Kamień elewacyjny: czyszczenie. Jak pielęgnować i myć kamień elewacyjny

Radzimy, jak czyścić i myć kamień elewacyjny. Elewacje kamienne nawet po wielu latach wyglądają świetnie. Zwłaszcza jeśli wiemy, co robić, aby czas wydobywał ich urodę i podkreślał szlachetność materiału. Jednak aby elewacja dobrze wyglądała, trzeba wiedzieć, na co podatny jest kamień elewacyjny oraz jak o niego dbać.

Granity - od ręki wybierać można spośród 100 odmian barwnych – nie ma więc problemu z dopasowaniem kamiennej okładziny do koloru elewacji domu. Kosztują od 170 do 3000 zł za 1 m² (cena zależy od rodzaju kamienia, jego grubości oraz miejsca wydobycia).

Zobacz galerię 11 zdjęć

Autor: Andrzej Szandomirski

Ceglany mur od fundamentów aż po dach. Między cegłami równa biała spoina, która koresponduje z białymi oknami podzielonymi białymi szprosami. Elewacja, mimo że bardzo "uporządkowana", wygląda ciepło i rustykalnie.

Minęły czasy, gdy kamień był podstawowym materiałem konstrukcyjnym. Obserwuje się natomiast wielki powrót kamienia w wykończeniu elewacji, detali architektonicznych, podmurówek, tarasów, schodów i elementach małej architektury. Kamienne elementy potrzebują przestrzeni i odpowiedniej oprawy. Występujące w dużych ilościach potrafią przytłoczyć i zawładnąć otoczeniem. Gdy planujemy użycie kamienia elewacyjnego na zewnątrz, należy zrobić nie tylko projekt elewacji domu, ale również ogrodzenia i elementów małej architektury. Warto użyć kamienia dostępnego w danym regionie – podkreślimy w ten sposób klimat miejsca i zaoszczędzimy na transporcie.

Sprawdź też: Jak wymurować grill w ogrodzie >>>

Coraz chętniej wraca się do kamienia elewacyjnego przy wykańczaniu fasad domów. To jeden z najbardziej wytrzymałych i najtrwalszych materiałów na elewacje. Używa się go na całej powierzchni fasady lub, znacznie częściej, w celu podkreślenia tylko niektórych jej elementów – tych najbardziej reprezentacyjnych (takich jak strefa wejściowa) lub narażonych na uszkodzenia: narożników, cokołów, słupów, parapetów.

Jaki kamień elewacyjny wybrać?

Najpewniejszym materiałem na elewacje jest miejscowy kamień, zharmonizowany z otoczeniem oraz jego klimatem i dzięki temu przewidywalny. Ponieważ był łatwo dostępny, w przeszłości w Polsce często z niego budowano przeważnie budynki gospodarcze, obecnie często przystosowywane do celów mieszkalnych. Dzisiaj elewacje kamienne spotyka się nie tylko w tradycyjnym budownictwie regionalnym, ale i miejskim. Na elewacje najczęściej stosuje się piaskowce miękkie. Kamieniem wykorzystywanym na elewacje jest także wapień. Twardy wapień należy stosować w postaci płyt łupanych lub niepolerowanych (na zewnątrz połysk stopniowo zanika). Ze względu na wysoką cenę najrzadziej i przeważnie tylko na niektórych elementach elewacji stosuje się granit.

Sprawdź też: Kamień elewacyjny: jaki wybrać i jak go montować >>>

Na ścianach zewnętrznych można używać zarówno skał zbitych, twardych, o niskiej nasiąkliwości, jak i bardziej porowatych i nasiąkliwych. Tych pierwszych używa się przeważnie jako materiału nawierzchniowego, drugie mają zastosowanie w elementach pionowych i okładzinach ściennych.

