Spis treści
- Instalacje wodno-kanalizacyjne: Na co zwrócić szczególną uwagę?
- Instalacja wodna: Jak doprowadzić wodę do kranów?
- Stelaże instalacyjne: Jak ułatwiają montaż wyposażenia łazienkowego?
- Centralne ogrzewanie: grzejniki czy podłogówka?
- Instalacje podposadzkowe: Jak ukryć rury w podłodze?
- Ogrzewanie elektryczne: Alternatywa dla tradycyjnych systemów
- Wentylacja z rekuperatorem: Świeże powietrze i oszczędność energii
- Instalacja gazowa: Bezpieczeństwo przede wszystkim
- Instalacje elektryczne i inne: O czym jeszcze pamiętać?
Stan surowy zamknięty to kluczowy etap budowy domu, w którym realizuje się większość instalacji. Ważne jest, aby wszystkie prace były dobrze skoordynowane, a poszczególne elementy nie kolidowały ze sobą. Należy również zadbać o bezpieczne instalacje i bezawaryjne działanie każdego z systemów.
Planowanie instalacji: jak uniknąć kosztownych błędów?
Dobrze funkcjonujące instalacje docenimy dopiero po zamieszkaniu w domu, ale większość decyzji z nimi związanych musimy podjąć jeszcze przed rozpoczęciem budowy domu. A etap stanu surowego zamkniętego to czas, w którym będą układane.
W projektach instalacji (elektrycznej, grzewczej, wodno-kanalizacyjnej, wentylacyjnej) przewidziane są miejsca montażu urządzeń, osprzętu i trasy przewodów. To podstawa do ich wykonania, jednak często konieczne są modyfikacje względem projektów, związane np. ze zmianą aranżacji pomieszczeń. Niektóre zmiany są łatwe do wykonania (np. w instalacji elektrycznej), inne bardziej skomplikowane (np. w kanalizacji czy wentylacji grawitacyjnej). Dobre planowanie to podstawa sukcesu!
i
i
Instalacje wodno-kanalizacyjne: Na co zwrócić szczególną uwagę?
Wyprowadzenie pionów kanalizacyjnych, przyłącza wodnego i kanalizacyjnego powinno być wykonane na etapie prac fundamentowych. Teraz jest czas na poprowadzenie pionów i wykonanie podejść do urządzeń sanitarnych (wanna, kabina prysznicowa, umywalka, WC, pralka, zmywarka, zlewozmywak). Odpływ każdego urządzenia będzie podłączony do kanalizacji przez syfon.
Zasady układania rur kanalizacyjnych: Spadki, długość podejść i wentylacja
Rury kanalizacyjne muszą być ułożone ze spadkiem w kierunku pionu (min. 2%), a długość podejść nie powinna przekraczać 1 m (WC) i 3 m (pozostałe wyposażenie). Jeśli muszą być dłuższe, należy powiększyć średnicę lub zrobić dodatkową wentylację podejścia. Na długim podejściu należy zamontować rewizję (czyszczak). Rewizja to fragment rury z otworem, który jest zamykany skręcaną na śruby pokrywą.
Zamknięcie jest uszczelnione gumową podkładką. Rewizję trzeba zamontować także u dołu każdego pionu.
Podłączenie urządzeń sanitarnych: O czym pamiętać?
Oprócz WC można kilka łazienkowych sprzętów podłączyć do jednego podejścia kanalizacyjnego. Trzeba też pamiętać, że podejście WC musi być włączone do pionu poniżej podejść do innych przyborów sanitarnych. Do wykonania podejść stosuje się zwykle rury z tworzywa sztucznego, odpowiednio dobierając średnicę – od 50 do 150 mm.
Wywiewka kanalizacyjna: Jak zapewnić prawidłową wentylację kanalizacji?
