TOP 10+1. Najciekawsze domy zbudowane w 2021 r. w Polsce
Przedstawiamy realizacje projektów, które potrafią zadziwiać i inspirować. Pozwalają z optymizmem myśleć o architektoniczno-budowlanej przyszłości.
Zwracają uwagę nietypowymi rozwiązaniami, nieszablonową, urzekającą estetyką. Domy zbudowane w 2021 r., które znalazły się na naszej liście, różnią stylistyka i skala. To przekonuje, że wyjątkowość nie zależy od architektonicznych korzeni ani od budżetu, ale talentu twórcy projektu. Kolejny przemawiający za tym argument to fakt, że wśród wyróżnionych domów są takie, o których architektonicznym sukcesie przesądził jeden doskonały, świeży pomysł.
Tym razem nasze TOP 10 rozszerzyliśmy do 11, ponieważ rezygnacja z któregokolwiek z przedstawionych domów wydawała się krzywdząca i nieracjonalna. Prezentujemy domy oddane do użytkowania lub takie, w których zakończono prace związane z budową w 2021 r. Kolejność w naszym zestawieniu jest losowa. Pośród wymienionych realizacji projektów znalazły się już nagrodzone w kraju i za granicą oraz takie, które z pewnością jeszcze zdobędą nagrody.
Z ostatniej chwili: po ogłoszeniu naszej listy TOP10+1 do redakcji dotarła informacja o tym, że Dom jak las z pracowni 81.WAW.PL/Anna Paszkowska-Grudziąż, Rafał Grudziąż został zwycięzcą w konkursie IDA Design Awards 2021 (Gold in Architecture Categories / House). Gratulujemy!
Galeria: zobacz najciekawsze domy zbudowane w 2021 r.
Autor: Tom Kurek
Projekt: PL.architekci/Bartłomiej Bajon, Katarzyna Cynka-Bajon, zespół: Agnieszka Jurenko, Monika Kuszyńska
Dom Rozcięty/POZ_4
◗ Projekt: PL.architekci/Bartłomiej Bajon, Katarzyna Cynka-Bajon, zespół: Agnieszka Jurenko, Monika Kuszyńska
◗ Lokalizacja: Poznań
Ten dom otrzymał Nagrodę Roku SARP 2021 w kategorii budynek mieszkalny jednorodzinny. Co ciekawe, to kolejny rok, w którym kolejny dom PL.architektów zdobywa tę nagrodę.
Tym razem wyjątkowość projektu i realizacji polega na przeniesieniu interesującego architektonicznie rozwiązania do wnętrza prostej, skromnej bryły. Taka została zaprojektowana na wyraźnie życzenie inwestora, który nie chciał, żeby „pod jego dom przychodziły wycieczki studentów architektury”. Oszczędną kompozycyjnie, prostopadłościenną bryłę wykańczają ceramiczne, wydłużone pytki o porowatej strukturze. Pewnym przestrzennym urozmaiceniem są jedynie wnęki okienne i garażowa. Surowa architektoniczna forma została wewnętrznie rozświetlona – i to dosłownie – naturalnym światłem wprowadzanym do domowej przestrzeni przez świetlik w dachu, który rozcina bryłę. Biegnąc przez jej całą długość i mając 2,5 m szerokości, sprawia, że dom przez cały dzień jest pełen światła. Zarówno na piętrze, jak i na parterze.
Dom jak las
◗ Projekt: 81.WAW.PL/Anna Paszkowska-Grudziąż, Rafał Grudziąż
◗ Lokalizacja: okolice Warszawy
Tym razem architektoniczna forma jest oczywistym nawiązaniem do leśnego pejzażu. Została zaprojektowana zgodnie z głównym życzeniem inwestora tak, by dom ukryć w lesie – aby wtopił się w krajobraz.
Nowy budynek nie zakłóca harmonii miejsca, ale zadziwia kształtem. Wydłużona bryła dostosowana do długiej, wąskiej działki, została podzielona na mniejsze części. Poszczególne segmenty są delikatne przesunięte względem siebie i rozdzielone przeszkleniami. O unikatowym charakterze tej architektury przesądza właśnie podzielenie domu na segmenty: grafitowe z drewnianymi licami i szklane, które się ze sobą przeplatają. W tej kompozycji jest niezwykła, racjonalna konsekwencja. Krótsze krawędzie murowanych segmentów wykończone drewnem to nawiązanie do pni drzew, a ulokowane między nimi przeszklenia to miejsce na wprowadzanie drzew do wnętrza domu. Wprowadza je też ogrodowa, całkowicie przeszklona elewacja. Taki jest awers i rewers tego projektu – z każdej strony las. W tym projekcie nie ma oczywistości. Już samo wejście do domu jest tajemnicze. Zostało ukryte między segmentami bryły budynku. Jedyne, co nas do niego prowadzi, to ścieżka z zatopionych w trawie kamiennych płyt. Frontowa elewacja podzielona na wysuniętą część z drewnianą oblicówką i tylną z grafitowym tynkiem mimo swojej oszczędności jest malownicza – a to za sprawą kładących się na niej cieni sosen.
