Huba - grzyb na drzewie. Jak rozpoznać hubę? Czy huba jest jadalna?
Huba to nazwa zbiorowa dla różnych grzybów nadrzewnych. Dowiedz się czym jest huba i jak wygląda. Czy huba jest szkodliwa dla drzew? A może jest pożyteczna? Czy jest jadalna?
Wielu z nas z pewnością miało okazję spotkać podczas wycieczki do lasu hubę. Ten ciekawy grzyb, wyglądający zwykle jak półkolisty dysk, przyklejony do drzewa, nie zasiedla poszycia lasu tylko żywe lub martwe drzewa. Podobnie jak inne grzyby, ma kapelusz, który jest owocnikiem właściwego grzyba, ukrytego w formie grzybni pod korą, w drewnie, a nawet w korzeniach rośliny.
Spis treści
Huba - co to jest?
Widząc w lesie hubę zastanawiamy się: jest wrogiem czy przyjacielem drzewa, na którym rośnie i czy może być jadalna. Odpowiedź na to pytanie wcale nie jest taka prosta. Otóż huba to nie gatunek grzyba tylko potoczna nazwa określająca szereg różnych grzybów nadrzewnych. Są wśród nich zarówno groźne pasożyty, wyniszczające drzewa, a nawet prowadzące do ich śmierci (wywołują m.in. białą lub brunatną zgniliznę drewna), jak i organizmy pożyteczne, powodujące rozkład martwej tkanki i oczyszczające las z obumarłych drzew. Są też gatunki, które nie gardzą zarówno żywym, jak i martwym drzewem. Trzeba jednak wiedzieć, że nawet pasożytnicze huby rzadko atakują drzewa silne i zdrowe, gdyż znacznie chętniej zasiedlają osobniki słabe i schorowane, które nie mogą już tak skutecznie się przed nimi bronić.
Niektóre z hub są niejadalne, ale bywają też gatunki jadalne, a nawet lecznicze, dlatego warto bliżej przyjrzeć się tym ciekawym grzybom.
Przeczytaj też:
Próchnica glebowa – jak powstaje próchnica glebowa, znaczenie próchnicy w glebie >>>
Autor: GettyImages
Białoporek brzozowy (Piptoporus betulinus)
Jak wygląda huba?
Widoczne na pniach drzew kapelusze hub mogą mieć różne kształty i kolory. Czasami wyglądają jak pękate poduszki innym razem przybierają formę płaskiego dysku z silnie pofalowanym brzegiem, ozdobionym po zewnętrznej stronie kolorowymi pasami. Powierzchnia kapelusza też bywa różna, niekiedy gładka, miękka i delikatna, innym razem chropowata, twarda i pofałdowana. Większość hub ma kapelusze przyklejone bezpośrednio do drzewa, ale zdarzają się też gatunki posiadające trzony, podobnie jak typowe grzyby. Niektóre z owocników są jednoroczne, inne natomiast wieloletnie i zimotrwałe. Jedne wyrastają pojedynczo, inne tworzą większe lub mniejsze grupy i skupiska.
Huba - gatunki
Jak widać, różnorodność hub jest imponująca, dlatego warto wiedzieć, jak odróżnić od siebie najpopularniejsze gatunki.
- Hubiak pospolity (Fomes fomentarius). Jedną z najczęściej spotykanych hub jest hubiak pospolity, będący zarówno pasożytem żywych drzew liściastych jak i saprotrofem, bytującym na martwym drewnie. Kapelusz hubiaka ma półkolisty, pękaty kształt (grubszy w części przyrastającej do drzewa niż na brzegach) i twardą, nierówną, podłużnie pofałdowaną powierzchnię kapelusza. U młodszych egzemplarzy jest ona aksamitna i rdzawo-brunatna, u strasznych gładka i brunatna lub ciemnoszara. Kapelusze są wieloletnie, całoroczne i zimotrwałe. Roczne przyrosty mają jaśniejszą barwę niż starsza część kapelusza. W Polsce hubiak jest bardzo pospolity i można go spotkać w wielu lasach. W medycynie ludowej jego kapelusze były wykorzystywane do celów leczniczych, obecnie jednak grzyb uznawany jest za niejadalny.
- Czyreń jodłowy (Phellinus hartigii) i czyreń ogniowy (Phellinus igniarius). Podobne do hubiaka gatunki to czyreń jodłowy (grzyb wieloletni, zasiedlający martwe pnie drzew iglastych, niejadalny) i czyreń ogniowy (grzyb wieloletni, pasożyt żywych drzew liściastych, niejadalny).
- Pniarek obrzeżony (Fomitopsis pinicola). Podobny kształt, choć inną barwę ma też pniarek obrzeżony (młode przyrosty mają intensywnie pomarańczowy lub pomarańczowo-biały kolor), będący wieloletnim, niejadalnym grzybem pasożytniczym, atakującym różne gatunki żywych drzew iglastych i liściastych. Może też zasiedlać martwe drzewa.
- Żółciak siarkowy (Laetiporus sulphureus). Piękną, ale pasożytniczą i groźną dla drzewa hubą jest też żółciak siarkowy o poduszkowym kapeluszu w jaskrawo żółtym lub żółtopomarańczowym kolorze. Żółciak atakuje głównie żywe drzewa liściaste, powodując ich chorobę, a nawet śmierć. Jego kapelusz jest jednoroczny, a młode osobniki uważane są za jadalne.
- Białoporek brzozowy (Piptoporus betulinus). Niektóre huby pomimo iż są pasożytami drzew, mają też właściwości lecznicze. Należy do nich głównie białoporek brzozowy, nazywany też hubą brzozową. Jest to grzyb jednoroczny o pękatym, poduszkowym kapeluszu, białym spodzie i spękanej, szarobrązowej skórce. Grzyb jest pasożytem brzóz, ale występuje też na martwych pniakach. Jego właściwości lecznicze są dość liczne (m.in. hamuje krwawienia i ma działanie przeciwbakteryjne, przeciwpasożytnicze, a nawet antyrakowe), ale ponieważ grzyb jest niejadalny, samodzielnie lepiej nie przygotowywać z niego preparatów leczniczych.
Huby jadalne
- Boczniak (Pleurotus). Wprawdzie ze względu na miękki, delikatny kapelusz typowej huby nie przypomina, ale jest grzybem nadrzewnym, więc do hub też się zalicza.
Boczniaki: uprawa w ogrodzie. Amatorska uprawa boczniaka na słomie i na drewnie >>>
- Ciekawą hubą jadalną jest też kolejny grzyb nadrzewny – szmaciak gałęzisty (siedzuń sosnowy, Sparassis crispa), który ze względu na miękki, postrzępiony kapelusz także nie kojarzy się z hubami. Jest grzybem jednorocznym, wyrastającym zwykle u podstawy pnia drzew iglastych. Ma delikatny, przyjemny smak, ale ze względu na rzadkość występowania, objęty jest ścisłą ochroną gatunkową.
Do grona hub należą też inne grzyby o ciekawym kształcie lub pięknej barwie w tym m.in.: wrośniak różnobarwny, pomarańczowiec błyszczący, rozszczepka pospolita, ozorek dębowy, gęstoporek cynobrowy, niszczyk iglastodrzewny i liściastodrzewny, gmatwica chropowata i trójbarwna, skórnik (szorstki, dębowy).
Przeczytaj też:
Grzyby leśne w ogrodzie. Uprawa grzybów w ogrodzie - czy to możliwe? >>>
Grzyby na trawniku – skąd się biorą, czy należy się ich pozbyć? >>>
