Stonka ziemniaczana – groźny szkodnik ziemniaków. Jak pozbyć się stonki?
Stonka ziemniaczana to najgroźniejszy szkodnik ziemniaków w Polsce. Pomimo ustawicznej walki prowadzonej od dekad, stonka ziemniaczana co roku zagraża plonom. Poznaj biologię i szkodliwość stonki ziemniaczanej i dowiedz się, jak zwalczać stonkę metodami naturalnymi i chemicznymi.
Autor: www.thinkstockphotos.com
Dorosłe chrząszcze stonki ziemniaczanej są łatwe do rozpoznania
Spis treści
- Jak stonka ziemniaczana pojawiła się w Polsce?
- Jakie rośliny atakuje stonka ziemniaczana?
- Biologia rozwoju stonki ziemniaczanej
- Szkodliwość żerowania stonki ziemniaczanej
- Ekologiczne zwalczanie stonki ziemniaczanej
- Kiedy i jak zwalczać stonkę ziemniaczaną chemicznie?
- Preparaty do zwalczania stonki ziemniaczanej
Jak stonka ziemniaczana pojawiła się w Polsce?
Stonka ziemniaczana (Leptinotarsa decemlineata) pojawiła się w Europie w XIX wieku, po raz pierwszy odnotowano jest występowanie w niemieckiej Bremie. Prawdopodobnie „przybyła” z Ameryki Północnej wraz z importem żywności. Szkodnik szybko rozprzestrzenił się na całą Europę. W Polsce występuje od lat 40. XX wieku. W ciągu wieku stonka ziemniaczana stała się problemem na skalę globalną.
Ze względu na pochodzenie w niektórych krajach stonkę nazywa się „żukiem z Kolorado”. Z powodu tego szkodnika dochodziło nawet do politycznych absurdów: w 1950 roku władze PRL w gazecie „Trybuna Ludu” opublikowały komunikat o ataku kapitalistycznych Amerykanów na europejską gospodarkę. Prowokacje rzekomo miały zacząć się w Niemczech, a później rozszerzyć na Wschód. „Zbrodnicza prowokacja amerykańska”, "Samoloty USA zrzucają stonkę ziemniaczaną" – głosiły nagłówki. Amerykanów - i przy okazji stonkę - przedstawiono jako główny powód niedoboru żywności na rynku.
Jakie rośliny atakuje stonka ziemniaczana?
Stonka ziemniaczana żeruje głównie na ziemniakach, ale może atakować także inne rośliny psiankowate, np. paprykę czy pomidory. W poszukiwaniu pokarmu przebywa ogromne odległości (nawet 100 km).
Biologia rozwoju stonki ziemniaczanej
Stonka ziemniaczana to chrząszcz o paskowanym kremowo-czarnym ciele. Jest bardzo płodna: samica może złożyć jednorazowo kilkaset jaj. Jaja składane są głównie na spodniej stronie liści, są zebrane po 10-30 i mają charakterystyczną pomarańczową barwę. W ciągu jednego sezonu rozwijają się 1-3 pokolenia stonki (zależnie od pogody w danym roku i warunków klimatycznych).
Larwy stonki ziemniaczanej są bardzo żarłoczne – potrzebują ogromnej ilości składników pokarmowych. Po czterech wylinkach larwy przekształcają się w imago (owada dorosłego). Najszybciej szkodnik rozwija się przy ciepłej (ok. 25 st. C), wilgotnej pogodzie. Największych spustoszeń stonka dokonuje na przełomie czerwca i lipca. Zimuje w glebie na głębokości około 10 cm.
Szkodliwość żerowania stonki ziemniaczanej
Zarówno larwy, jak i owady dorosłe stonki żywią się liśćmi, rzadziej łodygami i kwiatami. Zazwyczaj doprowadzają do ogołacania roślin. Ziemniaki tracą zdolności asymilacyjne i w rezultacie plon jest znacznie mniejszy (nawet o 60 proc.). Wzrasta przy tym liczba małych bulw – o małej wartości handlowej, jednocześnie niewygodnych przy przygotowaniu posiłków.
- Kiedy i jak sadzić ziemniaki w ogródku i na działce? Uprawa ziemniaków - jakie ziemniaki do sadzenia?
- Super sposób na uprawę ziemniaków na balkonie i tarasie! Jak uprawiać ziemniaki w workach?
Ekologiczne zwalczanie stonki ziemniaczanej
Jeśli uprawiamy ziemniaki na potrzeby własne, a stonka nie występuje w dużej populacji, najkorzystniejszym rozwiązaniem jest ręczny zbiór szkodnika. Na polach sąsiadujących z obszarami porośniętymi naturalnie (zwłaszcza łąkami) naszym sojusznikiem w walce z chrząszczem są bażanty oraz kuropatwy. Pewne rezultaty można również uzyskać przez przekopywanie podłoża jesienią (może to zniszczyć zimujące w glebie chrząszcze).
Z ekologicznych preparatów do zwalczania stonki stosuje się preparaty wykorzystujące bakteryjne białka Bacillus thuringiensi (np. Novodor). To rozwiązanie całkowicie nieszkodliwe dla środowiska i jednocześnie szybko działające (2-5 dni), ma jednak jedną wadę – środek działa jedynie przeciwko larwom (zwłaszcza młodym), w odniesieniu do owadów dorosłych jest nieskuteczny. Stosuje się go w temperaturze powyżej 15 st. C.
Przeczytaj też:
- Chrabąszcz majowy - czy jest groźny dla roślin i ludzi?
- Jak skutecznie pozbyć się turkucia podjadka z ogródka?
- Poskrzypka liliowa - czerwone robaki na liliach. Jak zwalczać poskrzypkę liliową?
Kiedy i jak zwalczać stonkę ziemniaczaną chemicznie?
Przy masowym występowaniu (próg zagrożenia to 15 larw lub jedno skupisko jaj na pojedynczej roślinie) zaleca się wykorzystywać chemiczne środki ochrony roślin. Skuteczna walka może wymagać wykonania nie jednego, ale nawet trzech zabiegów opryskiwania w ciągu sezonu. Pierwszy wykonuje się wiosną – gdy owady obudzą się ze snu zimowego, kolejne w momencie wylęgu larw. Ich ciała są delikatniejsze od chitynowych okryw owadów dorosłych, a więc insektycydy są skuteczniejsze. To istotne, gdyż stonka ma duże zdolności adaptacyjne i nabiera odporności na substancje aktywne zawarte w środkach ochrony roślin. Z tego względu preparaty warto stosować naprzemiennie. Często są to neurotoksyny o działaniu żołądkowym i kontaktowym.
Preparaty do zwalczania stonki ziemniaczanej
Preparaty polecane do zwalczania stonki ziemniaczanej to m.in. Rapid 060 CS, Acetamip 20 SP, Karate, Mospilan 20 SP, Wojownik 050 CS, Cyperkill Max 500 EC oraz Delta 50 EW.
Jeśli zagrożenie dopiero się pojawiło, można zaoszczędzić na oprysku pokrywając cieczą tylko ziemniaki znajdujące się w zewnętrznych rzędach. Szkodnik najpierw atakuje obrzeża plantacji a dopiero z czasem przenosi się ku środkowi.