Piony kanalizacyjne muszą być bowiem wyprowadzone ponad dach budynku i tam zakończone kształtką, której zadaniem jest wpuszczanie powietrza do pionu kanalizacyjnego, zwaną wywiewką kanalizacyjną. Jeśli nie ma możliwości lub nie opłaca się wyprowadzać pionu kanalizacyjnego ponad dach, można go zakończyć wcześniej (w pomieszczeniu), a na jego końcu zamontować specjalny zawór napowietrzający. Przepuszcza on powietrze tylko w jedną stronę – do rury kanalizacyjnej - i nie pozwala mu wydostawać się na zewnątrz. Dzięki temu zapachy z kanalizacji się nie rozprzestrzeniają. Ponieważ zawory napowietrzające nie zawsze są absolutnie szczelne, lepiej umieścić je w pomieszczeniu technicznym lub na nieużytkowanym strychu.
i
i
Instalacja wodna: Jak doprowadzić wodę do kranów?
Oprócz podejść kanalizacyjnych do wszystkich punktów poboru wody, trzeba też doprowadzić rury z ciepłą i zimną do wszystkich baterii łazienkowych i kuchennych, tylko zimną – do WC, pralki, zmywarki, kranu ogrodowego.
Zasady prowadzenia przewodów wodnych: Prawa strona zimna, lewa ciepła
Przewód z wodą zimną powinien znaleźć się z prawej strony, a ciepłej – z lewej. To zapewnia prawidłowe podłączenie baterii (wykonywane na późniejszym etapie prac), które na korpusie często mają oznaczenie w postaci kropek lub piktogramów w dwóch kolorach: niebieskim oznaczana jest zimna woda, a czerwonym – ciepła.
Przewody wodne układa się od wejścia instalacji wodnej do budynku. W przypadku podłączenia do sieci wodociągowej będzie się zaczynała wodomierzem, z kolei w przypadku poboru wody z własnego ujęcia - najczęściej zbiornikiem hydroforowym z pompą oraz zestawem filtracyjnym, zazwyczaj w postaci zautomatyzowanej stacji uzdatniania wody.
System rozdzielaczowy czy trójnikowy: Który wybrać?
Rury z wodą prowadzi się do wszystkich punktów poboru, w zależności od skomplikowania instalacji i wybranego rozwiązania – systemem z rozdzielaczem lub trójnikami (łącznikami).
System rozdzielaczowy zapewnia szczelność połączeń, bo z jednego odcinka przewodu wykonuje się podłączenia od rozdzielacza do każdego punktu poboru, ale wiąże się to z dość dużym zużyciem materiałów do ich wykonania. System trójnikowy jest pod tym względem oszczędniejszy, ale z kolei więcej jest miejsc, w których łączy się przewody ze sobą (w każdym miejscu rozgałęzienia instalacji), czyli punktów, gdzie mogą potencjalnie wystąpić nieszczelności. Niekiedy stosuje się systemy mieszane.
Wysokość wyprowadzenia rur: Jak dopasować do baterii?
Rury z wodą wyprowadza się na różną wysokość w zależności od tego, na jaką baterię się zdecydowaliśmy. W przypadku baterii ściennych i podtynkowych prowadzi się je w miejsce montażu baterii lub elementu mieszającego baterii podtynkowej. Z kolei baterie montowane na umywalce, blacie przy niej lub na obrzeżu wanny można wyprowadzić na taką wysokość nad podłogą, aby ukryć je pod szafka podumywalkową lub wanną (zwykle jest to 30-40 cm). Na instalację wodą wybiera się najczęściej systemy z tworzywa lub miedzi, która choć droższa i niewskazana w przypadku miękkiej wody, ma właściwości bakterio- statyczne i wyróżnia się trwałością. Systemy z tworzywa trzeba dobrać do parametrów pracy instalacji, uwzględniając konieczność okresowego jej przegrzewania w celu dezynfekcji przewodów.
i
i
Stelaże instalacyjne: Jak ułatwiają montaż wyposażenia łazienkowego?
Coraz częściej do montażu łazienkowego wyposażenia stosuje się stelaże instalacyjne. Zapewniają stabilne zamocowanie sprzętów, ale też można w nich ukryć podłączenia instalacyjne i przewody doprowadzające wodę i odpływ do kanalizacji. Szczególnie chętnie wybiera się je do montażu WC, bo wokół podwieszonej miski sedesowej łatwo utrzymać czystość, a w przestrzeni stelaża zbudowany jest też zbiornik spłukujący WC. Dobiera się do niego przycisk dwudzielny, umożliwiający oszczędne spłukiwanie toalety.
