Olcha (olsza) - jak wygląda, wymagania, sadzenie, uprawa, pielęgnacja, zastosowanie drewna
Olchy rosną zwykle na wilgotnych, podmokłych terenach i są drzewami o wielu pożytecznych cechach i właściwościach. Czym wyróżnia się olcha? Sadzenie i uprawa olchy.
Olchy (łac. Alnus) nazywane też olszami należą do botanicznej rodziny brzozowatych (Betulaceae) i występują dość powszechnie w naszym kraju. Spotkać je można najczęściej na podmokłych wilgotnych stanowiskach lub nad brzegami rzek (tworzą często zbiorowiska leśne zwane olszynami). W optymalnych warunkach olcha może dorastać do 30 m wysokości (zwykle do kilkunastu metrów) i osiągać wiek około 150 lat. Drzewa tworzą zwykle stożkowaty pokrój i luźną, rozłożystą, koronę z bardzo licznymi zielonymi liśćmi.
Spis treści
Gatunki olchy
Najczęściej spotykane u nas gatunki olchy to:
- Olcha czarna (Alnus glutinosa), o ciemnoszarej (niemal czarnej) i spękanej korze oraz okrągłych (czasem odwrotnie jajowatych) liściach z nierówno ząbkowanym brzegiem i tępym lub lekko wciętym wierzchołkiem. Kwiaty męskie olchy zebrane są w zwisające tzw. kotki (podobnie, jak u brzóz), które pojawiają się już przed zimą i początkowo są czerwone, a w czasie kwitnienia stają się zielone. Z kolei kwiaty żeńskie, także początkowo czerwonawe, z czasem drewnieją i stają się brązowe – mają charakterystyczny kształt małych szyszeczek (do 3 cm).
- Olcha szara (Alnus incana) - jest bardzo odporna na zanieczyszczenie powietrza i ma zdolność wiązania azotu atmosferycznego, dzięki symbiozie jej korzeni z bakteriami. Kora jest szara i gładka, u starszych drzew spękana. Owocami olchy szarej są zdrewniałe orzeszki, które przypominają drobne, bezogonkowe, siedzące szyszki – najpierw zielone, a po dojrzeniu brązowe.
Przeczytaj też: Rośliny na podmokły teren. Zakładamy ogród na podmokłej działce >>>
Olcha - właściwości i wykorzystanie
Od lat olchy znane są ze swoich prozdrowotnych właściwości - z kory i liści olchy sporządzano napary, które stosowano np. w odkażaniu ran. Ponadto, preparaty na bazie olchy potrafią łagodzić dolegliwości żołądkowe i działają przeciwbólowo.
Jednak najbardziej znane są niezwykłe właściwości drewna olchowego, które dzięki wysokiej odporności na wilgoć, jest od wieków stosowane do produkcji łodzi, jachtów oraz wszelkich elementów urządzeń hydrotechnicznych. Co więcej, drewno olchowe cenione jest ze względu na wspaniałe właściwości akustyczne, dzięki czemu produkuje je się z niego różne instrumenty i ich elementy. Drewno olchowe od lat jest cenione i wykorzystywane również w przemyśle meblarskim oraz do produkcji różnych elementów budowlanych, np. ogrodzeń, płotów itp.
Przeczytaj też: Jak odnowić drewniane ogrodzenie. Wybór produktów i porady wykonawcze >>>
Autor: GettyImages
Olcha szara (Alnus incana)
Olcha - warunki uprawy
- Olcha należy do niewielu gatunków drzew liściastych, które świetnie czują się na wilgotnych, podmokłych terenach. Dlatego też do uprawy olchy nie należy wybierać gleb piaszczystych i suchych (w takich warunkach stanie się raczej krzewem).
- Olcha jest tolerancyjna co do gleby i poradzi sobie na każdym przeciętnym podłożu ogrodowym, ale warto pamiętać, że nie przepada za glebami silnie wapiennymi.
- Olcha nie wymaga specjalnych zabiegów pielęgnacyjnych i jest całkowicie mrozoodporna.
- Warto także pamiętać, że olchy należą do roślin światłolubnych.
Najważniejsze błędy popełniane przy sadzeniu drzew – tego nie wolno robić sadząc drzewo! >>>
Zastosowanie olchy w ogrodzie
Choć olchy należą raczej do drzew typowo leśnych, to z powodzeniem można stosować je także jako nasadzenia parkowe lub w dużych ogrodach. Mogą rosnąć w pobliżu stawów, oczek wodnych, rowów melioracyjnych i innych zbiorników, tworząc jednocześnie malowniczy krajobraz. Ponadto, olchy dobrze wpływają na sąsiadujące z nimi rośliny, wspierając ich rozwój oraz wzbogacają glebę w azot. Dzięki odporności na zanieczyszczenia i niewielkie wymagania, olchy często stosowane są jako tzw. rośliny pionierskie do rekultywacji zdegradowanych przemysłowo terenów lub do tworzenia różnego rodzaju zadrzewień krajobrazowych.
Dodatkowo, dzięki wytwarzaniu licznych odrostów korzeniowych, olchy mogą pełnić rolę naturalnej ochrony gleby przed erozją, umacniając ją. Z tego samego względu nasadzeniami olch umacniane są skarpy, pagórkowate tereny oraz brzegi rzek i innych zbiorników wodnych.
Dzięki odporności drewna olchy na długotrwały kontakt z wodą, jej drobne pędy i gałęzie wykorzystywane są jako faszyna (podobnie jak wiklina), czyli naturalny element zabezpieczeń brzegów zbiorników wodnych.
Poznaj też inne drzewa liściaste:
Grab pospolity – doskonałe drzewo na żywopłoty i szpalery. Wymagania i uprawa grabu >>>
Wiąz holenderski – wymagania, uprawa i zastosowanie w ogrodzie >>>
Klon srebrzysty (Acer saccharinum) - uprawa, pielęgnacja, formowanie, zastosowanie >>>
Wiąz szypułkowy (Ulmus laevis) - opis, sadzenie, uprawa i pielęgnacja >>>