Dom w lesie jest zwycięzcą w konkursie IDA Design Awards 2021. Projekt otrzymał tytuł GOLD w kategorii DOM.
Przeczytaj więcej o tym projekcie Dom jak Las. Wyjątkowy dom otoczony sosnowym lasem >>>
Mikrokamienica
◗ Projekt: BXB studio Bogusław Barnaś
◗ Lokalizacja: Polska
Powstała na wąskiej działce przy restrykcyjnym miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego. Ma bardzo prostą, archetypiczną formę, którą można było wpisać w taką parcelę. Kluczową rolę dla rozwiązań projektowych miało ustawienie domu pozwalające na optymalne doświetlenie wnętrz i uzyskanie ładnych kadrów widokowych. Nie było to łatwe ze względu na intensywność okolicznej zabudowy. Oszczędne, precyzyjnie rozmieszczone okna wprowadzają do wnętrz dużo światła i kadrują widoki na zieleń, unikając otwarć na sąsiednie domy.
Światło odgrywa też decydującą rolę dla formy frontu domu. Za sprawą nietypowego ułożenia cegieł przestrzenną elewację buduje światłocień. Dzięki temu jest dynamiczna i ekspresyjna. To ona podkreśla wyjątkowy charakter budynku. Poza tym dzięki niej zostaje on przeskalowany – wydaje się znacznie większy niż jest w rzeczywistości. Dom mający 176 m2 powierzchni użytkowej sprawia wrażenie małej kamienicy miejskiej. Ten budynek to „organizm elastyczny” – jak mówi architekt. Może służyć jako dom z garażem podziemnym, ale potrafi też przybierać inne formy. W razie potrzeby zamieni się w lokal usługowy. Parter i poddasze mogą stać się mieszkaniami z osobnymi wejściami z klatki schodowej. Na tym nie koniec możliwych metamorfoz... W tej zdolności łatwego przekształcania przestrzeni tkwi siła projektu i tego domu.
Ostoja Kampinos E4
◗ Projekt: BECZAK/BECZAK/ARCHITEKCI Magdalena Beczak, Maciej Beczak, Beata Kiciak-Barbarska
◗ Lokalizacja: okolice Warszawy
Niezwykłe rzadko zdarza się, by realizacje deweloperskie były nagradzane i trafiały na listy TOP najciekawszych... Tym bardziej cieszy ta, dająca nadzieję, że dojdzie do jakiegoś przełomu w rynkowej ofercie domów gotowych. Osiedle Ostoja zdobyło Nagrodę Główną Baumit Fasada Roku 2021. W uzasadnieniu jury czytamy: „(…) Zwycięstwo „ordnungu” nad indywidualizmem. Oszczędny, a wyrazisty i zaskakujący”.
Najbardziej zaskakuje to, że tak świeży efekt został osiągnięty minimalnymi środkami i wielokrotnie wykorzystywanym w projektach architektonicznych nawiązaniem do archetypu domu. Ten projekt przekonuje, że to, co powtarzalne, może stać się interesujące. Przykładowo taki jest układ urbanistyczny zbudowany z powtarzających się elementów. O nietypowym charakterze zabudowy zdecydowało przesunięcie na planie poszczególnych segmentów, wykończenie skrajnych elewacji dachówką ceramiczną oraz odważne dodanie oranżu do powszechnych już szarości. Tym razem pomarańczowo-czerwone domy zadziwiają swoją naturalnością. Po pierwsze nie są pstrokate, bo ich ceramiczne dachy mają identyczną barwę jak elewacje. Po drugie zostały ujęte w szaro-grafitowe ramy sąsiednich budynków. Domy nasuwają skojarzenie z przedszkolnymi obrazkami narysowanymi jedną kreską, ale tym razem zostały w niezwykle przemyślany i precyzyjny sposób pokolorowane.