Montaż stelaży: Zabudowa lekka czy tradycyjna?
Stelaże mocuje się przed wykończeniem ścian i podłogi. Stosunkowo najmniej skomplikowane w montażu są stelaże do zabudowy lekkiej, bo stanowią samonośną konstrukcję, którą ustawia się w wybranym miejscu na nóżkach i przytwierdza do ściany i podłogi. Po wykonaniu podłączeń instalacyjnych obudowuje się je płytami g-k.
i
i
Centralne ogrzewanie: grzejniki czy podłogówka?
Jeśli w domu mają być zamontowane grzejniki, wówczas od źródła ciepła można do nich prowadzić przewody systemem rozdzielaczowym lub trójnikowym. Układa się dwie równolegle rury – zasilania i powrotu. W planowanych miejscach montażu grzejników pozostawia się je z pewnym naddatkiem, co pozwala dopasować ich długość po zamontowaniu grzejnika. Coraz częściej wyprowadza się je nie z podłogi, a ze ściany za grzejnikiem. Dzięki temu podłączenie grzejnika jest mało widoczne. Gdy grzejnik ma być pod oknem, umieszcza się go mniej więcej 20 cm nad podłogą. Jedynie grzejniki łazienkowe wiesza się wyżej – mniej więcej metr nad podłogą, można wtedy zmieścić pod nim na przykład pralkę.
Grzejniki kanałowe: Idealne rozwiązanie do nowoczesnych wnętrz
Coraz popularniejszym rozwiązaniem – w przypadku wnętrz z oknami sięgającymi podłogi – są grzejniki kanałowe, umieszczane w warstwach podłogi. Składają się z prostopadłościennej, podłużnej obudowy ze stali lub tworzywa sztucznego i umieszczonego w niej ożebrowania, którym przepływa czynnik grzewczy. Na grzejnik kanałowy trzeba zrobić w podłodze wnękę o odpowiednich wymiarach. Jej głębokość, szerokość i długość zależą od konstrukcji grzejnika i od jego mocy. Ruszt, którym przykryty będzie grzejnik, musi być zlicowany z powierzchnia posadzki. Do grzejnika kanałowego rury prowadzi się podobnie, jak do standardowego, z tą różnicą, że zakończenie wyprowadza się w warstwach podłogi, w przygotowanej wnęce.
i
Ogrzewanie podłogowe: Komfort i oszczędność energii
Tu nie ma wyboru – konieczny jest system rozdzielaczowy. Umieszcza się go centralnie na każdej kondygnacji i prowadzi pętle grzewcze, układając je w meandry lub spirale i zachowując rozstaw, zapewniający równomierne nagrzewanie się podłogi. Stosuje się przede wszystkim rury z tworzywa, odporne na wysoką temperaturę, elastyczne, kupowane w zwojach i przycinane do wymaganej długości podczas montażu. Rury muszą być stabilnie przymocowane do podłoża, aby nie zmieniły swojego położenia podczas dalszych prac przy wykańczaniu podłogi. Stosuje się tu rozwiązania systemowe – mogą to być klipsy, podkład z wyprofilowanymi wypustkami lub miejscem na wciśnięcie przewodów. Rury układa się na izolacji, której grubość dobiera się według wytycznych producenta systemu grzewczego, aby ciepło nie uciekało do pomieszczeń znajdujących się poniżej, tylko kierowało się ku górze. Często stosowanym rozwiązaniem jest folia aluminiowa z naniesioną podziałką ułatwiającą zachowanie odpowiednich odstępów między przewodami.
i
Instalacje podposadzkowe: Jak ukryć rury w podłodze?
Rury centralnego ogrzewania i ciepłej wody, które prowadzi się w podłodze, zwykle umieszcza się na kilkucentymetrowej warstwie styropianu. Łatwiej wtedy ukształtować trasę instalacji łagodnymi łukami, które zapewniają samokompensację wydłużeń na skutek zmian temperatury, stanowią izolację termiczną rur. W łazienkach trzeba zrobić od nich na ścianach podejścia do urządzeń sanitarnych, a we wszystkich pomieszczeniach – podejścia do grzejników.
i
Ogrzewanie elektryczne: Alternatywa dla tradycyjnych systemów
Jeśli w domu nie planujemy centralnego ogrzewania z kotła lub pompy ciepła, tylko elektryczne - to również moment, aby się nim zająć. Systemy elektryczne są łatwiejsze w montażu niż wodne, bo układa się je w wybranym pomieszczeniu i podłącza do instalacji elektrycznej. Będzie się ono włączać w dowolnym momencie, także poza sezonem grzewczym, kiedy źródło ciepła nie będzie podgrzewało wody do instalacji c.o.