• Granit - jest jedną z najtwardszych i najbardziej wytrzymałych skał. Ma dużą odporność na ścieranie, jest nienasiąkliwy, odporny na działanie wilgoci i mrozu. Dzięki łupliwości można otrzymywać z niego elementy dowolnych rozmiarów. Dostępny jest w postaci kostki brukowej, ciosów, płytek boniówek, płyt chodnikowych oraz płyt elewacyjnych. Może mieć nawierzchnię surową, szlifowaną, boniowaną, groszkowaną, płomieniowaną lub polerowaną. Dominującymi odcieniami granitu są szarości, żółcie, zielenie, brązy i czerwienie. W Polsce wydobywa się go na terenie Dolnego Śląska: w okolicach Strzegomia, Sobótki, Strzelina (barwa jasnoszara) oraz Szklarskiej Poręby, Michałowic i Kudowy (granity o odcieniu różowym i szaroróżowym).
• Wapień - jest miękki, porowaty, ma niską wytrzymałość mechaniczną, jest mało odporny na warunki atmosferyczne. Występuje w różnych odcieniach bieli i szarości. Wapienie lekkie są podatne na obróbkę, łatwo się je przycina do żądanych rozmiarów i nadaje im odpowiedni kształt. Nie poddają się polerowaniu. Występują w postaci płytek okładzinowych i kształtek. Wapienie zbite mają lepsze właściwości techniczne, są bardziej dekoracyjne. Na zewnątrz stosuje się je w postaci niewypolerowanych płytek i elementów łupanych. W Polsce wapienie wydobywa się w okolicach Kielc, Pińczowa (wapień „Pińczak”), Krakowa, a także w okolicach Częstochowy, Chrzanowa, Jaworzna i Olkusza.
• Piaskowiec - jest łatwy w obróbce, nadaje się do szlifowania. Niektóre z jego odmian można polerować, przez co zwiększa się odporność na wpływ warunków atmosferycznych. Jest mrozoodporny. Najczęściej występuje w kolorze jasnokremowym, jasnoszarym, w odcieniach żółci, czerwieni, brązu. Twarde i zbite skały mogą być stosowane na powierzchnie intensywnie użytkowane. Bardziej miękkie i mniej zbite – na elewacje i podmurówki. W Polsce piaskowiec wydobywa się w okolicach Wrocławia. W Nowej Rudzie – czerwony, w Radkowie – biały i brązowy, w Bolesławcu – biały i żółty.
• Trawertyn - jest coraz popularniejszy w Polsce, dobrze sprawdza się również jako okładzina elewacyjna. Opinia, że jest kamieniem słabym, nie potwierdza się w praktyce. Jednak nie jest idealnie gładki, dlatego przed ułożeniem trawertynowej okładziny na elewacji można wypełnić jej pory. Występuje w bardzo lubianych w Polsce kolorach – od jasnego beżu do brązu. Można też kupić kamienie w odcieniach czerwieni.
• Łupek kwarcytowy – to typowy kamień do zastosowań zewnętrznych. Ma ciekawą nierównomiernąfakturę, lekko metaliczny połysk i efektowną, bogatą kolorystykę (od jasnych odcieni beżu do czerni) pasującą do nowoczesnych rozwiązań.
• Porfir płytowy – ma niemal idealnie płaską powierzchnią, nie wymaga więc skomplikowanej obróbki mechanicznej. Jest mrozoodporny, a także nie przyjmuje zanieczyszczeń. Porfiry mają powściągliwą kolorystykę.

Co zagraża kamieniowi elewacyjnemu

Mimo że kamień elewacyjny jest bardzo trwałym materiałem, to jednak z czasem się niszczy. Przyczyną są czynniki atmosferyczne: wiatr, wilgoć i woda z opadów atmosferycznych, promieniowanie UV, zmiany temperatury (zamrażanie i rozmrażanie przy dużej wilgotności powietrza). Także podłoże może być źródłem czynników degradujących kamień. Z wód gruntowych mogą się do niego przedostawać agresywne związki chemiczne, sole i kwasy. To również najłatwiejsza droga przedostawania się na porowate kamienie grzybów, mchów i porostów.

Zobacz też: Usuwanie glonów z elewacji >>>

Przyczyną niszczenia kamienia elewacyjnego zewnętrznego są także agresywne chemicznie kwaśne deszcze, gazy i pyły. Sprawiają one, że lepiszcza wapienne w marmurach i niektórych piaskowcach są wymywane, co niszczy spoistość skał. Wody zawierające rozpuszczone kwasy mogą powodować powstawanie gipsu lub soli, które powiększając swoją objętość, niszczą strukturę kamieni. Niezależnie od zmian wewnętrznych temu zjawisku towarzyszy powstawanie na powierzchni kamienia elewacyjnego białych nalotów – wykwitów solnych. W wyniku gromadzenia na powierzchni kamienia soli, wypłukanego spoiwa, aktywnych chemicznie pyłów i zwykłego brudu tworzy się czarny nalot. Pod jego warstwą kamień niszczy się i osypuje.

