Żywokost lekarski - odmiany, wymagania, uprawa, zastosowanie, właściwości
Żywokost lekarski to nieco zapomniana roślina lecznicza, której właściwości znano już w czasach starożytnych. Żywokost można wykorzystać również jako roślinę ozdobną - nadaje ogrodowi naturalistyczny charakter. A przy tym można go wykorzystać do produkcji naturalnego nawozu i preparatu ochrony roślin. Dowiedz się jak uprawiać i pielęgnować żywokost i jakie jest jego zastosowanie w ogrodzie.
Autor: GettyImages
Żywokost kwitnie w maju i czerwcu - jego kwiaty zebrane są w sierpowate, zwisające kwiatostany
Żywokost lekarski (łac. Symphytum officinale) to roślina wieloletnia należąca do rodziny ogórecznikowatych (Boraginaceae). Zwykle dorasta do 1 m wysokości (rzadziej do 1,5 m). Tworzy mocno rozgałęziony, czarny korzeń palowy dorastający do 30 cm długości. Łodyga żywokostu jest wzniesiona, kanciasta, w górnej części rozgałęziona, cała szorstko owłosiona, pusta w środku. Liście dolne są duże, ogonkowe, jajowato-lancetowate, górne mają mniejszą powierzchnię, są lancetowate i siedzące. Kwitnienie żywokostu przypada ma maj i czerwiec. Kwiaty mają rurkowato-dzbanowaty kształt, purpurową barwę (czasem białą lub kremową) i zebrane są w zwisające kwiatostany (typu sierpik). Owocem żywokostu jest lśniąca czarna rozłupka. W sprzedaży można dostać także atrakcyjne odmiany żywokostu lekarskiego:
- 'Aureum' o liściach przebarwiających się na złoto,
- 'Purpureum' o kwiatach pełnych.
Wymagania i uprawa żywokostu
Żywokost jest łatwy w uprawie (o ile zapewni się mu dobre warunki).
- Stanowisko dla żywokostu. Żywokost może być uprawiany zarówno na stanowisku słonecznym, jak i częściowo zacienionym.
- Podłoże dla żywokostu. Ważne, aby podłoże było żyzne i dość wilgotne (nie znosi suszy). Podłoże przed sadzeniem/siewem zaleca się wzbogacić obornikiem lub kompostem.
- Wysiew nasion żywokostu. Nasiona wysiewa się jesienią lub wiosną. W sprzedaży dostępne są także sadzonki.
- Żywokost to gatunek mrozoodporny.
- W małych ogrodach trzeba uważać – żywokost może rozmnażać się ekspansywnie. W takim wypadku zaleca się usuwać kwiaty po przekwitnięciu (aby nie dopuścić do wykształcania nasion).
Samosiejki - rośliny, które łatwo się wysiewają bez naszego udziału. Zalety i wady samosiejek >>>
- Pielęgnacja żywokostu. Główne zabiegi pielęgnacyjne polegają na regularnym odchwaszczaniu i podlewaniu w czasie susz. Nie wymaga nawożenia mineralnego. Roślina jest mało podatna na choroby i szkodniki.
Zastosowanie żywokostu w ogrodzie
Żywokost z powodzeniem można uprawiać w bardziej zacienionych zakątkach ogrodu. Może wchodzić w skład zacienionych rabat. Radzi sobie w zaroślach. Nadaje się do dekoracji ogrodów leśnych. Ze względu na duże wymagania wodne często uprawia się ją w strefie brzegowej oczek wodnych i przy strumykach. Roślina nadaje ogrodowym zakątkom dziki, naturalistyczny charakter.
Żywokost przyciąga owady zapylające. To roślina miododajna, wydajność miodowa wynosi 100 kg/ha. W szczególności zaleca się ją uprawiać w ogrodach naturalistycznych, ogrodach wiejskich oraz ogrodach angielskich. Daje pożądany efekt tylko sadzony w większej grupie (co najmniej kilkanaście egzemplarzy).
Polecany artykuł:
Zastosowanie lecznicze i inne
Żywokost lekarski ma szerokie zastosowania lecznicze, bywa nazywany „żywym gnatem”. Jego właściwości lecznicze są znane od starożytności. W średniowieczu żywokost promowała św. Hildegarda jako lek na złamania kości. Korzeń żywokostu wykopuje się jesienią lub wiosną, myje, rozdrabnia i suszy w temperaturze 35-40 st. C. Stosuje się go zewnętrznie, wewnętrznie nie powinno się go używać, gdyż zawiera związki toksyczne dla wątroby. Naturalne preparaty z żywokostem najczęściej mają formę okładów, past i maści. W sklepach dostępne są także w oleje z żywokostu.
Zawarta w korzeniach żywokostu alantoina pobudza regenerację tkanek, przyśpiesza gojenie ran i ma właściwości nawilżające. Działa przy tym przeciwzapalnie. Zapobiega odleżynom i poparzeniom. Poprawia zabliźnienie się ran. Łagodzi łuszczycę. Pomaga pozbyć się trądziku. Nadaje się do leczenia reumatyzmu, bólów mięśniowych i urazów. Jest powszechnie stosowana w kosmetyce.
Przeczytaj też: Żywokost lekarski na stawy i nie tylko – zastosowanie i właściwości lecznicze żywokostu >>>
Świeże ziele żywokostu może być dodawane do paszy w niewielkiej ilości (do 10%). W Anglii to popularny dodatek do karmy dla kur, zwiększający wybarwienie jajek i poprawiający rozwój piskląt.
Ponadto żywokost warto wykorzystywać do przyrządzania gnojówek przeciwko mszycom w rozcieńczeniu (1:5, 1:10). Preparat nierozcieńczony nadaje się natomiast jako nawóz – przy niedoborze potasu i na pobudzanie roślin do wzrostu.
Gnojówka - nawóz z pokrzyw i innych roślin. Sprawdzone przepisy na gnojówki roślinne >>>
Inne gatunki żywokostu
Poza żywokostem lekarskim w uprawie spotyka się także inne gatunki:
- żywokost kaukaski (Symphytum caucasicum),
- żywokost bulwiasty (Symphytum tuberosum),
- żywokost wielkokwiatowy (Symphytum grandiflorum),
- żywokost sercowaty (Symphytum cordatum),
- żywokost szorstki (Symphytum asperum),
- żywokost uplandzki (Symphytum uplandicum).