Maty, kable i folie grzewcze: Który system wybrać?
Do wyboru są maty, kable i folie grzewcze. Te ostatnie montuje się w technologii suchych, na podkładach podłogowych, bezpośrednio pod posadzką, nie wykonuje się na nich wylewki, co przyspiesza i upraszcza prace. Nie obciążają więc stropu grubą warstwą wylewki. Dopuszczalne jest przycinanie folii wzdłuż zaznaczonych linii między paskami grafitu, a mat w taki sposób, żeby nie uszkodzić przymocowanego do nich przewodu grzejnego. Są też folie z ultracienkiego przewodu grzejnego zamocowanego do siatki z włókna szklanego pokrytej warstwą folii aluminiowej. Bardziej pracochłonny jest montaż kabli grzewczych.
Kupuje się je w zwoju i rozkłada w pomieszczeniu, formując pętle i zachowując odpowiednie odstępy między nimi. Ma to jednak też swoje plusy, można je zagęścić, gdy jest taka potrzeba, na przykład w strefie podokiennej. Łatwiej też jest je ułożyć w pomieszczeniach niewielkich lub o nieregularnym kształcie, w których trudno byłoby rozplanować maty grzewcze.
Ogrzewanie akumulacyjne: Ciepło na dłużej
Ogrzewanie elektryczne można wykonać w wersji akumulacyjnej, przykrywa się je wówczas grubszą warstwą wylewki podłogowej (co najmniej 7 cm) i dobiera przewody o większej mocy, by nagrzewały masę akumulacyjną w możliwie krótkim czasie. Zawsze trzeba skrupulatnie przestrzegać wytycznych producenta danego systemu. W trakcie montażu ogrzewania elektrycznego konieczny jest na przykład kilku- krotny pomiar rezystancji systemu i odnotowanie wyników pomiarów. Pozwala to na szybkie wykrycie nieprawidłowości, na przykład przez przypadkowe uszkodzenie któregoś elementu grzejnego, zanim jeszcze zakryje się ogrzewanie i wykończy podłogę. Ważne jest również odpowiednie zlokalizowanie czujników temperatury podłogi, które zabezpieczają system przed nadmiernym nagrzewaniem, a także czujników powietrza, które dostarczają dane do termostatu.
i
Wentylacja z rekuperatorem: Świeże powietrze i oszczędność energii
Plusem wentylacji mechanicznej jest możliwość rezygnacji z budowy kominów, jeśli jednocześnie domu nie ogrzewamy kotłem, który tego wymaga. W odróżnieniu od wentylacji grawitacyjnej, która wymaga wykonania kanałów wentylacyjnych wyprowadzonych ponad dach budynku, tu nie ma takiej konieczności. System wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła wykonuje się na etapie stanu surowego zamkniętego, najlepiej według projektu uwzględniającego jego specyfikę.
Zgodnie z nim od centrali wentylacyjnej prowadzi się do poszczególnych pomieszczeń przewody nawiewne i wywiewne. Konieczne jest też poprowadzenie przewodów do czerpni i wyrzutni powietrza, które lokalizuje się najczęściej w ścianie zewnętrznej. Pionowe przewody zwykle zabudowuje się przy ścianach, a poziome – w zależności od sytuacji – można umieścić w przestrzeniach sufitu podwieszanego albo ułożyć bezpośrednio na stropie kondygnacji znajdującej się powyżej (na przykład na nieużytkowym poddaszu). W pomieszczeniach na zakończeniu kanałów wentylacyjnych montuje się odpowiednio elementy wywiewne lub nawiewne.
