Jak tworzy się beton? Poznaj klasy betonu i ich zastosowanie. Czy można zamówić beton na budowę?
Kiedyś, aby go pozyskać, trzeba było zakasać rękawy i mieszać składniki w betoniarce. Teraz też można tak zrobić. Jednak komercjalizacja przemysłu betoniarskiego sprawiła, że teraz każdy może zamówić beton „firmowy”, o z góry określonych parametrach. Jak tworzy się beton, jakie są klasy betonu i co jeszcze warto o nim wiedzieć przy budowie domu?
Spis treści
- Z czego składa się beton i do czego służy?
- Jaki jest skład betonu?
- Zalety betonu, czyli dlaczego jest tak popularny
- Czy można zamówić beton na budowę?
- Beton mrozoodporny, beton szybkowiążący i inne betony do zadań specjalnych
Z czego składa się beton i do czego służy?
Powstaje z połączenia wody, cementu piasku i kruszywa, po stwardnieniu zamienia się w niezwykle mocny oraz twardy budulec. Z tego względu od lat uchodzi za wzór trwałości i solidności. Beton jest stosowany tam, gdzie przede wszystkim liczy się ponadprzeciętna nośność. W powiązaniu ze stalowym zbrojeniem, już jako żelbet, staje się tworzywem, z którego konstruowane są najbardziej spektakularne budowle – drapacze chmur, mosty, stadiony, hale lub obiekty prawie niezniszczalne – bunkry i fortyfikacje.
Oczywiście beton nie jest zarezerwowany tylko dla największych inwestycji – używa się go nawet do posadowienia wiaty, altanki ogrodowej czy ogrodzenia. Do rzadkości nie należą też całe domy z betonu, łącznie ze skośnymi dachami. Coraz częściej z uznaniem traktuje się jego walory wizualne, eksponując zimne, surowe szarości.
Jaki jest skład betonu?
Beton powstaje z czterech najprostszych surowców – cementu, kruszywa, piasku i wody. O wodzie nie ma co pisać, byle była czysta i w odpowiedniej ilości. Piasek do produkcji betonu powinien być rzeczny. Kruszywem jest przeważnie żwir o uziarnieniu 2/16. Z kolei specjalne kruszywo łamane pozwala otrzymać beton mrozoodporny.
Jeśli chodzi o cement, to do produkcji betonu stosowanego w budownictwie jednorodzinnym wykorzystywany jest głównie cement portlandzki CEM I lub CEM II. Ten drugi wiąże dłużej, więc polecany jest na lato lub do wykonywania masywnych elementów. Rzadziej stosowany jest cement hutniczy CEM III.
- Dowiedz się więcej: Jakie instalacje pod fundamenty? Sprawdź, co przed wylaniem fundamentów trzeba zaplanować
C8/10 – betonowe wylewki podłogowe, warstwa wyrównawcza wykonywana na gruncie przed ułożeniem nawierzchni, warstwa stabilizująca grunt przed betonowaniem fundamentów.
C10/12 – fundamenty i cokoły lekkich ogrodzeń, fundamenty lekkich tarasów, wiat garażowych oraz altan, wylewki podłogowe.
C12/15 – fundamenty domów, budynków gospodarczych oraz ogrodzeń, nadlewki na stropach gęstożebrowych, nadproża, wieńce, słupki wzmacniające ściany, schody zewnętrzne i wewnętrzne.
C16/20 – stropy filigran, stropy Akerman, stropy żelbetowe średniej rozpiętości, schody, wieńce, nadproża, fundamenty, płyty fundamentowe.
C20/25 – duże i masywne stropy żelbetowe, słupy podpierające konstrukcje, żelbetowe ściany nośne
Zalety betonu, czyli dlaczego jest tak popularny
Betom to dominujący produkt konstrukcyjny w przemyśle budowlanym, który ma od lat ustaloną pozycję także w budownictwie jednorodzinnym. Zasłużył sobie na to niską ceną, ponieważ komponenty do jego produkcji są tanie, a technologia wytwarzania nie należy do skomplikowanych. Z betonu da się wykonać prawie wszystko, niemal bez limitów. Z tworzywa tego realizują swoje najśmielsze koncepcje najwięksi architekci naszych czasów.
Beton, w odróżnieniu od innych budulców, jest wyjątkowo trwały i praktycznie w ogóle nie wymaga żadnych zabiegów konserwacyjnych, dopóki w budynku nie dojdzie do jakichś poważnych usterek. Betonowanie nie jest trudne, a wręcz można je uznać za budowlany elementarz. Na ogół rzadko więc są popełniane błędy podczas układania betonu.
Czy można zamówić beton na budowę?
Już od dawna widok betonowozu na budowie domu jednorodzinnego nie zaskakuje. Zamówienie go w zakładzie, który go wytwarza na dużą skalę, jest bardzo wygodne. Do tego daje pewność, że otrzyma się produkt o ściśle określonych parametrach, czego potwierdzeniem jest dostarczana razem z nim dokumentacja.
