Mała architektura czyli murki, schody, pergole i donice, dzięki którym ogród nabierze charakteru

Ogród to nie tylko rośliny, taras i nawierzchnie. To także mała architektura decydująca o jego stylu. Pokazujemy jak za pomocą małej architektury wzbogacić aranżację ogrodową.

Zobacz galerię 15 zdjęć

Autor: Marcin Czechowicz, projekt domu: RAAS ARCHITEKCI, ogrodu: GREEN STUDIO

Schody to ważny łącznik tarasu z ogrodem – mogą je tworzyć ułożone jeden na drugim bloki betonowe. Palisady wzmacniają skarpę i tworzą półki, na których posadzono rośliny. Gdy pokryją skarpę, betonowa konstrukcja będzie jedynym elementem porządkującym przestrzeń

Spis treści

1. Donice murowane z cegły i betonu
2. Jaka wielkość donicy murowanej
3. Murek oporowy w ogrodzie
4. Schody ogrodowe to też mała architektura
5. Schody zewnętrzne z płyt betonowych i kamiennych
6. Kratka i pergola ogrodowa
7. Pomysły na zadaszenie tarasu
8. Co zamiast oczka wodnego?
9. Jak działa fontanna ogrodowa?
10. Ozdoby ogrodowe

Mała architektura ogrodowa to między innymi różnego rodzaju murki, schody zewnętrzne, instalacje wodne, pergole, a także ozdoby ogrodowe. Wszystkie te elementy kształtują przestrzeń oraz sprawiają, że ogród jest wygodniejszy i lepiej dostosowany do naszych potrzeb. Staje się też jednocześnie bardziej malowniczy i niepowtarzalny.

Donice murowane z cegły i betonu

Najczęściej buduje się je tam, gdzie nie ma miejsca na klasyczne rabaty, na przykład przy wejściu do domu. Dzięki nim front posesji jest bardziej gościnny (w pojemnikach warto posadzić rośliny zimozielone, które są efektowne przez cały rok). Wykorzystywane są w ogrodach miejskich typu patio, czasem wyznaczają granicę tarasu. Sprawdzą się także na działkach, na których ziemia jest nieurodzajna – po ich wypełnieniu żyznym podłożem powstanie dobre stanowisko dla roślin.

Do budowy donic najlepiej używać materiałów, które już są wykorzystane na działce. Mogą to być kostki kamienne, kształtki betonowe, cegły klinkierowe. Ścianki donic muruje się na fundamencie z bloczków betonowych. Od środka warto je zaizolować styropianem grubości 3-5 cm, żeby zabezpieczyć korzenie roślin przed przemarzaniem.

Tu znajdziesz informacje o tym, jak to zrobić:

• Jak zrobić donicę murowaną – krok po kroku

Murek oporowy w ogrodzie

Ich zasadniczą funkcją jest stabilizacja skarp, jednak bywają również wykorzystywane jako osłony, na przykład miejsca wypoczynku. Murki oporowe w ogrodzie służą także do urozmaicania kompozycji ogrodu, między innymi do wydzielenia podwyższonych rabat. Najładniej wyglądają murki wysokości nie większej niż kilkadziesiąt centymetrów, często ich zwieńczenie tworzą siedziska.

Samodzielnie budowane murki oporowe, które mają zabezpieczać skarpy przed erozją, nie powinny przekraczać jednego metra wysokości. Wyższe konstrukcje muszą wytrzymać duży napór ziemi, więc – zależnie od rodzaju gruntu – mogą wymagać wzmocnienia, w przeciwnym razie zaczną pękać i kruszyć się. Jeśli skarpa jest wysoka, lepiej ją podzielić na tarasy umocnione niższymi ściankami. Będzie bezpieczniej i o wiele ładniej.

Schody ogrodowe to też mała architektura

Łączą fragmenty działki położone na różnych poziomach, a także wysoki taras z resztą posesji. Poza tym schody przełamują monotonię i sprawiają, że kompozycja ogrodu jest bardziej dynamiczna i po prostu ciekawsza. Zdarza się, że płaski teren specjalnie się różnicuje, by móc stworzyć wnętrza ogrodowe na kilku poziomach i połączyć je schodami.

Wokół domu dobrze wyglądają schody złożone z kilku, maksymalnie dziesięciu stopni. Zwykle to wystarczająca liczba, jeśli jednak spadek jest na tyle duży, że potrzeba ich więcej, należy schody podzielić spocznikiem i nieco zmienić kierunek ich biegu. Ten zabieg sprawi, że będą korzystniej wyglądały i nie zdominują otoczenia.

Wygodne schody, które dobrze funkcjonują w przestrzeni ogrodowej, powinny mieć szerokość co najmniej 1 m. Stopnie nie muszą być wysokie, wystarczy 8-10 cm, choć mogą mieć też 15 cm, a ich głębokość to 35-50 cm.

Boki schodów można wykończyć murkami. Zapobiegną one osuwaniu się ziemi na stopnie. Ma to znaczenie w przypadku stromych skarp. Jeśli zbocze jest łagodne, wystarczy je obsadzić roślinami, których korzenie ustabilizują podłoże.

Materiały, z których są zrobione schody, powinny nawiązywać do tych, które zostały użyte do budowy nawierzchni na działce. Z kolei stopnie prowadzące na taras są jego częścią, więc buduje się je z tego samego surowca. Ważne, żeby schody zewnętrzne nie były śliskie nawet po deszczu, bo od tego zależy bezpieczeństwo użytkowników. Dlatego, jeśli wybieramy drewno, to lepiej ryflowane, jeśli płyty gresowe, to tylko antypoślizgowe, natomiast kamień powinien mieć chropowatą powierzchnię, co można osiągnąć przez poddanie go procesowi piaskowania lub płomieniowania.