Do miejsca lokalizacji centrali wentylacyjnej trzeba doprowadzić instalację elektryczną (230 V) i przewidzieć odprowadzenie skroplin z wymiennika ciepła. Wprawdzie centrala sama nie zajmie dużo miejsca, ale dobrze jest uwzględnić odpowiednio dużo przestrzeni wokół niej na podłączenie kanałów wentylacyjnych. Podczas pracy centrala może emitować szum, a znajdujące się w niej wentylatory mogą być źródłem drgań. Dlatego trzeba zadbać o wyeliminowanie tych niedogodności przez zastosowanie odpowiedniego zamocowania, szczególnie jeśli centrala będzie umieszczona przy sypialni.
i
Instalacja gazowa: Bezpieczeństwo przede wszystkim
Instalacja gazowa może być potrzebna do zasilania kotła i podgrzewacza wody, a także kuchenki gazowej. Trzeba ją wykonać zgodnie z projektem. Powinna być ułożona po wierzchu ścian, wyjątkowo fragmenty prowadzone w pomieszczeniach mieszkalnych mogą być zakryte wentylowanym demontowalnym ekranem albo łatwo usuwalną i niepowodującą korozji masą tynkarską. Najlepiej więc poprowadzić je w taki sposób, aby były jak najkrótsze.
Detektory gazu: Obowiązkowe wyposażenie każdego domu
W pomieszczeniach, w których istnieje ryzyko pojawienia się niebezpiecznego gazu, trzeba zainstalować jego detektor (obowiązek jego montażu wszedł w życie w grudniu 2024 r.), który zaalarmuje sygnałami świetlnymi lub dźwiękowymi o zagrożeniu. Detektory mogą być autonomiczne lub włączone do systemu alarmowego lub smart home. Mogą monitorować stężenie tlenku węgla, gazu ziemnego, propanu i propanu-butanu, a także wykryć pojawienie się dymu.
i
Instalacje elektryczne i inne: O czym jeszcze pamiętać?
Kable elektryczne prowadzi się od szafki rozdzielaczowej do gniazd i punktów oświetleniowych. Instalację dzieli się na obwody doprowadzające prąd do grup gniazd wtyczkowych (nie więcej niż dziesięciu), punktów oświetleniowych (nie więcej niż 20) i pojedynczych urządzeń wymagających oddzielnego zasilania (pralki, hydroforu, kotła, elektrycznego podgrzewacza wody, pompy itd.). Każdy obwód musi być osobno zabezpieczony na wypadek zwarcia lub przeciążenia. Bezpieczniki, wyłączniki oraz aparaturę zabezpieczającą i sterującą montuje się w rozdzielnicy. Skrzynkę elektryczną z tablicą bezpiecznikową umieszcza się zwykle w pobliżu miejsca, w którym jest wprowadzony do domu przewód zasilający. Miejsce to powinno być łatwo dostępne, a jednocześnie nierzucające się w oczy.
Instalacje alarmowe, teletechniczne i inteligentny dom: Zaplanuj je już teraz!
Etap stanu surowego zamkniętego to dobry moment na zaplanowanie pozostałych instalacji w domu, takich jak instalacja alarmowa, teletechniczna, nagłośnienia, a także elementów inteligentnego zarządzania domem. Trzeba wybrać odpowiednie miejsce na umieszczenie centrali sterującej oraz innych elementów systemów i rozprowadzić między nimi kable zasilające, które następnie zostaną przykryte tynkiem. W tablicy rozdzielczej, obok zabezpieczeń i wyłączników standardowej instalacji elektrycznej, trzeba przewidzieć miejsce na moduły inteligentnego zarządzania. Warto zostawić go więcej na ewentualne dołożenie dodatkowych elementów w przyszłości. Wiele systemów ma możliwość pracy hybrydowej, czyli rozbudowania ich o kolejne elementy w wersji bezprzewodowej.
Przy dużej liczbie odbiorników szafka rozdzielacza może mieć spore rozmiary, czasami montuje się dwie albo dużą szafę. Trzeba więc przewidzieć na nie miejsce. Warto, by wszystkie przewody były logicznie ponumerowane i szczegółowo opisane, a następnie naniesione na plan instalacji w dokumentacji powykonawczej.
- Przejdź do galerii: Szary dach domu. Zobacz inspiracje