Dom na jednym poziomie
◗ Pracownia: RS+ Robert Skitek/Robert Skitek, Jarosław Zieliński
◗ Lokalizacja: Żory
Projekt tego domu to swoisty patent na to, jak można godzić wymagania niełatwej działki z oczekiwaniami inwestorów, którzy nie mają ochoty ich respektować. Zgodnie z ich życzeniem na parceli z nachyleniem terenu miał stanąć dom ze wszystkimi pomieszczeniami na jednym poziomie, bez żadnych stopni. Poza tym najważniejsze wnętrza z definicji miały widokowo otwierać się na zachód. Dodatkowym utrudnieniem była duża powierzchnia domu – blisko 300 m2. Autorzy projektu nie dość, że rozwiązali tę łamigłówkę, to jeszcze zrobili to w interesujący architektonicznie sposób. Chcąc zmieścić program funkcjonalny domu na jednym poziomie, maksymalnie rozciągnęli bryłę tak, żeby zajęła prawie całą szerokość działki. To jednak by nie wystarczyło, więc część bryły zawiesili nad ziemią – kubik mieszczący master bedroom gospodarzy. Jest to najważniejszy kompozycyjnie, dynamiczny element bryły, który przesądza o oryginalności projektu. W interesujący sposób rozwiązano też kwestie widokowe. Zgodnie z życzeniem inwestorów wnętrze domu zostało otwarte na zachodnią stronę parceli. Architekci stworzyli też dodatkowe miejsce widokowe. To patio usytuowane w centrum planu przeszklone przy strefie jadalni połączonej z salonem, kuchni i pokoju gościnnym.
Perfect House
◗ Projekt: REFORM Architekt Group/Marcin Tomaszewski
◗ Lokalizacja: Łódź
Dom zdobył I miejsce i główną nagrodę European Property Awards 2021-2022 w kategorii najlepszy dom w Polsce. Jury doceniło perfekcyjną kompozycję bryły wynikającą z jej strefowości i rozplanowanie względem otoczenia – z każdego miejsca domu widać najatrakcyjniejszą część działki. Uwaga – nagrodę za najlepszy dom w Polsce REFORM Architekt Group zdobyło drugi rok z rzędu.
Przeczytaj też:
Tak wygląda najlepszy dom w Polsce! RE: PERFECT HOUSE z prestiżową nagrodą >>>
Podstawową ideą projektu było wydobycie przez architektoniczną formę strefowego charakteru domu. I tak każda funkcjonalna strefa parteru to... osobna bryła. To sprawiło, że budynek ma tak nieregularny kształt i dynamiczną kompozycję. Piętro to kolejna funkcja (sypialniana) i kolejna bryła – prostopadłościan, który zawisł nad parterem. Tak pomyślana górna kondygnacja, dominując nad dolną, wprowadza harmonię. Kompozycję dodatkowo porządkują kontrastujące z grafitowymi bryłami i podkreślające je białe półramy. Strefowość, która stała się podstawą kompozycji, była główną ideą projektu. Jak czytamy w opisie projektu: „Funkcje domu rozplanowane są w sposób wzajemnie się zazębiający – jak zębatki w silniku. Muszą do siebie idealnie pasować oraz, pracując w różnym tempie z uwagi na swoją wielkość, wprawiać go ruch”.
Biały Dom/POZ_5
◗ Projekt: PL.architekci/Bartłomiej Bajon, Katarzyna Cynka – Bajon, zespół: Agnieszka Jurenko, Monika Kuszyńska, Bartosz Stanek
◗ Lokalizacja: Poznań
Autorzy projektu stanęli przed wyzwaniem, jak pogodzić zapisy miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego z nieprzystającymi do nich wyobrażeniami inwestorów o przyszłym domu. Chcieli, by był modernistyczny, minimalistyczny, z płaskimi dachem. Zgodnie z miejscowymi przepisami miał zaś mieć dach skośny dwu- lub wielospadowy. Kolejnym utrudnieniem była niełatwa działka, mająca 900 m2, z których blisko 300 trzeba było przeznaczyć na wąski dojazd. Warunki narzucone przez parcelę przesądziły o tym, że plan domu musiał przybrać kształt zbliżony do litery L.
