnię lub łazienkę w inne miejsce, albo urządza dodatkowe WC lub garderobę w miejscu na to wcześniej nieprzewidzianym, czy też adaptuje się na cele mieszkalne pomieszczenia na poddaszu. W każdym z tych miejsc potrzebny będzie kanał wywiewny.
- Zobacz też: Dobra wentylacja na poddaszu. Jak wentylować poddasze użytkowe? Tak wykonasz kanały wentylacyjne na poddaszu
i
Kiedy przyda się nasada kominowa wentylacyjna?
Jeśli problemy z wentylacją są związane z niewystarczającym ciągiem kominowym lub jego zaburzeniami, mogą pomóc nasady kominowe. Dobry efekt można osiągnąć, montując na kominie na przykład nasadę hybrydową. Układ działa naturalnie, gdy warunki otoczenia na to pozwalają, a wspomaganie mechaniczne włącza się, gdy nastąpi ich pogorszenie i wentylacja grawitacyjna staje się niewydolna. Są tak skonstruowane, aby w czasie, gdy są wyłączone, nie zakłócały naturalnego ciągu kominowego, a gdy działają – wytwarzały niewielkie podciśnienie zbliżone do tego powstającego w kanałach kominowych w naturalny sposób. Nasady tego typu pracują cicho i nie pobierają zbyt dużo energii elektrycznej do zasilania.
Trzeba pamiętać, że zgodnie z przepisami nie można ich stosować do wentylacji pomieszczeń, w których są zamontowane urządzenia gazowe z otwartą komorą spalania.
Nasada działa automatycznie, dlatego musi być połączona z modułem sterującym z czujnikiem monitorującym warunki zewnętrzne i parametry pracy systemu wentylacji, który sygnalizuje zmiany ciśnienia w jej pobliżu albo wilgotności powietrza w pomieszczeniu. Modele z elektronicznymi sterownikami można włączyć do systemu automatyki domowej i sterować nią poprzez system inteligentnego zarządzania.
i
Wentylacja mechaniczna nawiewno-wywiewna pod kontrolą
Wentylacja mechaniczna nawiewno-wywiewna zapewnia skuteczną wymianę powietrza w całym domu, a dodatkowo pozwala odzyskiwać ciepło z powietrza wywiewanego i wstępnie ogrzewać powietrze nawiewane. Dzięki temu przyczynia się do obniżenia kosztów ponoszonych na zapewnienie komfortowej temperatury w domu, czyli jego ogrzewanie zimą oraz chłodzenie latem. Parametry nawiewanego powietrza, takie jak temperatura czy wilgotność, można kontrolować i dopasowywać do potrzeb, a także poprawiać jego jakość dzięki zastosowaniu różnego rodzaju filtrów. Aby najlepiej wykorzystać możliwości, jakie daje taki system wentylacji, należy maksymalnie ograniczyć niekontrolowane napływy powietrza do budynku, a także jego ucieczkę na zewnątrz. Ma więc rację bytu jedynie w budynkach z nowymi, szczelnymi oknami (bez nawiewników), dobrze ocieplonych i w których wyeliminowano mostki termiczne. Idealnymi obiektami są więc oprócz nowych także budynki poddawane termomodernizacji.
Montaż wentylacji nawiewno-wywiewnej z odzyskiem ciepła wymaga nie tylko znalezienia miejsca na centralę wentylacyjną, czyli rekuperator (choć z tym może zwykle nie ma zbyt wielu problemów, bo nowoczesne rekuperatory są kompaktowe i mają estetyczne obudowy), lecz także rozprowadzenia po całym domu systemu przewodów do każdego z pomieszczeń.
Planując rozprowadzenie przewodów wentylacyjnych, trzeba uwzględnić istniejącą strukturę budynku i uważać, by nie naruszyć jego konstrukcji. Gdy pozwala na to wysokość pomieszczeń, można je prowadzić pod sufitem i obudować. W domu z nieużytkowym poddaszem można je położyć na stropie, ale konieczne jest wówczas wykonanie przejść przez strop w miejscach montażu elementów nawiewnych i wywiewnych (trzeba więc wcześniej sprawdzić, czy da się to wykonać). Pionowe odcinki kanałów wentylacyjnych można schować za obudową z płyt gipsowo-kartonowych, w szachtach instalacyjnych, w przestrzeni pod schodami lub szafach wnękowych.
Wskazane jest, aby kanały wentylacyjne prowadzić przez pomieszczenia ogrzewane, a gdy to jest niemożliwe – zaizolować. Często umieszcza się je wtedy w otulinie z wełny również z uwagi na to, że jest ona jednocześnie izolacją akustyczną – wygłusza szum powstający podczas przepływu powietrza. Planując system rekuperacji, trzeba też wybrać miejsca na lokalizację czerpni i wyrzutni powietrza oraz wytyczyć trasę przewodów łączących je z centralą wentylacyjną. Nie zawsze jest to łatwe, bo mogą je dzielić znaczne odległości – rekuperator zaleca się umieszczać w centralnej części kondygnacji, a czerpnia i wyrzutnia montowana jest w ścianie zewnętrznej. Działanie systemu rekuperacji można wspomóc gruntowym wymiennikiem ciepła (GWC), przez który będzie przepuszczane powietrze z zewnątrz, zanim trafi do domu. Rolą GWC jest przede wszystkim wstępne ogrzanie powietrza zimą, albo chłodzenie latem, co korzystnie wpływa na wzrost efektywności systemu.
i
Rekuperacja centralna nie wszędzie się sprawdzi. Co wtedy?
Niekiedy wykonanie rekuperacji centralnej w istniejącym budynku wiąże się z dużymi kosztami albo jest trudne lub niemożliwe do realizacji. Można wtedy pomyśleć o rekuperatorze decentralnym, zwanym też bezkanałowym lub ściennym. Montuje się go w ścianie zewnętrznej, a jego zadaniem jest zapewnienie skutecznej wentylacji przy jednoczesnym odzyskiwaniu ciepła z powietrza wywiewanego tylko w tym pomieszczeniu (niekiedy dopuszczalne jest wentylowanie dwóch pomieszczeń sąsiadujących ze sobą), a także regulowanie poziomu wilgotności. Można w ten sposób uniknąć rozprowadzenia kanałów transportujących powietrze po całym budynku i często skomplikowanej regulacji przepływów dla całego domu, jak to ma miejsce w przypadku systemu centralnego.
Do wyboru jest kilka rodzajów rekuperatorów różniących się budową i funkcjonalnościami. Niektórzy producenci zalecają montaż tego typu urządzeń parami i pracę w trybie naprzemiennym. Przed wyborem konkretnego modelu warto dokładnie sprawdzić wytyczne montażowe. Przykładowo mogą być ograniczenia w instalowaniu ich w pomieszczeniach, w których są już zamontowane urządzenia odprowadzające spaliny do kominów o ciągu naturalnym.
i
i
- Zobacz galerię: Wymiana okien fasadowych bez błędów
