Kolczasty pomidor liczi (psianka stuliszolistna) - mało znane warzywo. Uprawa, pielęgnacja, wykorzystanie
Kolczasty pomidor to mało znane warzywo o jadalnych owocach. Poznaj je bliżej i dowiedz się więcej o jego uprawie i wykorzystaniu.
Mimo że kolczasty pomidor liczi (łac. Solanum sisymbriifolium), zwany również Tomato litchi lub Morelle de Balbis, podobnie jak pomidor zwyczajny, pochodzi z Ameryki Południowej i należy do tej samej rodziny roślin psiankowatych (Solanaceae), to nadal jest rośliną mało znaną.
Spis treści
- Pomidor kolczasty - opis rośliny
- Uprawa pomidora kolczastego
- Pielęgnacja pomidora kolczastego
- Choroby i szkodniki atakujące pomidora kolczastego
- Zobacz wideo: Uprawa miechunki peruwiańskiej na balkonie
Tomato litchi odkryty został już za czasów cywilizacji prekolumbijskich, kiedy to wykorzystywano właściwości lecznicze i barwiące jego małych owoców. Kolczasty pomidor liczi rośnie dziko w Ameryce Południowej, gdzie jest uprawiany i spożywany. W tamtejszych regionach jest byliną, rozsiewa się sam bez pomocy człowieka. Ze względu na swoje ostre kolce stosowany jest często na naturalne żywopłoty. Pomaga odstraszyć dziko żyjące zwierzęta podchodzące zbyt blisko gospodarstw. W Polsce z powodu wrażliwości na mróz warzywo to uprawiane jest jako roślina jednoroczna. Pomidor kolczasty jest jednak bardziej wytrzymały i owocuje dłużej niż pomidor zwyczajny. Nie groźne mu są pierwsze przymrozki.
Jak ochronić rośliny w ogrodzie przed wiosennymi przymrozkami? >>>
Pomidor kolczasty - opis rośliny
Liście pomidora kolczastego są lancetowate, kolczaste, pojedyncze, skrętoległe, bez przylistków. Łodyga z kolcami jest wniesiona, dorasta do 1,5 m wysokości. Pachnące kwiaty wyglądem przypominają kwiaty pomidora zwyczajnego, są jednak dużo większe (mają 4-5 cm średnicy). Ułożone są promieniście, są samopylne, obupłciowe, o koronie zrosłopłatkowej, białych płatkach i żółtych pręcikach.Ze względu na atrakcyjny pokrój, efektownie wyglądające kwiaty oraz oryginalnie owoce, roślina ta może być sadzona w donicach jako ozdoba balkonu czy tarasu.
Po zapyleniu kwiatu powstaje owoc, który jest całkowicie pokryty zielonym kielichem z kolcami koloru żółtopomarańczowego. Kielich stopniowo zasycha i oddziela się w miarę wzrostu i dojrzewania owocu. Gdy kielich otworzy się całkowicie i owoc łatwo się da wyjąć z łupiny, to znak, że jest już gotowy do zjedzenia. Rośliny uprawiane w gruncie zaowocują w połowie sierpnia. Niedojrzałe owoce są niezdatne do spożycia.Dojrzały owoc pomidora kolczastego ma około 2 cm średnicy, na zewnątrz jest ciemnoczerwony, wewnątrz żółty, zawiera wiele nasion średnicy około 2 mm, które w naturalnych warunkach są roznoszone przez wiatr, ptaki i zwierzęta. Pomidory kolczaste dojrzewają w gronach po 10-12 sztuk i przypominają małe pomidorki koktajlowe. Mają słodko-kwaskowy, cierpki smak, przypominający smak wiśni, miechunki peruwiańskiej i pomidora zwyczajnego.
Uprawa pomidora kolczastego
Nasiona pomidora kolczastego kupujmy u sprawdzonych producentów, zwracając uwagę na termin przydatności. Wysiewamy je do inspektu z przygotowanym podłożem pod koniec lutego lub na początku marca. Inspekt ustawmy na parapecie lub innym słonecznym miejscu i regularnie podlewajmy tak aby wschodzące roślinki miały ciepło i wilgotno. Zapewni to im optymalne warunki do kiełkowania. Wschody pojawiają się pomału i nierównomiernie, nawet do 4 tygodni od wysiania.