Jednak to był tylko wstęp do znalezienia ostatecznej formy domu. – Cały pomysł na dom wziął się tak naprawdę z poszukiwań tego, jak zaprojektować dach skośny, by z jednej strony spełniał zapisy planów, ale by nie przypominał klasycznej „stodoły”, a bardziej modernistyczne zabudowy – mówi architekt Bartłomiej Bajon. Autorzy projektu stworzyli dach, którego układ jest konfiguracją kształtów, kątów i wysokości dachów budynków sąsiednich. Tak oto powstał nieregularny dach pilasty. Jego dynamika jest uspokajana przez ujednolicenie barwy połaci z elewacjami (dach wykańcza biała membrana). Zaskakujące jest to, że ten oryginalny dach pozwolił wpasować dom w istniejącą zabudowę o zróżnicowanej skali.
Dom w Biskupicach
◗ Projekt: Grupa Verso/Jakub Cieślik, Kamil Cierpioł, Michał Wręczycki, Katarzyna Klimasz, Eliza Masek, Ziemowit Oset
◗ Lokalizacja: okolice Częstochowy
Tym razem swoboda architektoniczna jest widoczna już na pierwszy rzut oka – w formie bryły i głównym założeniu kompozycyjnym. Autorzy projektu zgodnie ze swoją architektoniczną wizją przyjęli, że części bryły odpowiadające kondygnacjom nie będą przenikały się ze sobą, ale zostaną zestawione jak klocki. Na parter wykończony wapieniem nałożone jest poddasze i dosunięta do niego dwukondygnacyjna część bryły w modrzewiu. Takie proste złożenie i kontrastowe zestawienie materiałów wystarczyły, by architektoniczna kompozycja stała się interesująca i jednocześnie wyważona.
Na uwagę zasługuje przeszklona w całości ściana szczytowa z oryginalnie uformowaną wnęką tarasową. Wysokie na blisko 9 m przeszklenie doświetla dwukondygnacyjną strefę dzienną i sypialnię usytuowaną za wewnętrzną szybą, wprowadzając do wnętrza domu piękny, ciągnący się po horyzont widok. Rodowód oryginalnego kształtu tarasowej wnęki jest... praktyczny. Inwestorom zależało, by taras był po części zacieniony, osłonięty przed mocnym zachodnim światłem. Dlatego architekci zdecydowali, że całą drewnianą obudowę przekręcą w taki sposób, aby chroniła przed dostępem światła od strony zachodniej.
Dom Grzyb
◗ Projekt: Prosty Architekt/Barbara Ziemba
◗ Lokalizacja: okolice Łodzi
Dom stanął na zalesionej działce o powierzchni blisko 1,5 ha. Piękne okoliczności przyrody domagały się architektury na swoją miarę. Podstawowym założeniem projektowym było stworzenie domu, którego… nie będzie widać.
Kluczowe dla osiągnięcia tego efektu znikania okazało się nadanie bryle organicznych wyoblonych kształtów i – jak mówi autorka projektu – „oblepienie” leśnym materiałem, czyli drewnem. Idealny do tego celu okazał się wiór osikowy (na dachu ułożony w jodełkę, a na elewacji w rzędy). Pozostawienie go w surowej, niezabezpieczonej formie przeważyło o naturalności całej realizacji. Drewno, pokrywając się patyną, w coraz większym stopniu wtapia dom w las. Ważna jest także chropawa struktura nadana przez wiór, która w oczywisty sposób nasuwa skojarzenia z pniami sąsiadujących z domem drzew. Projekt jest konsekwentny – wyoblenia zdominowały formę – są na wnękach okiennych, narożach domu, załamaniach połaci dachu. Jednak sam „biologizujący” charakter niemal wszystkich detali i wykończenia nie zagwarantowałby aż tak spektakularnego wpisania architektury w las. Równie ważna była zasadnicza forma bryły – archetypiczna i skromna. Na zbliżonym do kwadratu rzucie powstał dom przekryty kopertowym dachem (o kącie nachylenia połaci zgodnym z zapisami miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego – 49o). Proporcje elewacji do połaci dachu i wystające okapy upodabniają dom do grzyba. To „grzyb” z niezwykłym wnętrzem. Umieszczona centralnie klatka schodowa stała się filarem, wokół którego toczy się domowe życie. Interesujące jest także poddasze tego domu – to wielka otwarta przestrzeń. Taką mogła zagwarantować nietypowa konstrukcja wiązara dachowego. Nastręczała trudności wykonawcze, ale warto je było przezwyciężyć, by mógł powstać dom z maksymalnie elastycznym wnętrzem.
