Piece c.o. Co należy wziąć pod uwagę wybierając piec c.o.

Jaki piec c.o. będzie najlepszy? Konkretny piec centralnego ogrzewania bardzo często sugeruje instalator, wykonujący instalację c.o. Nie ma w tym nic złego, ponieważ ma od nas większe doświadczenie na temat urządzeń grzewczych. Ponieważ jednak to nie on będzie mieszkał w naszym domu, poznaj najważniejsze rzeczy, które są istotne przy wyborze pieca c.o.

Najważniejsze to ustalić, jakim paliwem ma być zasilany nasz piec c.o. Potem trzeba jeszcze podjąć wiele innych decyzji. Aby wybrać odpowiedni piec c.o., dopasowany do naszych potrzeb i później tego nie żałować, warto wiedzieć, co oferują producenci.

Czym grzać? Wybieramy paliwo

• Gaz ziemny - ma wiele zalet. Jest stosunkowo tani, dostarczany gazociągiem; spaliny ze spalania gazu ziemnego są stosunkowo czyste, nie powstają sadza ani popiół. Kocioł zasilany gazem ziemnym jest sterowany automatycznie. Ograniczenia w stosowaniu gazu ziemnego wynikają przeważnie z braku dostępu do niego.
• Gaz płynny - propan techniczny lub propan-butan. Piece gazowe - na gaz płynny - to takie same urządzenia jak te zasilane gazem ziemnym, maja jedynie inny palnik. Gaz płynny jest dostarczany cysternami i aby z niego korzystać, trzeba wybudować na działce instalację zbiornikową (naziemną lub podziemną) i przyłącze, którym gaz ze zbiornika będzie dostarczany do domu. Koszt takiej inwestycji to kilka tysięcy złotych.
• Olej opałowy - spala się w kotłach innych niż gazowe, jednak wymieniając palnik, można go przystosować do spalania gazu. Domy jednorodzinne ogrzewa się lekkim olejem opałowym, który jest dostarczany cysternami i musi być magazynowany przez użytkownika w specjalnych zbiornikach. Najczęściej umieszcza się je w domu. Zbiorniki o pojemności większej niż 1000 l nie mogą być ustawione w tym samym pomieszczeniu co kocioł.

Przeczytaj również: Koszty ogrzewania domu energią elektryczną, drewnem i olejem opałowym. Porównanie cen

• Kotły na paliwa stałe są obecnie bardzo popparne. Powodem jest atrakcyjna cena węgla i drewna.Węgiel kamienny występuje w wielu odmianach różniących się zawartością siarki, popiołu oraz wielkością ziaren. W najprostszych kotłach pali się tzw. orzechem, do kotłów z automatycznymi podajnikami jest przeznaczony ekogroszek. W specjalnych kotłach można spalać miał węglowy. Kilkanaście lat temu popparne było palenie koksem. Drewno opałowe to pocięte na kawałki pnie, gałęzie i korzenie. Nie powinny być zbyt grube i długie. Najprostsze kotły na drewno nie różnią się od tych do spalania węgla. Produkowane są też kotły zgazowujące, w których proces spalania jest prowadzony w taki sposób, aby doszło do spalenia całkowitego i zupełnego. W zachodzącym w nich zjawisku pirolizy powstaje gaz drzewny. Stosunkowo niedawno zaczęły zdobywać popparność kotły z automatycznymi podajnikami paliwa, którym mogą być jedynie niewielkich rozmiarów kawałki drewna lub węgla. Są to tak zwane kotły retortowe. Są także kotły z automatycznymi podajnikami paliwa zoptymalizowane pod kątem spalania peletów lub niewielkich brykietów, czyli sprasowanych trocin i zrębków. Pelety i brykiety dobrej jakości mają wartość opałową większą niż drewno – porównywalną z węglem kamiennym. Kocioł na drewno lub piec węglowy można przystosować do spalania ziaren zbóż i kukurydzy. Konstrukcja palnika musi zapobiegać spiekaniu popiołu powstającego w wyniku spalania tych niekonwencjonalnych paliw. Możliwe jest też zasilanie kotłów słomą, jednak ze względu na dużą przestrzeń niezbędną do jej przechowywania jest to propozycja przede wszystkim dla rolników.
• Na rynku dostępne są też kotły elektryczne. Stosuje się je przede wszystkim jako uzupełniające źródło ciepła w instalacjach z kominkiem z płaszczem wodnym albo z kotłem na paliwo stałe. Kotły elektryczne są stosunkowo tanie, ale ich eksploatacja jest kosztowna. Raczej nie używa się ich jako samodzielnych źródeł ciepła.

Przeczytaj również: Kotły centralnego ogrzewania na paliwo stałe. Wady i zalety

Ciepła woda użytkowa

Niezwykle ważna decyzja przy wyborze kotła to sposób podgrzewania wody użytkowej. Kotły na paliwa stałe i większość kotłów na olej to kotły jednofunkcyjne niemogące samodzielnie przygotowywać ciepłej wody. Trzeba dokupić do nich dodatkowy podgrzewacz. Kotły gazowe i elektryczne są produkowane w różnych wersjach. Mogą być jednofunkcyjne (tylko do c.o.) albo mieć własny wbudowany podgrzewacz pojemnościowy albo przepływowy. Nazywane są wtedy kotłami dwufunkcyjnymi.