Żeby złożyć zamówienie, musimy zerknąć w projekt, przejrzeć harmonogram budowy i skonsultować się z kierownikiem budowy. Uda się wtedy ustalić, jakiej klasy mieszanka będzie niezbędna, ile jej potrzebujemy i na kiedy powinna zostać przywieziona. Trzeba też określić, jakiej konsystencji mieszanki oczekujemy. Są technologie, w których zdecydowanie lepszy jest beton półsuchy, są i takie, gdzie wskazana jest konsystencja płynna. Takiego będziemy na przykład potrzebowali do wypełniania styropianowych lub keramzytobetonowych szalunków traconych, z których niekiedy buduje się ściany nośne i fundamentowe.
Płynna konsystencja to atut, jeśli beton ma wypełniać przestrzenie między bardzo gęsto rozmieszczonymi prętami zbrojeniowymi. Gdyby mieszanka nie dotarła w każdy zakamarek, w betonie pojawiłyby się pęcherze powietrza, a być może tu i ówdzie zbrojenie pozostałoby odsłonięte. Pamiętajmy, że za beton płacimy z góry, a nie przy odbiorze. Do ceny musimy doliczyć koszt transportu, ale niektóre betoniarnie wyznaczają obszar, w obrębie którego dowóz jest bezpłatny. Pamiętajmy, że wiele wytwórni dolicza opłatę za niewykorzystaną pojemność betonowozu, która wynosi zwykle minimum 8 m3. Trzeba sprawdzić, jaką minimalną ilość dostarcza betoniarnia, i postarać się przygotować odpowiednio dużo miejsc do zabetonowania za jednym razem, na przykład oprócz ławy fundamentowej zrobić też deskowanie pod ogrodzenie lub schody.
Ewentualnie spróbować zamówić beton do spółki z budującym sąsiadem. Kupując beton, warto zamówić też pompę. To urządzenie transportujące mieszankę z betonowozu długą rurą na miejsce użycia, co jest bardzo wygodne, zwłaszcza podczas betonowania stropów lub innych elementów znajdujących się wysoko ponad poziomem terenu. Inaczej musielibyśmy zbudować rampy z drewna i wozić beton partiami w taczkach, a to bardzo niewygodne i czasochłonne.
Pompa to może być oddzielny pojazd, ale są też betonowozy w nią wyposażone, co jest zdecydowanie bardziej ekonomicznym rozwiązaniem.
- Sprawdź także: Obróbka okna. Jak otynkować ościeże oraz wstawić parapety
1. Konsystencja gęstoplastyczna, klasa S1. Elementy o prostych kształtach, rzadko zbrojone. Mieszanki do zagęszczania.
2. Konsystencja plastyczna, klasa S1. Elementy o prostych lub złożonych kształtach, rzadko albo normalnie zbrojone. Mieszanki do zagęszczenia.
3. Konsystencja półciekła, klasa S2 i S3. Elementy o przekrojach złożonych, gęsto zbrojone. Mieszanki do zagęszczenia.
4. Konsystencja bardzo ciekła, klasa S4. Elementy o przekrojach złożonych, gęsto zbrojone, szalunki kolumn. Mieszanki do zagęszczenia.
5. Konsystencja bardzo ciekła, betony samozagęszczalne, klasa S5. Elementy o kształtach bardzo złożonych, gęsto zbrojone, szalunki kolumn.
Beton mrozoodporny, beton szybkowiążący i inne betony do zadań specjalnych
Beton o podwyższonej szczelności. Warto rozważyć jego zastosowanie, gdy dom będzie podpiwniczony lub będzie stał na terenie o wysokim poziomie wód gruntowych, bo nie zawsze taka mieszanka jest zaproponowana przez architekta, a już z pewnością nie będzie uwzględniona w projekcie gotowym. Pamiętajmy również, że beton wodoszczelny nie zapewnia 100-procentowej ochrony przed wodą, więc nie unikniemy wykonania hydroizolacji fundamentów. Betony takie mają oznaczenia W4, W6, W8 – im wyższa liczba, tym większa szczelność.
Beton ekspansywny. Jego wyróżnikiem jest to, że nie ulega skurczowi w trakcie wiązania. Wytwarza się go z wykorzystaniem cementu ekspansywnego lub z dodatkiem domieszek ekspansywnych bądź przeciwskurczowych. Cement ekspansywny to taki, który pęcznieje w trakcie twardnienia, dzięki czemu zapobiega skurczowi. W budownictwie jednorodzinnym beton ten może być wykorzystywany na przykład do nadproży, zalewania otworów lub do wypełniania połączeń między ścianami bądź innymi elementami prefabrykowanymi z betonu albo keramzytobetonu.