Drewniany dom na łące
◗ Projekt: Ultra-Architects/Marcin Kościuch, Tomasz Osięgłowski, współpraca Łukasz Piszczałka, Anna Winna
◗ Lokalizacja: zachodnia Wielkopolska
„Chcielibyśmy, żeby na elewacji nie było żadnego drewna” – to pierwsze zdanie, które usłyszeli autorzy projektów od inwestorów. To, jak udało się ich przekonać do zmiany tak radykalnego stanowiska, pozostaje tajemnicą architektów. Jedno jest pewne – drewniany dom idealnie wpisuje się w klimat rozległej łąki, na skraju której stanął. Nawiasem mówiąc, drewniane są tu nie tylko elewacje, ale także konstrukcja.
Inspiracją dla projektu była okoliczna zabudowa – domy ustawione z dwóch stron drogi w grzecznych szeregach – zgodnie z zasadami zabudowy ulicowej. Dawne bryły o symetrycznych dachach z kątami nachylenia 45o przesądziły o formie nowego domu. Architekci nie chcieli burzyć zastanego porządku, ani podkreślać inności nowo przybyłej do wielkopolskiej wsi architektury. Z założenia miało być skromnie. I tak jest. Jednak mimo wyraźnych nawiązań do miejscowej tradycyjnej zabudowy dom jest nowoczesny. Z pewnością pomógł w tym minimalizm – zredukowane okapy, ukryte rynny, pozbawiona okien frontowa elewacja czy przesuwne drewniane ściany, które pozwalają na częściowe lub całkowite zamknięcie wnęk okiennych (praktyczne rozwiązanie regulujące dopływ słońca do wnętrza i pozwalające na zamknięcie budynku podczas nieobecności domowników). Choć brzmi to paradoksalnie, prosta forma domu jest tym razem złożona. Budynek tworzą bowiem dwie równoległe, nieco przesunięte względem siebie bryły. Za sprawą takiego podziału dom mający blisko 150 m2 powierzchni sprawia wrażenie znacznie większego. Dom był finalistą Nagrody Roku SARP 2021 w kategorii budynek mieszkalny jednorodzinny.
Dom na skarpie
◗ Projekt: SOIA/Miłosz Stopiński, Łukasz Idziak, Daniela Owedyk-Idziak
◗ Lokalizacja: Toruń
Zdobył nagrodę Prezydenta Miasta Torunia – tytuł Obiekt Roku edycji 2019-2020 w kategorii zespoły i pojedyncze budynki mieszkalne wielorodzinne i jednorodzinne. Był także finalistą Nagrody Roku SARP 2021 w kategorii budynek mieszkalny jednorodzinny.
Dom tworzą dwie poprzecznie ustawione na sobie bryły. Dolna gwarantuje stabilność optyczną kompozycji. W dosłownym sensie wyłania się z ziemi, ponieważ została w nią częściowo wkopana. Górna lewituje – jest przewieszona z obu stron dolnej. Taki kontrast buduje kompozycyjne napięcie i w interesujący sposób kształtuje wewnętrzną przestrzeń domu z przeszkloną z trzech stron strefą dzienną oraz strefą głównej sypialni nadwieszoną nad skarpą i zakończoną dwukondygnacyjnym oknem otwierającym wnętrze na rozlewiska Wisły. Taki kształt bryły to nawiązanie do charakteru miejsca i ukształtowania terenu – parceli na skarpie. Na architektoniczną formę wpływ miało również sąsiedztwo średniej wielkości budynków ze spadzistymi dachami. Oczywiście nie ma tu ścisłego odwzorowania rozwiązań z sąsiednich domów, ale widoczne jest zachowanie analogicznych proporcji czy kątów nachylenia połaci. Dzięki czemu dom nie jest wyrwany z kontekstu miejsca. O wyjątkowości projektu przesądziło połączenie idei archetypowego domu z modernistyczną podstawą. Takie kontrastowe zestawienie domagało się rezygnacji ze zbędnych detali i ozdobników. I tak właśnie jest w tym projekcie. Kompozycja jest czysta i wyrazista – zgodna z dewizą oszczędności materiałowej.
Autor: archiwum serwisu
Artykuł znajdziesz w Muratorze numer 2/2022. Ponadto w najnowszym wydaniu przeczytasz m.in. o: podłogach, domach z układem wnętrz łatwym do zmiany, aranżowaniu łazienki na poddaszu, najciekawszych domach 2021 roku, powietrznych pompach ciepła, ogrzewaniu na podczerwień, trendach budowlanych w 2022 roku.
