Jak odpowietrzyć instalację c.o.?

Stukoty, szumy czy bulgotania dobiegające z instalacji c.o. mogą świadczyć o jej zapowietrzeniu. Podpowiadamy, jak możemy sami odpowietrzyć instalację centralnego ogrzewania i grzejniki, zanim zdecydujemy się wezwać fachowca.

Powietrze w instalacji c.o.

Powietrze może się pojawić w instalacji c.o. z wielu powodów:

• może trafić do niej wraz z wodą wodociągową użytą do jej napełnienia – bez względu na to, czy woda pochodzi z sieci, czy z własnego ujęcia, jest w niej rozpuszczona pewna ilość powietrza;
• może przeniknąć przez ścianki rur. Materiały takie jak polietylen czy polibutylen nie są szczelne dla tlenu, dlatego zrobione z nich rury do centralnego ogrzewania powinny mieć barierę antydyfuzyjną;
• może dostać się do niej w wyniku zbyt szybkiego napełniania, dlatego im rozleglejsza i bardziej rozgałęziona instalacja c.o., tym wolniej powinno się ono odbywać;
• może być zassane przez niewielkie, niezauważalne podczas pracy instalacji nieszczelności.

Powietrze w instalacji c.o. daje o sobie znać w różny sposób. Często gromadzi się w grzejnikach (zwykle tych na najwyższej kondygnacji lub usytuowanych poniżej sieci rozprowadzającej) i sprawia, że nie są równomiernie ciepłe na całej powierzchni (górna część jest ciepła, dolna – zimna). Może powodować szumy, stukoty i bulgotania w instalacji c.o. Jeśli przerwie strumień wody dopływającej do pompy, spowoduje tak zwane zjawisko suchobiegu – pompa nie będzie pompowała wody, tylko powietrze, i ciepło wydzielające się wtedy na skutek tarcia w łożyskach może doprowadzić do uszkodzenia jej wału lub pierścieni ślizgowych. Jeszcze innym skutkiem obecności powietrza w instalacji c.o. dającym znać o sobie nie od razu, lecz po kilku lub kilkunastu latach jej eksploatacji, jest korozja.

Odpowietrzniki

Każda instalacja grzewcza pracująca w systemie zamkniętym musi być wyposażona w odpowietrzniki. Ich zadaniem jest samoczynne usuwanie powietrza z instalacji w czasie jej napełniania i podczas eksploatacji oraz doprowadzenia go w momencie opróżniania jej z wody.

Odpowietrzniki montuje się bezpośrednio na kotle (automatyczny), na rozdzielaczach, przy każdym grzejniku (ręczne) i w najwyższych punktach pionów. Odpowietrzniki ręczne reguluje się pokrętłem, śrubokrętem lub kluczem, automatyczne działają bez ingerencji użytkownika. W zależności od typu mogą być zamontowane pionowo lub poziomo. Mają większą wydajność niż ręczne, ale są wrażliwe na zanieczyszczenia.

Do małych instalacji c.o. odpowietrzników się nie dobiera, lecz zwyczajowo stosuje takie o średnicy 1/2 cala.

Jak uzupełnić ubytki wody w instalacji c.o.

W dobrze zaprojektowanej i prawidłowo uruchomionej (napełnianej powoli i odpowietrzonej) instalacji należy na bieżąco kontrolować ciśnienia wody (czyli wskazania manometru) i rozkład temperatury na powierzchni grzejników. Duże spadki ciśnienia mogą świadczyć o nieszczelnościach, czyli przedostawaniu się powietrza do wnętrza instalacji.

Dla prawidłowego działania instalacji c.o. niezwykle ważny jest sposób uzupełniania ubytków wody. Jeśli trzeba opróżnić całą lub część instalacji, na przykład w celu jej naprawy lub remontu, warto zebrać wodę do naczynia i po wykonaniu prac konserwacyjnych ponownie napełnić nią układ, wlewając ją przez najwyżej położony grzejnik (tak jest bezpieczniej, bowiem każda kolejna porcja świeżej, nieuzdatnionej wody uzupełniającej to dodatkowa ilość tlenu wprowadzona do instalacji).

Na rurociągu z wodą uzupełniającą powinien być zamontowany manometr, zawór zwrotny i odcinający oraz wodomierz. Obserwując wskazania wodomierza, można kontrolować ilość dopuszczanej wody uzupełniającej. W instalacjach zamkniętych, zabezpieczonych przeponowym naczyniem wzbiorczym, nie powinna ona przekraczać 5% całkowitej objętości. To oznacza, że gdy w instalacji jest 100 l wody, w ciągu całego roku nie należy jej dolać więcej niż 5 l. Wodę można uzupełniać jedynie sporadycznie i koniecznie ustalić przyczynę ubytków.

Odpowietrzanie grzejnika

Przed przystąpieniem do odpowietrzania grzejników trzeba wyłączyć kocioł i pompę obiegową instalacji c.o., by zatrzymać obieg wody. Jeżeli grzejniki są zapowietrzone, powietrze zbierze się w ich górnej części, skąd łatwo da się je usunąć. Gdyby pompa była włączona, woda – a wraz z nią powietrze – krążyłyby w instalacji i odpowietrzanie grzejników byłoby mniej skuteczne.

Warto też sprawdzić ciśnienie w instalacji c.o. Manometr powinien wskazywać 2-3 bary (0,2-0,3 MPa). Jeśli pokazuje mniej, należy wpuścić do instalacji odpowiednią ilość wody, kontrolując wskazania. Przed odpowietrzaniem głowicę termostatyczną grzejnika ustawiamy w pozycji zamkniętej (zamykamy zawór grzejnikowy). W ten sposób odcinamy grzejnik od instalacji. Po skończonym odpowietrzaniu ustawiamy głowicę w poprzednim położeniu. Zamknięcie zaworu spowoduje odcięcie grzejnika od instalacji. Znajdujące się wewnątrz powietrze nie będzie miało innej drogi, jak tylko przez grzejnik c.o. Teraz można już otworzyć odpowietrznik, posługując się specjalnym kluczem lub śrubokrętem.

Podczas odpowietrzania na zewnątrz może się wydostać trochę wody. Warto więc mieć pod ręką naczynie, aby nie zalać podłogi lub ścierkę, żeby szybko wytrzeć mokrą plamę.

Wygodnie i bez obawy zalania można odpowietrzyć grzejnik, posługując się specjalnym pokrętłem do odpowietrzania z pojemnikiem na wodę.

Po wykonaniu tej czynności trzeba starannie wytrzeć odpowietrznik i sprawdzić, czy nie ma śladów przeciekania. Jeżeli pojawią się krople wody, należy delikatnie odkręcić śrubkę odpowietrznika, a następnie ponownie ją dokręcić. Ponieważ odpowietrzanie grzejników powoduje spadek ciśnienia w instalacji (z każdego grzejnika, nawet jeśli nie był zapowietrzony, zostaje upuszczona niewielka ilość wody), po odpowietrzeniu wszystkich trzeba sprawdzić ciśnienie w instalacji i w razie potrzeby wyregulować je na wymaganym poziomie.

Wideo: Odpowietrzanie grzejników. Sposób na to, by znów zaczęły grzać