Schody zewnętrzne z płyt betonowych i kamiennych

Mają postać dużych płyt ułożonych jedna na drugiej – tak, że powstają stopnie. Ponieważ płyty są masywne i ciężkie, nie trzeba ich łączyć zaprawą. Takie schody dobrze sprawdzają się w każdym miejscu.

Najładniej wyglądają płyty kamienne, jednak można je zastąpić bardziej ekonomicznym zamiennikiem – betonowymi stopniami schodowymi. Ich oferta jest zróżnicowana. Choć zwykle naśladują kamień, są też imitacje drewna w wersji naturalnej i postarzanej.

Innym rozwiązaniem są schody z podstopnicami. Powstają z płyt mniejszej grubości, do ich budowy używa się również kamieni łupanych. Układa się je na podstopnicach wykonanych z kamiennych lub betonowych kostek (można też użyć palisad lub obrzeży) i łączy się z nimi zaprawą.

Stopnie schodów mogą być także wykończone kostkami kamiennymi, betonowymi lub klinkierem brukowym, układanymi na podbudowie z kruszywa, podobnie jak inne nawierzchnie ziemne w ogrodzie. 

Kratka i pergola ogrodowa

Najczęściej są zbudowane z drewna, ale bywają też konstrukcje wykonane z metalowych prętów. Pergole charakteryzują się tym, że mają ażurowe zadaszenia, natomiast trejaże są rodzajem ścian wykonanych z kratownic. Służą jako podpory dla pnączy, ale wykorzystywane są również do dzielenia przestrzeni i tworzenia kameralnych wnętrz ogrodowych. Obrośnięte roślinami kratownice tworzą dość szczelne ściany, dlatego znajdują zastosowanie jako osłony tarasów i miejsc wypoczynku. Można także za nimi ukryć mniej atrakcyjne fragmenty działki, na przykład część gospodarczą z kompostownikiem i wiatą śmietnikową. 

Pergole i trejaże można kupić gotowe lub zrobić samodzielnie z dostępnych na rynku drewnianych ażurowych paneli. Drewniane elementy osadza się w kotwach zamocowanych do stóp fundamentowych, żeby nie miały kontaktu z wilgotnym gruntem.

Pomysły na zadaszenie tarasu

Zobacz galerię 15 zdjęć

Autor: Marcin Czechowicz

O zadaszeniu tarasu najlepiej pomyśleć już na etapie budowy domu. Wówczas można wykonać solidną i trwałą konstrukcję, która będzie pasowała do  bryły budynku

Co zamiast oczka wodnego?

Woda ożywia przestrzeń, wprowadza ruch, zwiększa dynamikę kompozycji. Poza tym wabi ptaki, których obserwacja może umilić chwile spędzone w ogrodzie. Instalacje wodne skupiają uwagę, stając się najważniejszym elementem ogrodowego wnętrza, dlatego ich forma musi być starannie przemyślana.

Źle zaprojektowany zbiornik wodny, na przykład w postaci smutnego oczka wodnego otoczonego wiankiem kamieni, może szpecić. Bardziej bezpiecznym rozwiązaniem jest budowa źródełka lub fontanny. Poza tym, że łatwiej je wkomponować w otoczenie, nie potrzebuje dużo miejsca, więc można je mieć nawet na bardzo małej miejskiej działce. To także alternatywa dla rodziców małych dzieci, którzy ze względów bezpieczeństwa wolą nie mieć na posesji dużych zbiorników wodnych. Ogrodowe źródełko można zrobić samodzielnie, a jego montaż nie wiąże się ze zniszczeniem otoczenia.

Istotna jest jego lokalizacja. Niewielkie źródełko z leniwie sączącą się wodą można zaprojektować w pobliżu miejsca wypoczynku lub przeciwnie, w oddali, ale na osi widokowej. Sposobów aranżacji jest mnóstwo. W rustykalnych ogrodach dobrze wyglądają źródełka, w których woda wypływa z młyńskich kół, różnego rodzaju amfor, wiejskich beczek czy cebrzyków. W ogrodach nowoczesnych często wykorzystywane są elementy ze stali nierdzewnej, cortenu, geometrycznie ciętego kamienia, a także surowego betonu. Efektownie wyglądają ściany wodne i źródła naścienne, umieszczone na przykład na ogrodzeniu.

Jeśli zastanawiasz się na budowa oczka wodnego, koniecznie przeczytaj: 

• Jak krok po kroku założyć staw ogrodowy

Ozdoby ogrodowe

Dzięki nim szybko i w prosty sposób możemy zmienić ogród albo podkręcić kompozycję. W sprzedaży jest sporo ogrodowych ozdób, i choć wiele z nich nigdy nie powinno się znaleźć na działce, są też takie, które naprawdę ozdobią przestrzeń wokół domu. Można kupić rzeźby o tradycyjnej lub nowoczesnej formie wykonane z kamienia, drewna metalu lub betonu, romantyczne ławeczki, stylowe donice, dzwonki wietrzne, lampiony czy wycinane laserowo ozdoby z blachy corten.

Jednak o indywidualnym charakterze ogrodu decydują obiekty nietypowe, na przykład naturalne „rzeźby” z interesująco powyginanych fragmentów pnia drzewa czy kamieni polnych. Na targach staroci, bazarach oraz w sklepach internetowych można znaleźć przedmioty, które czekają, by nadać im drugie życie. Stare konwie na mleko, metalowe pojemniki, drewniane beczki, a nawet puszki po produktach spożywczych – gdy zostaną obsadzone roślinami, zamienią się w niebanalne donice.