Kamień elewacyjny: uwaga na błędy wykonawcze

Przyczyną niszczenia kamienia elewacyjnego mogą być błędy wykonawcze: doboru, obróbki i montażu. Najczęściej popełniane to:

• zastosowanie niezaimpregnowanych marmurów na zewnątrz domu;
• stosowanie niewłaściwych klejów – do jasnych kamieni powinno się używać klejów z dodatkiem białego cementu;
• niestaranne spoinowanie;
• używanie niewłaściwych spoin, i zapraw.

Jak pielęgnować kamień elewacyjny?

Równie ważne jak staranne wykonanie i właściwy dobór kamienia elewacyjnego są zabiegi pielęgnacyjne i konserwujące. Polerowanie, wygładzanie i piaskowanie kamieni elewacyjnych to zadania dla fachowców. Takie prace jak mycie pod ciśnieniem albo impregnowanie można wykonać samodzielnie lub zlecić specjalistycznym firmom.

• Polerowanie, szlifowanie i wygładzanie okładziny kamiennych

Tym zabiegom poddaje się granit i wapień. Piaskowiec standardowo sprzedawany jest już jako szlifowany i wygładzany. Te zabiegi wykonują firmy zajmujące się obróbką kamienia. Czynności te zapobiegają wnikaniu w jego powierzchnię zanieczyszczeń, dzięki czemu zmniejsza się ilość porów i nasiąkliwość kamienia. Na gładkich powierzchniach brud osadza się z trudnością. Wiele tak wykończonych kamieni jest też bardziej odpornych na działanie wiatru, słońca i deszczu – nie matowieją, niezmienione mogą przetrwać lata.

• Impregnowanie kamienia na elewacji

Kamienie na elewacji takie jak piaskowce czy wapienie lekkie wchłaniają brud, marmury zaś łatwo zaplamić, dlatego trzeba je impregnować. Najlepiej, gdy wykonuje się to podczas montażu elewacji. Zabieg należy powtarzać co pięć-siedem lat. Zadaniem impregnowania jest chemiczne wypełnienie porów kamienia elewacyjnego. Używa się do tego preparatów silikonowych, żywic epoksydowych i związków krzemu. Pokryta nimi powierzchnia staje się nieprzepuszczalna dla wody, ale zabieg ten nie ogranicza możliwości przepuszczania pary wodnej. Można go wykonać samodzielnie.

• Piaskowanie kamienia elewacyjnego

Stosowane w celu usuwaniu warstwy nieczyszczonego, szarzejącego albo czerniejącego piaskowca, niepolerowanego granitu. To fachowe czyszczenie na sucho. Przeprowadza się je nowoczesnymi piaskarkami, które umożliwiają regulację ciśnienia, ostrości i twardości ścierniwa.

• Mycie wodą lub parą pod dużym ciśnieniem kamienia na elewacji

Polega na usuwaniu czarnego osadu, brudu i kurzu strumieniem rozpylonej pod ciśnieniem wody lub pary (do 7 MPa). Nie zastąpi go długotrwałe mycie dużą ilością wody z węża – może ono spowodować zawilgocenie i wprowadzenie w kamień szkodliwych soli.

Czyszczenie kamienia elewacyjnego środkami chemicznymi

Do czyszczenia kamieni elewacyjnych polerowanych coraz częściej stosuje się środki zasadowe, a bardzo zabrudzonych – środki zawierające kwasy. Sadzę, która głęboko wniknęła w kamień na elewacji, można zmyć rozcieńczonym kwasem fluorowodorowym. Najlepiej oczyszcza on piaskowiec. Mchy i porosty, a także niewielkie wykwity rdzy można usunąć z powierzchni piaskowca rozcieńczonym kwasem siarkowym. Dobrymi środkami czyszczącymi są też roztwory kwasu szczawiowego i chlorowodorowego, którego używamy do czyszczenia wapieni. Po oczyszczeniu powierzchnię kamienia trzeba starannie spłukać czystą wodą, a niekiedy wodą z dodatkiem środka zasadowego neutralizującego działanie kwasu, inaczej mogą się na nim pojawić białe plamy. Takie czyszczenie powinna wykonać firma specjalistyczna.

• Czyszczenie szczotką z miękkiego drutu

Niewielkie zanieczyszczenia z kamienia na elewacji można usunąć poprzez szczotkowanie oraz mycie wodą. Należy jednak używać jak najmniejszej jej ilości.