Wysiew nasion warzyw w domu – do czego wysiewać nasiona >>>
- Podrośnięte sadzonki pikujemy do osobnych, niedużych pojemniczków i czekamy aż miną przymrozki. Do gruntu przenosimy je w drugiej połowie maja, sadząc tak, aby miały dużo światła i powietrza i od razu palikujemy.
- Pomidory kolczaste potrafią się silnie rozrosnąć, a ich kolce utrudniają wtedy dostęp do każdej z roślin. Dlatego tak ważne jest zachowanie 60-80 cm odstępów między sadzonkami.
- Na podpory konieczne będą wysokie kijki, listewki lub dłuższe, proste gałęzie. Łodygi pomidorów mocujemy do podpór za pomocą miękkich, bawełnianych sznurków, zabezpieczając w ten sposób pędy przed złamaniem.
- Podczas sezonu doglądamy rośliny i w miarę wzrostu obrywamy boczne pędy co pozwala roślinie dobrze owocować i nie rozrosnąć się mocno na boki.
Młode rośliny Solanum sisymbriifolium wyglądem przypominają sadzonki zwykłych pomidorów, jednak nawet na młodych liściach z obu stron i pędach można zauważyć już drobne kolce, których na liściach pomidora pospolitego brak. Kolce te początkowo są miękkie ale z upływem czasu wydłużają się do 1 cm i twardnieją, dlatego do zbioru pomidorów należy założyć rękawice ogrodowe.
Pielęgnacja pomidora kolczastego
Pomidor kolczasty preferuje stanowisko słoneczne, glebę żyzną, przepuszczalną najchętniej nawiezioną kompostem lub obornikiem (co najmniej 2-letnim). Pod każdy nowo sadzony krzaczek podkładamy porcję nawozu organicznego, a glebę pod roślinami dokładnie ściółkujemy, np. skoszoną trawą. Po posadzeniu podlewamy regularnie co drugi dzień, a gdy rośliny się ukorzenią nawadniamy już rzadziej, zależnie od warunków pogodowych.
Autor: GettyImages
Dojrzewające owoce pomidora kolczastego
Owoce pomidora kolczastego mogą być spożywane na surowo (bez obierania skórki) lub po przetworzeniu w postaci marmolad, dżemów na słodko i na ostro, podawane do mięs i pasztetów, Na upalne dni możemy przygotować schłodzony kompot z wcześniej ugotowanych i przetartych pomidorków z dodatkiem mięty, cytryny, miodu i lodu. Owoce pomidora kolczastego są mało trwałe, więc do transportu zostawmy je w zasuszonym kielichu i uważajmy, aby nie stykały się wtedy kolcami.Mimo że owoce są jadalne, niewiele wciąż wiadomo o ich wartości odżywczej. Na pewno są źródłem witamin i substancji odżywczych. Są bogate w silne przeciwutleniacze: beta karoten (prowitamina A) i witaminę C oraz naturalnie występujący kwas chlorogenowy, który może spowalniać wydzielanie glukozy do układu krwionośnego po posiłku i zwiększać tym samym czułość komórek na insulinę. Owoce pomidora kolczastego wykazują również właściwości przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe i przeciwgrzybiczne.
Choroby i szkodniki atakujące pomidora kolczastego
Pomidor kolczasty jest mało podatny na choroby. Rośliny z rodziny psiankowatych wytwarzają naturalne substancje odstraszające i chroniące je przed zjedzeniem przez zwierzęta. Łodygi i liście Pomidora kolczastego zawierają solasodynę. Alkaloid ten wykazuje silne, trujące działanie fizjologiczne na mątwika ziemniaczanego (Globodera rostochiensis) – gatunek nicienia z rodziny mątwikowatych (Heteroderidae), jednego z najgroźniejszych szkodników ziemniaka i innych roślin psiankowatych. Nicienie uszkadzają korzenie rośliny przez co plony zostają znacząco zmniejszone. W Europie i na świecie pomidory kolczaste sadzi się więc blisko upraw w celu eliminacji z gleby mątwika. Pomidory kolczaste sadzone specjalnie obok uprawianych ziemniaków będą również przydatne do „wabienia" stonki ziemniaczanej – chrząszcza, pospolitego szkodnika ziemniaków, który żeruje na całej roślinie. Pomidor zachęca stonkę swoim zapachem oraz zielonym kolorem liści. Pamiętajmy jednak, że stonka ziemniaczana żywi się całą zieloną częścią rośliny pomidora kolczastego dlatego też i w naszej uprawie może spowodować duże straty w zbiorach.
