Energia bierna. Kompensacja mocy biernej: czyli jak obniżyć rachunki za prąd

Użytkownicy instalacji fotowoltaicznych rozliczają się z zakładem elektroenergetycznym na zasadach prosumenckich mogą na rachunkach znaleźć pozycję - koszt tzw. energii biernej pojemnościowej. Co to takiego?

Urządzenia elektryczne zasilane napięciem przemiennym poza energią czynną mogą pobierać również energię bierną.

• Energia bierna indukcyjna jest potrzebna do wytworzenia pola magnetycznego w silnikach, dławikach i transformatorach.

• Energia bierna pojemnościowa - do powstania pola elektrycznego w kondensatorach i innych urządzeniach elektrycznych o podobnym działaniu.

Do czego jest potrzebna energia bierna?

Do urządzeń pobierających pojemnościową energię bierną należą między innymi świetlówki kompaktowe, lampy kompaktowe, zasilacze LED oraz elektroniczne układy zasilające wiele innych sprzętów elektrycznych używanych obecnie w domach, które pobierają prąd tak zwany „przesunięty w czasie” względem napięcia zasilającego lub niebędący sinusoidą.

Energia bierna nie jest zamieniana na pracę, ale często jest niezbędna do jej wykonania. Ponieważ dostawcy energii zarabiają na dostarczonej do odbiorcy energii czynnej, zależy im na tym, aby mogli przesyłać jak największą ilość tej energii, przy jednocześnie jak najmniejszych jej stratach i zachowaniu wymaganych parametrów.

W instalacjach w budynkach mieszkalnych, w tym także jednorodzinnych, do niedawna mieliśmy do czynienia tylko z niewielką ilością mocy biernej indukcyjnej, związanej z pracą silników zasilających na przykład urządzenia wodno-kanalizacyjne. Większość mocy elektrycznej dostarczanej pobierały powszechnie stosowane żarówki, ale była to wyłącznie moc czynna. Rozwój elektroniki spowodował, że coraz więcej sprzętów w domu zawiera elementy będące źródłem mocy biernej pojemnościowej.

Kompensacja mocy biernej

Moc bierna może być kompensowana: indukcyjna przez zastosowanie kondensatorów, a pojemnościowa dzięki dławikom.

Nie ma konieczności kompensowania mocy biernej indukcyjnej do zera. Przyjęto umowną granicę, przy której straty są akceptowalne. Inaczej jest z mocą bierną pojemnościową. W jej przypadku dotychczas nie określono takiej umownej granicy. Mimo to niektórzy dostawcy energii elektrycznej umieszczają odpowiednie klauzule w swoich taryfach i w umowach z odbiorcami.

W Rozporządzeniu Ministra Energii z 6 marca 2019 r. w sprawie szczegółowych zasad kształtowania i kalkulacji taryf oraz rozliczeń w obrocie energią elektryczną (Dz.U. 15 marca 2019 r. poz. 503) brak podstawy do naliczania kar za pobór energii biernej pojemnościowej. Jest tylko mowa o karach za przekroczenie energii biernej indukcyjnej (§ 43). Z nieznanych powodów Urząd Regulacji Energetyki zatwierdził takie taryfy.

Problem powstał m.in. przy rozliczeniach energii pobieranej przez prosumentów, u których zostały zainstalowane liczniki rejestrujące także energię bierną pojemnościową.

Kary za pobór mocy biernej indukcyjnej mają na celu nie tylko rekompensatę zwiększonych strat spowodowanych poborem większej mocy pozornej, ale są również środkiem wymuszającym na odbiorcach stosowanie układów kompensacji mocy biernej.

Przeczytaj też:

Jak i po co zostać prosumentem? Inwestycja w instalację fotowoltaiczną >>>

Odbiorca rozważający zamontowanie urządzeń kompensacyjnych powinien porównać wielkość ponoszonych opłat dodatkowych za energię bierną z kosztem ich zakupu i zainstalowania.

Energia bierna w rozliczeniach prosumenckich

Zgodnie z zasadami obowiązującej wersji ustawy o OZE, prosumentowi odprowadzającemu niewykorzystaną energię do sieci przysługuje opust na energię pobieraną z sieci, który można wykorzystać w okresie nie dłuższym niż rok, pomniejszając w ten sposób swój rachunek za energię.

Obniżce podlegają składniki opłat za energię i dystrybucję na rachunku. Nie wlicza się opłat stałych, czyli opłaty OZE i opłaty przejściowej. Te składowe nie są pomniejszane.

W przypadku mikroinstalacji fotowoltaicznej o łącznej mocy zainstalowanej nie większej niż 10 kW sprzedawca energii elektrycznej rozlicza ilość energii wprowadzonej przez prosumenta do sieci elektroenergetycznej wobec ilości energii elektrycznej pobranej przez niego z sieci w stosunku ilościowym 1 do 0,8.

Ustawa o OZE nie precyzuje, która energia ma podlegać rozliczeniom w ramach opustów. W zapisach ustawy nie ma bowiem rozróżnienia na pobraną i wprowadzoną do sieci energię czynną i bierną.