Beton wolnowiążący. Zwiększa swoją wytrzymałość wolniej niż normalny. Jest to ważne, gdy betonuje się elementy o dużym przekroju. Wewnątrz nich powstaje w trakcie wiązania temperatura rzędu kilkudziesięciu stopni Celsjusza, podczas gdy na zewnątrz powietrze jest znacznie chłodniejsze. To sprawia, że zaczynają tworzyć się naprężenia termiczne kończące się pękaniem betonu. Stosując mieszankę wolnowiążącą, można tego uniknąć, bo temperatura podczas wiązania będzie niższa.
Beton szybkowiążący. Osiąga pełną wytrzymałość szybciej niż beton normalny. Prędzej wiąże i twardnieje. Gdy temperatura podczas betonowania wynosi około 20oC, szalunki można zdemontować już po czterech godzinach od ich wypełnienia. To bardzo korzystne, jeśli wynajmujemy deskowania przestawne. Wtedy jednego dnia możemy je wykorzystać dwukrotnie. Beton taki poleca się stosować między innymi jesienią i zimą, kiedy to niska temperatura powietrza spowalnia wiązanie. Podczas przyspieszonego wiązania wydziela on bowiem więcej ciepła niż zwykła mieszanka.
Beton samozagęszczalny SCC. Świeżo ułożony beton trzeba jeszcze zagęścić i odpowietrzyć. Beton samozagęszczalny doskonale obejdzie się bez takich zabiegów. Co więcej, ma on półpłynną konsystencję i dokładnie wypełnia deskowanie. To ważne, gdy konstrukcja ma gęsto ułożone zbrojenie. Taka mieszanka wniknie we wszystkie zakamarki, tworząc równomierną otulinę stalowych prętów. Samozagęszczalna mieszanka jest też wskazana w przypadku wysokich i dość wąskich szalunków. Przyda się zatem, gdy betonujemy ściany piwnic lub budujemy dom z kształtek styropianowych. Ściana z takich kształtek musi być po zbudowaniu wypełniona betonem, a wibrowanie może uszkodzić ich ścianki.
Beton zimowy (mrozoodporny). Dla betonu bardzo niekorzystne jest, gdy temperatura wielokrotnie przekracza granicę 0oC. Częste zamarzanie i rozmarzanie zawartej w nim wody, która zmienia przy tym objętość, może spowodować pękanie betonu. Beton mrozoodporny umożliwia betonowanie w temperaturze poniżej 0oC bez ryzyka pojawienia się jakichkolwiek skutków ubocznych. Zawartość powietrza w takiej mieszance jest wyższa niż 4%. To właśnie dzięki jego pęcherzykom beton nie zostanie rozsadzony przez zamarzającą wodę. Miejscem zastosowania betonu mrozoodpornego są fundamenty, tarasy, balkony, odsłonięte elementy konstrukcji.
Beton natryskowy. Aplikuje się go przy użyciu specjalnego agregatu. Nie wymaga pełnego deskowania. Ma większą przyczepność do podłoża w porównaniu z innymi betonami i jest zbrojony mikrowłóknami. Można go używać do tworzenia żelbetowych konstrukcji o nietypowych kształtach.
Plastyfikatory i superplastyfikatory – domieszki uplastyczniające, czyli redukujące ilość wody w mieszance. Sprawiają, że beton lepiej się zagęszcza, ma większą jednorodność i szczelność. Zmniejszają ryzyko zarysowań i spękań betonu. Gdy przesadzimy z plastyfikatorem, mieszanka może zrobić się zanadto napowietrzona i przez to beton będzie dłużej wiązał.
Domieszki napowietrzające – tworzą w mieszance mikropory i tym samym, paradoksalnie, zmniejszają chłonność betonu. Uzyskujemy dzięki nim beton o większej mrozoodporności i mniejszej nasiąkliwości. Przy stosowaniu takiej domieszki liczy się prędkość mieszania. Im będzie szybsza, tym lepszy efekt zostanie osiągnięty. Więcej czasu warto też poświęcić na zagęszczanie takiego betonu.
Domieszki przyśpieszające wiązanie i twardnienie – stosowane są przede wszystkim podczas prac zagrożonych wystąpieniem ujemnej temperatury powietrza. Niestety powodują gorszą urabialność mieszanki i mogą zmniejszać poziom wytrzymałości mechanicznej betonu. Stosując je, łatwo popełnić błędy, których skutkiem będzie duży skurcz powodujący pękanie betonu oraz znaczne obniżenie jego wytrzymałości.
Domieszki opóźniające wiązanie – warto po nie sięgać podczas betonowania latem, kiedy wysoka temperatura sprawia, że beton może za szybko schnąć i wiązać. Używane są również podczas betonowania masywnych konstrukcji.
Domieszki uszczelniające – zmniejszają chłonność betonu, zwiększając przy tym jego twardość. Używa się ich po to, by uzyskać beton wodoszczelny, potrzebny na przykład do budowy fundamentów.
Oferowane są też domieszki wielozadaniowe.
- Przejdź do galerii: Dom polski w górach, a w środku: glamour, ludwiki, błysk
Autor: Dorota Niećko
Dom w Lipowej koło Szczyrku. Gotowy projekt, a wewnątrz glamour