Wiszący czy stojący

W przypadku kotłów na paliwa stałe nie ma wyboru – są one tak duże i ciężkie, że nie mogą być wiszące. Olejowe na ogół także są duże i przeznaczone do ustawienia na podłodze, ale ostatnio pojawiły się w sprzedaży także olejowe kotły wiszące niewielkich rozmiarów.Piece gazowe są w tej chwili najpopularniejsze właśnie w wersji wiszącej, ze stalowymi lub aluminiowo-krzemowymi wymiennikami ciepła. Są tańsze od kotłów stojących, które najczęściej mają żeliwne wymienniki. Kotły wiszące pracują cicho, nie muszą być instalowane w pomieszczeniach technicznych. Mają estetyczne obudowy często dopasowane wymiarami do kuchennych szafek. Można je z powodzeniem zainstalować w kuchni lub w łazience. Gazowe kotły stojące z żeliwnymi wymiennikami rozmiarami oraz wyglądem przypominają kotły olejowe i zazwyczaj są przeznaczone do ustawienia w pomieszczeniu technicznym. Ich zaletą jest duża trwałość – kilkakrotnie większa niż kotłów z wymiennikami stalowymi. Na kotły elektryczne łatwo znaleźć miejsce w domu. Są małe i lekkie, wiesza się je na ścianie w pomieszczeniu, które nie musi spełniać żadnych specjalnych wymagań. Z oczywistych względów nie potrzebują komina.

Przeczytaj również: Kocioł jednofunkcyjny vs. dwufunkcyjny. Którym wygodniej ogrzewać dom i wodę?

Piece kondensacyjne i konwencjonalne

Kotły gazowe, a ostatnio i olejowe, są produkowane także w szczególnie ekonomicznej odmianie – jako tzw. kotły kondensacyjne. Wykorzystują wtedy ciepło powstające podczas wykraplania się pary wodnej ze spalin. Są wyposażone w wydajny wymiennik ciepła spaliny-woda, w którym spaliny są ochładzane do odpowiednio niskiej temperatury:

• około 56°C dla spalin z kotłów na gaz ziemny,
• około 52°C dla kotłów na propan,
• około 47°C dla kotłów olejowych.

Dochodzi wówczas do wykroplenia się pary wodnej znajdującej się w spalinach, a ciepło skraplania przekazywane jest ogrzewanej wodzie. Sprawność kotłów kondensacyjnych przekracza 100% (maksymalnie 111% dla kotłów zasilanych gazem ziemnym, 109% dla zasilanych propanem i 106% dla olejowych), co umożliwia zmniejszenie zużycia paliwa o kilkanaście procent. Jeśli jednak chce się taniej ogrzewać, trzeba, niestety, najpierw więcej zainwestować w kocioł. Kotły kondensacyjne są mniej więcej o połowę droższe od konwencjonalnych.

Przeczytaj również: Kotły kondensacyjne a kotły konwencjonalne: różnice w użytkowaniu

Piece centralnego ogrzewania - jaka moc?

Aby ostatecznie wybrać kocioł, trzeba wiedzieć, jaką musi mieć moc. W tym celu konieczne jest obliczenie zapotrzebowania na ciepło pomieszczeń, które mają być ogrzewane. Jeśli kocioł ma służyć także do podgrzewania wody użytkowej, trzeba też ustalić, jak duże będzie na nią zapotrzebowanie. Jego wielkość zwykle znajduje się w projekcie domu, a jeśli nie, to trzeba ją obliczyć. Moc kotła do domu jednorodzinnego można z powodzeniem dobrać, posługując się wskaźnikiem strat ciepła. Przyjmuje się, że wynosi on:

• od 120 do 200 W/m² – dla domów bez izolacji cieplnej, wybudowanych przed rokiem 1982;
• od 90 do 120 W/m² – dla domów z lat 80. i 90. ubiegłego wieku;
• od 60 do 90 W/m² – dla domów wznoszonych od końca lat 90. ubiegłego wieku, dobrze zaizolowanych, z nowoczesnymi oknami.

Sterowanie piecem c.o.

Wybierając piec c.o. trzeba jeszcze zadecydować, w jaki sposób będzie sterowany. W kotłach na paliwo stałe regulacja mocy polega na zmianie ilości powietrza dopływającego do paleniska. Kiedy dopływa go mniej, paliwo spala się wolniej i piec pracuje z mniejszą mocą, a woda w instalacji jest chłodniejsza. Najprostszym urządzeniem umożliwiającym automatyczną regulację dopływu powietrza jest miarkownik ciągu – urządzenie wyposażone w głowicę termostatyczną wywołującą ruch dźwigni, która za pośrednictwem łańcucha unosi lub opuszcza klapę zasłaniającą otwór wlotowy powietrza. W droższych i nowocześniejszych kotłach na paliwo stałe - np. piecu węglowym - moc jest regulowana przez zmianę wydajności wentylatora, który dostarcza powietrze do spalania paliwa. Jego pracą steruje regulator elektroniczny. Do sterowania pracą kotłów służą regulatory (termostaty) pokojowe lub pogodowe. Mechaniczne termostaty pokojowe wyposażone są w pokrętło do ustawiania temperatury zadanej w pomieszczeniu. Spadek temperatury poniżej ustawionej na termostacie powoduje załączenie kotła, a wzrost powyżej zadanej – jego wyłączenie. Większe możliwości dają termostaty elektroniczne. Mogą sterować nie tylko pracą palnika, ale także pomp i zaworów regulacyjnych. Na ogół umożliwiają programowanie czasu, w którym kocioł ma utrzymywać zadaną temperaturę. Elektroniczny regulator pogodowy wyposażony jest w czujnik temperatury zewnętrznej, uwzględniający jej zmiany w funkcji temperatury wody zasilającej instalację grzewczą. Pełni wszystkie funkcje programowalnego termostatu pokojowego, ale dzięki temu, że reguluje wydajność instalacji w zależności od temperatury zewnętrznej, jego zastosowanie daje większe oszczędności w zużyciu paliwa przez kocioł.

Przeczytaj również: Jak sterować kotłem do centralnego ogrzewania?

Piotr Laskowski